سودای به پای هم پیر شدن
طلاق در چند دهه اخیر به عنوان یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی ایران شناخته شده است. آمار افزایشی این معضل در سال‌های گذشته آن را به بحرانی تبدیل کرده که حتی کارشناسان حوزه خانواده از ارائه راهکاری جامع برای حل آن بازمانده‌اند. البته به گفته رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، آمار طلاق در سه ماهه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 3درصد کاهش یافته و این امید را در جامعه ایجاد کرده که شاید بتوان با ارائه آموزه‌های مناسب به جوانان، آنها را از طلاق بازداشت و به زندگی مشترک پایبند کرد.
در این میان، می‌توان با مراجعه به سبک زندگی اصیل اسلامی ـ ایرانی، الگوهایی را یافت که منطبق بر ویژگی‌های هویتی و آموزه‌های دینی ایرانیان است و می‌تواند در تحکیم بنیان خانواده‌های ایرانی و جلوگیری از وقوع طلاق مؤثر باشد، چراکه به فرموده مقام معظم رهبری، حرکت در مسیر زندگی اسلامی ـ ایرانی باعث خواهد شد انسان‌ها از امنیت روانی و اخلاقی برخوردار شوند و جامعه نیز با سلوک عملی در این مسیر به آرامش حقیقی دست خواهد یافت. البته باید توجه داشت هنجارهای عمومی جامعه امروز در مقایسه با گذشته دچار تغییرات شگرفی شده است و دیگر نمی‌توان صرفا با استفاده از الگوهای سنتی، زندگی‌های امروزی را شکل داد. بنابراین باید کارشناسان حوزه خانواده، با نگاهی به سنت‌های دینی و ملی و براساس تغییرات دنیای جدید، الگوهای تازه‌ای را برای سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی تعریف و آن را در قالب‌هایی جذاب در میان مردم عرضه کنند تا بتوان بر اساس این الگوها در راستای تقویت نهاد خانواده در جامعه و کاهش آمار طلاق گام برداشت. سرعت تغییرات اجتماعی و فرهنگی جوامع بشری در دهه‌های اخیر به حدی بوده که می‌توان در مقام مقایسه، دنیای گذشته را به تنگ آبی تشبیه کرد که در آن مردم صرفا در فضای کوچک اندیشه‌های محدود خود زندگی می‌کردند و کمتر با جهان وسیع پیرامونشان در ارتباط بودند. اما گسترش وسایل ارتباطی در جهان امروز سبب شده زندگی مردم در نقاط مختلف دنیا مانند اقیانوسی شود که در آن افراد می‌توانند براحتی از افکار و اندیشه‌های گوناگون مطلع شوند و سبک‌های زندگی رایج در جوامع دیگر را مشاهده کنند. حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا تراشیون، مدرس حوزه درباره ارتباط آمار بالای طلاق در ایران به جام‌جم توضیح می‌دهد: اقیانوس وسیع اطلاعات و تبلیغات در دنیای امروز باعث شده انسان‌ها در معرض انواع آسیب‌ها و تهدیدها قرار بگیرند و چون بیشتر افراد جامعه ما نمی‌توانند این اطلاعات را بدرستی تحلیل کنند و راه مقابله با تبلیغات سوء را نیاموخته‌اند، ممکن است در دام این تبلیغات گرفتار شوند و با تغییر الگوهای رفتاری خود، زمینه بروز طلاق در زندگی مشترکشان را فراهم کنند.
جامعه، تشنه ترویج الگوهای اسلامی - ایرانی
عرف‌های رایج در جامعه امروز ایران به‌گونه‌ای شکل گرفته که در هیچ یک از مراحل رشد انسان‌ها، بستر مناسبی برای آموزش مهارت‌های ارتباطی لازم در زندگی مشترک به افراد پیش‌بینی نشده و بسیاری از جوانان که حتی با مدارک بالای دانشگاهی فارغ‌التحصیل شده‌اند، هیچ آموزشی درباره شیوه‌های مدیریت زندگی مشترک ندیده و با سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی نیز به‌طور کامل غریبه‌اند. تراشیون ضمن بیان این نکته، یادآور می‌شود تغییر سریع هنجارهای اجتماعی و فرهنگی در عصر جدید نیز سبب شده نسل‌های قدیمی‌تر نتوانند نکات کاربردی مناسبی را درباره مهارت‌های لازم برای اداره زندگی مشترک به نسل جدید بیاموزند. این کارشناس مذهبی همچنین تاکید می‌کند چون بسیاری از والدین، خود نیز هیچ‌گاه سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی و مهارت‌های مدیریت زندگی مشترک را یاد نگرفته‌اند، نمی‌توانند الگوهای مناسبی برای فرزندانشان باشند و در جلوگیری از وقوع طلاق در زندگی مشترک جوانان خود به آنها کمک کنند. این مسائل نشان می‌دهد جامعه امروز ایران نیاز مبرمی به ترویج الگوهای تربیتی متناسب با آموزه‌های اسلامی و همچنین تبیین سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در خانواده‌ها دارد. ضمن این که جوانان امروز نیاز دارند پیش از ورود به زندگی مشترک، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کاربردی را بیاموزند تا بتوانند مشکلات ابتدایی زندگی مشترکشان را مدیریت کنند و با بروز کوچک‌ترین مساله‌ای، فکر طلاق به ذهنشان خطور نکند.
تبلیغات جذاب شرط رواج الگوها
ترویج الگوهای موجود در سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در میان خانواده‌ها به شرطی در کاهش آمار طلاق مؤثر واقع خواهد شد که این الگوها مورد اقبال عموم مردم قرار بگیرندو برای تحقق این موضوع لازم است دستورالعمل‌هایی که به‌عنوان سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی تبلیغ می‌شود، در درجه اول منطبق بر شرایط روز جامعه باشد و در آن از نیازهای روز انسان‌ها غفلت نشود و در درجه دوم به نحوی جذاب و عامه‌پسند در جامعه ترویج شود. حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی واعظ موسوی، کارشناس مذهبی و مشاور خانواده با اشاره به این موضوع به جام‌جم می‌گوید: برای ترویج الگوهای تربیتی اسلامی در جامعه لازم است سازمان‌های پژوهشی مربوط، به‌طور دقیق متن قرآن و روایات را بررسی کنند و از دل آن راهبردهایی را متناسب با شرایط امروزی جامعه استخراج و آنها را در قالب‌هایی جذاب در سطح جامعه عرضه کنند.
او از ساخت کلیپ‌ها، فیلم‌ها و پادکست‌های کوتاه در این زمینه و پخش آن در رسانه ملی و فضای مجازی به‌عنوان روش‌هایی جذاب برای تبیین شیوه‌های تربیتی قرآنی در خانواده‌های ایرانی یاد می‌کند. این کارشناس مذهبی همچنین معتقد است اگر این محصولات فرهنگی به نحوی خلاقانه تولید شود، بدون شک اثرگذار خواهد بود و می‌تواند در اشاعه سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در سطح جامعه مؤثر باشد. اما در کنار تبلیغات رسانه‌ای، نباید از نقش مجموعه‌های آموزشی از جمله مدارس، دانشگاه‌ها و بخصوص مساجد در ترویج سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در جهت تحکیم بنیان‌های خانواده و کاهش آمار طلاق غفلت کرد. البته به شرطی که مساجد در این زمینه به جای داشتن رویکردی صرفا نصیحت‌گرایانه، به بررسی ریشه‌ای علل دور شدن خانواده‌ها از سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی و در نتیجه افزایش آمار طلاق بپردازند و مهارت‌های لازم را برای حل مسائل زندگی به جوانان آموزش دهند.
بی‌مهارت‌ها بیشتر طلاق می‌گیرند
داشتن مهارت‌های لازم برای اداره زندگی مشترک مهم‌ترین نکته برای جلوگیری از وقوع طلاق است. این مهارت‌ها شامل آشنایی با ویژگی‌ها و نیازهای روحی و جسمی همسر و تنظیم رفتارها بر مبنای این نیازها و ویژگی‌هاست. بر این اساس می‌توان شناخت دقیق از همسر را کلید موفقیت در زندگی مشترک توصیف کرد که فرد با در دست داشتن این کلید، دیگر به سوی طلاق گام برنخواهد داشت. حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا تراشیون نیز در این باره معتقد است هرچه افراد شناخت دقیق‌تری از همسرانشان داشته باشند و مهارت‌های کاربردی لازم را برای مدیریت زندگی مشترک بیشتر بیاموزند، بنیان خانواده‌ها مستحکم‌تر خواهد شد و در نتیجه زمینه بروز آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق در جامعه کمتر می‌شود. همچنین به گفته این مشاور خانواده، اگر فرد شناخت صحیحی از همسر خود نداشته باشد و مهارت‌های ارتباطی مورد نیاز را برای زندگی مشترک نداشته باشد ، نمی‌تواند به نیازهای روحی و جسمی همسرش در محیط خانواده پاسخ دهد و به همین علت، او نیز ممکن است به رفتارهایی روی بیاورد که موجب تشدید اختلاف در روابط زناشویی آنان شود که همین موضوع می‌تواند مقدمات وقوع طلاق را در زندگی مشترک آنها فراهم کند.
فرزند کمتر، طلاق بیشتر
کاهش فرزندآوری را می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین مصداق‌های دور شدن خانواده‌های امروزی از سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی معرفی کرد، چراکه براساس روایات اسلامی و همچنین برمبنای سنت‌های ایرانی، همیشه تاکید شرع و عرف بر داشتن خانواده‌های پرجمعیت‌تر بوده است.
براین اساس در گذشته خانواده‌های ایرانی پرجمعیت تر بودند. این باعث می‌شد کودکان گلخانه‌ای بار نیایند و طبیعتا چنین کودکانی توانایی بیشتری برای حل مشکلات دارند و شکیبایی در برابر مشکلات و مهارت‌های جامعه‌پذیری در آنها نیز بیشتر می‌شد.
واعظ موسوی با اشاره به این موضوع، تاکید می‌کند وقتی در آن شرایط دختر و پسر وارد زندگی مشترک می‌شدند، بهتر می‌توانستند با یکدیگر تعامل کنند و هنگام بروز اختلافات، صبر و تحمل بیشتری از خود نشان می‌دادند و زمینه بروز طلاق در زندگی آنها کمتر بود.
او معتقد است چون امروزه خانواده‌ها کوچک شده‌اند، والدین می‌توانند همه امکانات خود را در اختیار فرزندانشان قرار دهند و آنها را طوری تربیت کنند که هیچ وقت با مشکلات زندگی درگیر نشوند. این در حالی است که به گفته این کارشناس مذهبی، قرآن کریم تاکید می‌کند انسان‌ها همیشه هنگام برخورد با مشکلات رشد اخلاقی پیدا می‌کنند و افراد در سختی کشیدن می‌توانند به بلوغ لازم برای ازدواج دست یابند. بنابراین چون اکنون در بیشتر خانواده‌ها، فرزندان در عافیت رشد می‌کنند و کمتر به آنها سختی داده می‌شود، روح و روان آنها خوب صیقل نمی‌خورد و آمادگی لازم را برای ازدواج پیدا نمی‌کنند. وقتی هم که جوانان بدون رشد شخصیتی کافی، زندگی مشترک را آغاز کنند، خیلی زود در برابر مشکلات متعدد شکست می‌خورند و احساس می‌کنند توانایی ادامه زندگی مشترک را ندارند و به این ترتیب طلاق را به عنوان راهکار انتخاب می‌کنند.
جامعه، تشنه ترویج الگوهای اسلامی - ایرانی
عرف‌های رایج در جامعه امروز ایران به‌گونه‌ای شکل گرفته که در هیچ یک از مراحل رشد انسان‌ها، بستر مناسبی برای آموزش مهارت‌های ارتباطی لازم در زندگی مشترک به افراد پیش‌بینی نشده و بسیاری از جوانان که حتی با مدارک بالای دانشگاهی فارغ‌التحصیل شده‌اند، هیچ آموزشی درباره شیوه‌های مدیریت زندگی مشترک ندیده و با سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی نیز به‌طور کامل غریبه‌اند. تراشیون ضمن بیان این نکته، یادآور می‌شود تغییر سریع هنجارهای اجتماعی و فرهنگی در عصر جدید نیز سبب شده نسل‌های قدیمی‌تر نتوانند نکات کاربردی مناسبی را درباره مهارت‌های لازم برای اداره زندگی مشترک به نسل جدید بیاموزند. این کارشناس مذهبی همچنین تاکید می‌کند چون بسیاری از والدین، خود نیز هیچ‌گاه سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی و مهارت‌های مدیریت زندگی مشترک را یاد نگرفته‌اند، نمی‌توانند الگوهای مناسبی برای فرزندانشان باشند و در جلوگیری از وقوع طلاق در زندگی مشترک جوانان خود به آنها کمک کنند. این مسائل نشان می‌دهد جامعه امروز ایران نیاز مبرمی به ترویج الگوهای تربیتی متناسب با آموزه‌های اسلامی و همچنین تبیین سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در خانواده‌ها دارد. ضمن این که جوانان امروز نیاز دارند پیش از ورود به زندگی مشترک، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کاربردی را بیاموزند تا بتوانند مشکلات ابتدایی زندگی مشترکشان را مدیریت کنند و با بروز کوچک‌ترین مساله‌ای، فکر طلاق به ذهنشان خطور نکند.
تبلیغات جذاب شرط رواج الگوها
ترویج الگوهای موجود در سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در میان خانواده‌ها به شرطی در کاهش آمار طلاق مؤثر واقع خواهد شد که این الگوها مورد اقبال عموم مردم قرار بگیرندو برای تحقق این موضوع لازم است دستورالعمل‌هایی که به‌عنوان سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی تبلیغ می‌شود، در درجه اول منطبق بر شرایط روز جامعه باشد و در آن از نیازهای روز انسان‌ها غفلت نشود و در درجه دوم به نحوی جذاب و عامه‌پسند در جامعه ترویج شود. حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی واعظ موسوی، کارشناس مذهبی و مشاور خانواده با اشاره به این موضوع به جام‌جم می‌گوید: برای ترویج الگوهای تربیتی اسلامی در جامعه لازم است سازمان‌های پژوهشی مربوط، به‌طور دقیق متن قرآن و روایات را بررسی کنند و از دل آن راهبردهایی را متناسب با شرایط امروزی جامعه استخراج و آنها را در قالب‌هایی جذاب در سطح جامعه عرضه کنند.
او از ساخت کلیپ‌ها، فیلم‌ها و پادکست‌های کوتاه در این زمینه و پخش آن در رسانه ملی و فضای مجازی به‌عنوان روش‌هایی جذاب برای تبیین شیوه‌های تربیتی قرآنی در خانواده‌های ایرانی یاد می‌کند. این کارشناس مذهبی همچنین معتقد است اگر این محصولات فرهنگی به نحوی خلاقانه تولید شود، بدون شک اثرگذار خواهد بود و می‌تواند در اشاعه سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در سطح جامعه مؤثر باشد. اما در کنار تبلیغات رسانه‌ای، نباید از نقش مجموعه‌های آموزشی از جمله مدارس، دانشگاه‌ها و بخصوص مساجد در ترویج سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی در جهت تحکیم بنیان‌های خانواده و کاهش آمار طلاق غفلت کرد. البته به شرطی که مساجد در این زمینه به جای داشتن رویکردی صرفا نصیحت‌گرایانه، به بررسی ریشه‌ای علل دور شدن خانواده‌ها از سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی و در نتیجه افزایش آمار طلاق بپردازند و مهارت‌های لازم را برای حل مسائل زندگی به جوانان آموزش دهند.
بی‌مهارت‌ها بیشتر طلاق می‌گیرند
داشتن مهارت‌های لازم برای اداره زندگی مشترک مهم‌ترین نکته برای جلوگیری از وقوع طلاق است. این مهارت‌ها شامل آشنایی با ویژگی‌ها و نیازهای روحی و جسمی همسر و تنظیم رفتارها بر مبنای این نیازها و ویژگی‌هاست. بر این اساس می‌توان شناخت دقیق از همسر را کلید موفقیت در زندگی مشترک توصیف کرد که فرد با در دست داشتن این کلید، دیگر به سوی طلاق گام برنخواهد داشت. حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا تراشیون نیز در این باره معتقد است هرچه افراد شناخت دقیق‌تری از همسرانشان داشته باشند و مهارت‌های کاربردی لازم را برای مدیریت زندگی مشترک بیشتر بیاموزند، بنیان خانواده‌ها مستحکم‌تر خواهد شد و در نتیجه زمینه بروز آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق در جامعه کمتر می‌شود. همچنین به گفته این مشاور خانواده، اگر فرد شناخت صحیحی از همسر خود نداشته باشد و مهارت‌های ارتباطی مورد نیاز را برای زندگی مشترک نداشته باشد ، نمی‌تواند به نیازهای روحی و جسمی همسرش در محیط خانواده پاسخ دهد و به همین علت، او نیز ممکن است به رفتارهایی روی بیاورد که موجب تشدید اختلاف در روابط زناشویی آنان شود که همین موضوع می‌تواند مقدمات وقوع طلاق را در زندگی مشترک آنها فراهم کند.
فرزند کمتر، طلاق بیشتر
کاهش فرزندآوری را می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین مصداق‌های دور شدن خانواده‌های امروزی از سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی معرفی کرد، چراکه براساس روایات اسلامی و همچنین برمبنای سنت‌های ایرانی، همیشه تاکید شرع و عرف بر داشتن خانواده‌های پرجمعیت‌تر بوده است.
براین اساس در گذشته خانواده‌های ایرانی پرجمعیت تر بودند. این باعث می‌شد کودکان گلخانه‌ای بار نیایند و طبیعتا چنین کودکانی توانایی بیشتری برای حل مشکلات دارند و شکیبایی در برابر مشکلات و مهارت‌های جامعه‌پذیری در آنها نیز بیشتر می‌شد.
واعظ موسوی با اشاره به این موضوع، تاکید می‌کند وقتی در آن شرایط دختر و پسر وارد زندگی مشترک می‌شدند، بهتر می‌توانستند با یکدیگر تعامل کنند و هنگام بروز اختلافات، صبر و تحمل بیشتری از خود نشان می‌دادند و زمینه بروز طلاق در زندگی آنها کمتر بود.
او معتقد است چون امروزه خانواده‌ها کوچک شده‌اند، والدین می‌توانند همه امکانات خود را در اختیار فرزندانشان قرار دهند و آنها را طوری تربیت کنند که هیچ وقت با مشکلات زندگی درگیر نشوند. این در حالی است که به گفته این کارشناس مذهبی، قرآن کریم تاکید می‌کند انسان‌ها همیشه هنگام برخورد با مشکلات رشد اخلاقی پیدا می‌کنند و افراد در سختی کشیدن می‌توانند به بلوغ لازم برای ازدواج دست یابند. بنابراین چون اکنون در بیشتر خانواده‌ها، فرزندان در عافیت رشد می‌کنند و کمتر به آنها سختی داده می‌شود، روح و روان آنها خوب صیقل نمی‌خورد و آمادگی لازم را برای ازدواج پیدا نمی‌کنند. وقتی هم که جوانان بدون رشد شخصیتی کافی، زندگی مشترک را آغاز کنند، خیلی زود در برابر مشکلات متعدد شکست می‌خورند و احساس می‌کنند توانایی ادامه زندگی مشترک را ندارند و به این ترتیب طلاق را به عنوان راهکار انتخاب می‌کنند.