ریشه‌یابی کاهش تولید فولاد در چین
با توجه به اینکه چین بزرگترین صادرکننده و تولیدکننده فولاد جهان به شمار می‌آید، تغییر حجم تولید آن که در سال‌های اخیر کاهشی بوده، امری خطیر و شایسته توجه در بازار این فلز حیاتی در صنایع روز جهان به شمار می‌آید. انجمن جهانی فولاد نگاهی به افت و خیزهای فولاد چین در چند سال گذشته داشته است.
به گزارش صمت به نقل از وب‌سایت انجمن جهانی فولاد، چین از سال ۱۳۷۵ خورشیدی(۱۹۹۶ میلادی) به عنوان بزرگترین تولیدکننده و از سال ۱۳۷۲خورشیدی(۱۹۹۳ میلادی) به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده فولاد در جهان مطرح بوده است. این کشور درحال‌حاضر حدود نیمی از تولید و مصرف جهانی فولاد را به خود اختصاص داده است. تاثیر چین بر فولاد جهانی در سال‌های اخیر بسیار مهم بوده، به گونه‌ای که رشد ۲۳درصدی تولید فولاد جهانی تا سال ۱۳۹۳ خورشیدی(۲۰۱۴ میلادی) در مقایسه با پیش از شروع بحران اقتصاد جهانی در سال ۱۳۸۶ خورشیدی(۲۰۰۷ میلادی) را می‌توان متاثر از رشد ۶۸درصدی تولید فولاد چین دانست چراکه بدون در نظر گرفتن چین تولید جهانی فولاد در این سال‌ها نه تنها رشدی نداشته بلکه شاهد کاهش ۱/۳درصدی نیز بوده است. با این تفاسیر، بزرگترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فولاد جهان پس از سال ۲۰۱۵میلادی در دی۱۳۹۳ به عنوان سالی بحرانی برای فولاد، سیاست‌های فولادی خود را برای جلوگیری از زیان بیشتر با تغییراتی همراه کرد.
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی(۲۰۱۵ میلادی) برای نخستین بار پس از بحران جهانی ۱۳۸۸ خورشیدی(۲۰۰۹ میلادی) روند رو به رشد تولید جهانی فولاد متوقف شد و تولید فولاد خام نسبت به سال ۲۰۱۴میلادی بیش از ۳درصد کاهش یافت، چین نیز کاهش ۲/۳درصدی را تجربه کرد. البته بیشترین کاهش مربوط به مناطق امریکای شمالی با ۸/۶درصد و سی‌آی‌اس با ۴/۳درصد بوده است.
براین اساس، سال ۱۳۹۴خورشیدی(۲۰۱۵ میلادی) یکی از سخت‌ترین سال‌های تاریخ صنعت فولاد چین بود و کاهش ۵/۴درصدی تقاضای داخلی و مازاد عرضه، سبب رقابت شدید و راه افتادن جنگ قیمتی میان بیش از ۱۰۰۰تولیدکننده فولاد در این کشور شد تا آنجا که نرخ محصولات فولادی به شدت کاهش یافت. این امر سودآوری این صنعت را از بین برد و زیان سنگینی را که تا ۱۰میلیارد دلار برآورد شد متوجه فعالان صنعت فولاد چین کرد. در سال ۱۳۹۵خورشیدی(۲۰۱۶ میلادی) نیز روند کاهشی تولید فولاد چین ادامه داشت و میزان این کاهش در ۳ماه نخست سال ۱۳۹۶خورشیدی(۲۰۱۷ میلادی) نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۶میلادی، ۳/۲درصد بود.
روند شاخص‌های کلان اقتصادی و سایر محرک‌های بازار فولاد، حکایت از تداوم کاهش تقاضای بازار داخلی فولاد چین در امسال و آتی دارد و میزان این کاهش در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷میلادی(یک و دو سال قبل) به ترتیب ۴ و ۳درصد بود. این امر کاهش بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولید را نیز به همراه خواهد داشت. دولت چین اما به منظور مقابله با تداوم این روند و اطمینان از حفظ و توسعه پایدار این صنعت، سیاست‌ها و قوانین ویژه‌ای را با رویکرد کاهش و بازسازی ظرفیت‌های تولید، افزایش توجه به حوزه‌های زیست‌محیطی و بهینه‌سازی مصرف انرژی تدوین کرد و در فوریه ۲۰۱۶(دی ۱۳۹۴) به طور رسمی طرحی با عنوان «خطوط راهنمای حل مشکل مازاد ظرفیت‌های صنعت فولاد» ابلاغ کرد که بر اساس آن در بازه زمانی ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ میلادی(۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ خورشیدی) ۱۰۰تا ۱۵۰میلیون تن از ظرفیت تولید فولاد خام این کشور کاهش خواهد یافت.
همچنین مصرف فولاد خام چین در سال ۱۳۹۴خورشیدی(۲۰۱۵میلادی) با کاهش ۵/۴درصدی نسبت به سال گذشته به بیش از ۷۰۰میلیون تن رسید و تولید فولاد خام نیز در این کشور برای نخستین بار پس از سال ۱۳۶۰خورشیدی(۱۹۸۱میلادی) روند کاهشی به خود گرفت و ۲/۳ درصد کمتر از سال ۱۳۹۳ خورشیدی(۲۰۱۴ میلادی) شد و به ۸۰۳/۸۳ میلیون تن رسید. این روند کاهشی مصرف در سال گذشته تداوم داشت، به طوری که در دسامبر(نیمه آذر تا نیمه دی) با ۷درصد کاهش به ۵۴/۵۰ میلیون تن رسید. به دنبال این اتفاق، تولید نیز ۵/۲ درصد کاهش یافت و حجم آن به ۶۴/۳۷میلیون تن رسید. روند کاهش تولید فولاد چین در امسال میلادی نیز ادامه دارد و در ۲ماه ابتدای سال ۲۰۱۶میلادی(دی‌و‌بهمن۱۳۹۴)، تولید فولاد خام این کشور به ۱۲۱/۰۷۰میلیون تن رسید که نسبت به ۲ماه نخست سال ۲۰۱۵ میلادی، حدود ۵/۷ درصد کمتر است. همچنین نرخ محصولات فولادی چین در سال ۱۳۹۴خورشیدی (۲۰۱۵میلادی) به سبب مازاد عرضه به‌طور مستمر روند کاهشی داشت و این روند تا ژانویه ۲۰۱۶(دی ۱۳۹۵) نیز ادامه یافت اما از فوریه ۲۰۱۶(دی ۱۳۹۵) نرخ محصولات فولادی چین روند معکوس به خود گرفت و در مدت کوتاهی با یک شیب تند افزایش یافت. در جریان این رشد، نرخ کلاف گرم صادراتی چین از حدود ۲۷۰دلار در دسامبر ۲۰۱۵(آذر ۱۳۹۴) تا ۴۷۰دلار در آوریل ۲۰۱۶(فروردین ۱۳۹۵) افزایش یافت. تقویت بازار مسکن و تزریق پول به این بخش به وسیله دولت به همراه افزایش تقاضای فصلی فولاد داخلی چین و همچنین کاهش عرضه تولیدکنندگان این کشور، از عوامل اصلی این افزایش نرخ بوده است. حالا دوباره با توجه به رشد نسبی تولید، قیمت‌ها با یک شیب ملایم روند کاهشی به خود گرفته‌اند؛ با این حال به نظر می‌رسد سطح فعلی قیمت‌ها در کوتاه‌مدت با نوسان اندکی حفظ خواهد شد و در عین حال بیشتر کارشناسان نسبت به زمان طولانی باقی ماندن قیمت‌ها در سطح فعلی یا بیشتر با تردید اظهارنظر می‌کنند.
ظرفیت تولید فولاد چین درحال‌حاضر حدود ۱/۲میلیارد تن است که در سال گذشته میلادی حدود ۶۷درصد آن مورد بهره‌برداری قرار گرفت اما با توجه به مازاد ظرفیت و روند کاهشی مصرف، ایجاد ظرفیت جدید در حوزه تولید فولاد در دستور کار دولت چین قرار ندارد و بر اساس اعلام این دولت، برنامه کاهش ظرفیت‌های تولید فولاد در سال‌های آتی هدف‌گذاری شده است. در فوریه ۲۰۱۶(دی ۱۳۹۵) انجمن ایالتی چین برنامه کاهش ۱۰۰ تا ۱۵۰میلیون تن ظرفیت تولید داخلی فولاد خام در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹خورشیدی(۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ میلادی) را در ادامه کاهش ۹۰میلیون تنی ظرفیت‌ها در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۴خورشیدی(۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ میلادی) اعلام کرد.
در این راستا در اواخر ژانویه ۲۰۱۶(اواسط دی ۱۳۹۴)، مقامات محلی استان هِبی که از مهم‌ترین بخش‌های تولید فولاد چین است، اعلام کردند ظرفیت تولید فولاد خام این استان نباید از ۲۰۰میلیون تن تا سال ۲۰۲۰میلادی تجاوز کند و ۱۰میلیون تن از ظرفیت آهن‌سازی و ۸میلیون تن از ظرفیت فولادسازی باید در سال ۲۰۱۶میلادی حذف شود. این کاهش ظرفیت در ادامه کاهش ۳۳/۹۱میلیون تن از ظرفیت آهن‌سازی و ۴۱/۰۶میلیون تن از ظرفیت فولادسازی این استان در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵میلادی است.
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی(۲۰۱۵ میلادی) برای نخستین بار پس از بحران جهانی ۱۳۸۸ خورشیدی(۲۰۰۹ میلادی) روند رو به رشد تولید جهانی فولاد متوقف شد و تولید فولاد خام نسبت به سال ۲۰۱۴میلادی بیش از ۳درصد کاهش یافت، چین نیز کاهش ۲/۳درصدی را تجربه کرد. البته بیشترین کاهش مربوط به مناطق امریکای شمالی با ۸/۶درصد و سی‌آی‌اس با ۴/۳درصد بوده است.
براین اساس، سال ۱۳۹۴خورشیدی(۲۰۱۵ میلادی) یکی از سخت‌ترین سال‌های تاریخ صنعت فولاد چین بود و کاهش ۵/۴درصدی تقاضای داخلی و مازاد عرضه، سبب رقابت شدید و راه افتادن جنگ قیمتی میان بیش از ۱۰۰۰تولیدکننده فولاد در این کشور شد تا آنجا که نرخ محصولات فولادی به شدت کاهش یافت. این امر سودآوری این صنعت را از بین برد و زیان سنگینی را که تا ۱۰میلیارد دلار برآورد شد متوجه فعالان صنعت فولاد چین کرد. در سال ۱۳۹۵خورشیدی(۲۰۱۶ میلادی) نیز روند کاهشی تولید فولاد چین ادامه داشت و میزان این کاهش در ۳ماه نخست سال ۱۳۹۶خورشیدی(۲۰۱۷ میلادی) نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۶میلادی، ۳/۲درصد بود.
روند شاخص‌های کلان اقتصادی و سایر محرک‌های بازار فولاد، حکایت از تداوم کاهش تقاضای بازار داخلی فولاد چین در امسال و آتی دارد و میزان این کاهش در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷میلادی(یک و دو سال قبل) به ترتیب ۴ و ۳درصد بود. این امر کاهش بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولید را نیز به همراه خواهد داشت. دولت چین اما به منظور مقابله با تداوم این روند و اطمینان از حفظ و توسعه پایدار این صنعت، سیاست‌ها و قوانین ویژه‌ای را با رویکرد کاهش و بازسازی ظرفیت‌های تولید، افزایش توجه به حوزه‌های زیست‌محیطی و بهینه‌سازی مصرف انرژی تدوین کرد و در فوریه ۲۰۱۶(دی ۱۳۹۴) به طور رسمی طرحی با عنوان «خطوط راهنمای حل مشکل مازاد ظرفیت‌های صنعت فولاد» ابلاغ کرد که بر اساس آن در بازه زمانی ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ میلادی(۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ خورشیدی) ۱۰۰تا ۱۵۰میلیون تن از ظرفیت تولید فولاد خام این کشور کاهش خواهد یافت.
همچنین مصرف فولاد خام چین در سال ۱۳۹۴خورشیدی(۲۰۱۵میلادی) با کاهش ۵/۴درصدی نسبت به سال گذشته به بیش از ۷۰۰میلیون تن رسید و تولید فولاد خام نیز در این کشور برای نخستین بار پس از سال ۱۳۶۰خورشیدی(۱۹۸۱میلادی) روند کاهشی به خود گرفت و ۲/۳ درصد کمتر از سال ۱۳۹۳ خورشیدی(۲۰۱۴ میلادی) شد و به ۸۰۳/۸۳ میلیون تن رسید. این روند کاهشی مصرف در سال گذشته تداوم داشت، به طوری که در دسامبر(نیمه آذر تا نیمه دی) با ۷درصد کاهش به ۵۴/۵۰ میلیون تن رسید. به دنبال این اتفاق، تولید نیز ۵/۲ درصد کاهش یافت و حجم آن به ۶۴/۳۷میلیون تن رسید. روند کاهش تولید فولاد چین در امسال میلادی نیز ادامه دارد و در ۲ماه ابتدای سال ۲۰۱۶میلادی(دی‌و‌بهمن۱۳۹۴)، تولید فولاد خام این کشور به ۱۲۱/۰۷۰میلیون تن رسید که نسبت به ۲ماه نخست سال ۲۰۱۵ میلادی، حدود ۵/۷ درصد کمتر است. همچنین نرخ محصولات فولادی چین در سال ۱۳۹۴خورشیدی (۲۰۱۵میلادی) به سبب مازاد عرضه به‌طور مستمر روند کاهشی داشت و این روند تا ژانویه ۲۰۱۶(دی ۱۳۹۵) نیز ادامه یافت اما از فوریه ۲۰۱۶(دی ۱۳۹۵) نرخ محصولات فولادی چین روند معکوس به خود گرفت و در مدت کوتاهی با یک شیب تند افزایش یافت. در جریان این رشد، نرخ کلاف گرم صادراتی چین از حدود ۲۷۰دلار در دسامبر ۲۰۱۵(آذر ۱۳۹۴) تا ۴۷۰دلار در آوریل ۲۰۱۶(فروردین ۱۳۹۵) افزایش یافت. تقویت بازار مسکن و تزریق پول به این بخش به وسیله دولت به همراه افزایش تقاضای فصلی فولاد داخلی چین و همچنین کاهش عرضه تولیدکنندگان این کشور، از عوامل اصلی این افزایش نرخ بوده است. حالا دوباره با توجه به رشد نسبی تولید، قیمت‌ها با یک شیب ملایم روند کاهشی به خود گرفته‌اند؛ با این حال به نظر می‌رسد سطح فعلی قیمت‌ها در کوتاه‌مدت با نوسان اندکی حفظ خواهد شد و در عین حال بیشتر کارشناسان نسبت به زمان طولانی باقی ماندن قیمت‌ها در سطح فعلی یا بیشتر با تردید اظهارنظر می‌کنند.
ظرفیت تولید فولاد چین درحال‌حاضر حدود ۱/۲میلیارد تن است که در سال گذشته میلادی حدود ۶۷درصد آن مورد بهره‌برداری قرار گرفت اما با توجه به مازاد ظرفیت و روند کاهشی مصرف، ایجاد ظرفیت جدید در حوزه تولید فولاد در دستور کار دولت چین قرار ندارد و بر اساس اعلام این دولت، برنامه کاهش ظرفیت‌های تولید فولاد در سال‌های آتی هدف‌گذاری شده است. در فوریه ۲۰۱۶(دی ۱۳۹۵) انجمن ایالتی چین برنامه کاهش ۱۰۰ تا ۱۵۰میلیون تن ظرفیت تولید داخلی فولاد خام در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹خورشیدی(۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ میلادی) را در ادامه کاهش ۹۰میلیون تنی ظرفیت‌ها در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۴خورشیدی(۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ میلادی) اعلام کرد.
در این راستا در اواخر ژانویه ۲۰۱۶(اواسط دی ۱۳۹۴)، مقامات محلی استان هِبی که از مهم‌ترین بخش‌های تولید فولاد چین است، اعلام کردند ظرفیت تولید فولاد خام این استان نباید از ۲۰۰میلیون تن تا سال ۲۰۲۰میلادی تجاوز کند و ۱۰میلیون تن از ظرفیت آهن‌سازی و ۸میلیون تن از ظرفیت فولادسازی باید در سال ۲۰۱۶میلادی حذف شود. این کاهش ظرفیت در ادامه کاهش ۳۳/۹۱میلیون تن از ظرفیت آهن‌سازی و ۴۱/۰۶میلیون تن از ظرفیت فولادسازی این استان در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵میلادی است.