سایه باب‌المندب بر بازار نفت
پس از آنکه عربستان سعودی روز پنج‌شنبه اعلام کرد که در پاسخ به تحرکات حوثی‌های یمن، موقتا صادرات خود را از طریق دریای سرخ و باب‌المندب متوقف خواهد کرد، قیمت نفت خام دریای شمال، برنت، افزایش یافت. به گزارش رویترز، روز پنچ‌شنبه خبر اختلال در صادرات نفت بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان، بهای برنت را 61 سنت یا 0.8 درصد افزایش داد تا در معاملات انتهای روز، شاخص نفت جهانی در قیمت 74 دلار و 54 سنت در هر بشکه معامله شود. این قیمت بالاترین میزان از 16 ماه ژوئیه تاکنون بوده است. از طرفی قیمت نفت خام ایالات متحده، وست تگزاس اینترمدیت، 31 سنت افزایش یافت و با 0.5 درصد افزیش قیمت، 69 دلار 61 سنت در هر بشکه قیمت‌گذاری شد.
رأس‌التنوره در سواحل شرقی عربستان، یکی از بندرگاه‌های بزرگ صادرات نفت این کشور و پایگاه یکی از بزرگ‌ترین پالایشگا‌ه‌های سعودی است. بیشتر صادرات نفت عربستان که قرار است از تنگه هرمز عبور کند، از این بندرگاه بارگیری می‌شود. نفتکش‌هایی که به قصد کانال سوئز، خط لوله سومد و نهایتا اروپا، این بندرگاه را ترک می‌کنند باید از تنگه باب‌المندب کنند.
تنگه باب‌المندب، گذرگاه کم عرضی است که در فاصله شاخ آفریقا و خاورمیانه قرار گرفته است. به عبارت دقیق‌تر این تنگه میان کشورهای جیبوتی و یمن واقع شده و دریای سرخ و خلیج عدن را به هم وصل می‌کند. در واقع، باب‌المندب نقطه اتصال مدیترانه و اقیانوس هند است. به گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، در سال 2016 روزانه چیزی حدود 4 میلیون 800 هزار بشکه نفت و فرآورده‌های نفتی از این آب‌راه گذر کرده تا به بازار‌های اروپا، امریکا و آسیا برسد.
تنش‌ها در خاورمیانه پس از آنکه دونالد ترامپ اقدام به احیای تحریم‌های نفتی علیه ایران کرد، افزایش یافته است، تا جایی که برخی مقامات نظامی به وضوح و برخی سیاستمداران در لفافه تهدید به بستن پرترافیک‌ترین خط تجارت نفت در جهان، یعنی تنگه هرمز، کردند؛ تهدیدی که با واکنش شدید رییس‌جمهور ایالات متحده مواجه شد. بر اساس ادعای سی‌ان‌بی‌سی، نیروهای حوثی که به نفتکش‌های سعودی حمله کردند، به رقیب منطقه‌یی عربستان، یعنی ایران، نزدیک هستند. بعد از حمله حوثی‌ها به کشتی‌های شرکت آرامکو، این شرکت سعودی در وبسایت خود خبر از توقف موقت حمل تمامی محموله‌های نفتی خود از این تنگه را صادر کرد. این دو نفتکش، دو غول عظیم حمل‌کننده نفت خام بودند که هر یک ظرفیت حمل 1 میلیون بشکه نفت را داشتند. رویترز مدعی شد که یکی از نفتکشها دچار مشکلی جزئی شده است. همچمنین این خبرگزاری از قول حوثی‌ها نوشته است که این گروه از توان لازم برای صدمه زدن به بنادر و دیگر اهداف سعودی در دریای سرخ برخوردار است. در پاسخ، وزیر نفت سعودی حمل تمامی محموله‌ها از طریق این تنگه را به حال تعلیق در آورد. خالد الفلیح، در این باره گفت: «عربستان سعودی حمل تمامی محموله‌های نفت از تنگه باب‌المندب را تا زمان روشن شدن وضعیت و ایمن شدن حمل و نقل دربابی از طریق این تنگه، متوقف می‌کند». به گزارش رویترز، شرکت انتقال نفت کویت نیز روز پنج‌شنبه اعلام کرد که توقف عبور نفتکشها از طریق این تنگه را بررسی می‌کند. پیش‌تر سرلشگر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران گفته بود که «دریای سرخ که پیش از این امن بود، به دلیل حضور نیروهای امریکایی دیگر امن نیست».
هر گونه اقدام برای مسدود کردن باب المندب که بین سواحل یمن و آفریقا در انتهای جنوبی دریای سرخ است، حمل نفت از طریق کانال سوئز و خط لوله نفت سومد که دریای سرخ و مدیترانه را به یکدیگر متصل می‌کند، را دچار اختلال خواهد کرد. با این وجود، عربستان سعودی، معبری دیگر برای صادرات نفت خود دارد. پترولاین یا همان خط لوله شرق به غرب که نفت خام تولید شده در میدان‌های نفتی شرق را برای صادرات به بندر ینبع در کرانه دریای سرخ می‌رساند. این مسیر می‌تواند اختلالات فعلی در مسیر صادرات نفت عربستان با ناامن شدن تنگه باب‌المندب را جبران کند. الیور جیکوب از شرکت پتروماتریکس در یادداشتی در این باره نوشت که هنوز تاثیر این حوادث بر «نرخ بیمه نفتکشها» و «تمایل راهبران نفتکشها برای عبور از مسیر باب‌المندب» نامعلوم است. وی در مقام مقایسه نوشت: «اهمیت گذرگاه باب‌المندب به اندازه تنگه هرمز نیست. با این همه، محدود شدن جریان انتقال نفت از این مسیر نه تنها بر نفت خام که بر محصولات نفتی نیز تاثیرگذار خواهد بود؛ چرا که در صورت مسدود بودن باب‌المندب، انتقال محموله‌ها زمان بیشتری را می‌طلبد». نیک کانینگام، تحلیل‌گر ارشد وبسایت اویل‌پرایس نیز در این باره، در گزارشی نوشت: « سایه تنش روی دو گلوگاه استراتژیک انتقال نفت جهان در هفته گذشته به افزایش قیمت‌ها منجر شد. با این وجود، هوز خبری از کمبود قابل توجه در سمت عرضه بازار نفت مشاهده نشده است. »
به گزارش سی‌ان‌بی‌سی، عامل دیگری که به افزایش قیمت‌ها در روز پنج‌شنبه کمک کرد، انتشار داده‌های رسمی مربوط به ذخایر نفت خام ایالات متحده در هفته گذشته بود. ارقام از کاهش بیش از حد انتظار ذخایر به پایین‌ترین حجم خود از سال 2015 به این سو خبر می‌دهد. این کاهش‌ها را می‌توان نتیجه افزایش صادرات و کاهش حجم ذخایر موجود در هاب انبار نفت کاشینگ در ایالت اوکلاهاما دانست. بنا بر داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی، ذخایر نفت خام امریکا، 6 میلیون 100 هزار بشکه نفت در هفته منتهی به 20 ژوئیه کاهش یافت. این در حالی بود که کارشناسان و تحلیل‌گران بازار انتظار داشتند این رقم به 2 میلیون و 300 هزار بشکه محدود بماند. روز سه‌شنبه، معامله‌گران از کاهش بیشتر حجم ذخایر در انباره کاشینگ خبر دادند. برآورد‌های موسسه اطلاعات انرژی جن‌اسکیپ از کاهش 1 میلیون 100 هزار بشکه‌یی حجم کاشینگ حکایت می‌کند.
رویکرد بازار؛ از جنگ واقعی تا تجاری
نباید از یاد برد که جنگ نظامی به افزایش قیمت‌های نفت منجر می‌شود. اما شاید این گزاره درباره جنگ‌های تجاری صادق نباشد. این امر، چنان‌که بلومبرگ در گزارشی به آن پرداخته است، ریشه در این حقیقت دارد که جنگ‌های تجاری بازارکش و جنگ‌های واقعی بازارساز هستند. دونالد ترامپ روز پنچ‌شنبه با ژان‌کلود یونکر، رییس کمیسیون اتحادیه اروپا ملاقات کرد تا این دیدار نقطه‌یی هر چند کم‌رنگ بر پایان این فصل از تقابلات میان اروپا و امریکا باشد. اما تعرفه‌های تجاری امریکا بر چین هنوز پابرجاست.
ملاقات ترامپ و ژان کلود یونکر، رییس کمیسیون اروپا در کاخ سفید و دست یافتن آنها به توافقی که آتش جنگ تجاری میان واشنگتن و بروکسل را برای مدتی بخواباند عاملی بود که از تنش بازار نفت نیز کاست. کنار رفتن ابرهای سیاه جنگ تجاری از روی آسمان آتلانتیک به رونق بازار نفت منجر می‌شود. استراتژییست نفتی بانک فرانسوی بی‌ان‌پی‌پاریبا در این باره به رویترز گفت: «اگر گفت‌وگوهای میان ایالات متحده و اتحادیه اروپا بتواند به افزایش مبادلات اقتصادی دو قدرت اقتصادی دست یابد، آنگاه قیمت نفت ممکن است بالاتر از این هم برود».
آرامش بازار در روز آخر هفته
روز جمعه، بازار التهاب پنج‌شنبه را نداشت. در فضای به نسبت آرام حاکم بر معاملات روز جمعه، بهای نفت پس از سه روز افزایش، کاهش یافت. با این وجود، به دلیل ایجاد اختلال در عرضه نفت عربستان، قیمت آتی برنت در کل هفته افزایش یافت. به گزارش رویترز، قیمت برنت با 13 سنت کاهش نسبت به روز پرحادثه گذشته به 74 دلار و 41 سنت در هر بشکه رسید. این روند برنت را در مسیر ثبت نخستین هفته سودآور خود بعد از 3 هفته کاهش قیمت قرار داد. قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت نیز 18 سنت کاهش یافت و به بشکه‌یی 69 دلار و 43 سنت رسید و چهارمین هفته کاهش قیمت را به ثبت رساند. استیفن برنوک، از موسسه پی‌وی‌ام در این باره به رویترز گفت: «انتظار افزایش قیمت نفت در بازار، ریشه در نگرانی‌ها درباره صادرات نفت عربستان و توقف موقت انتقال نفت این کشور از تنگه باب‌المندب دارد. با این وجود، حتی این موضوع هم نشانه‌یی واضح از ایجاد اختلال در عرضه به حساب نیامد و فشار افزایشی چندانی به قیمت‌ها وارد نکرد.»هر حرکتی در جهت انسداد تنگه باب‌المندب به معنی ایجاد وقفه در انتقال نفت از طریق کانال سوئز و خط لوله سومد به حساب می‌آید که دریای سرخ را به دریای مدیترانه متصل می‌سازد.
همین‌طور روز گذشته، الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه گفت که بازار هم‌چنان در نوسان باقی خواهد ماند و به اظهارنظرها واکنش نشان خواهد داد. به گزارش رویترز، نواک این نکته را نیز متذکر شد که قیمت نفت به دلیل خبر بازگشت تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران افزایش یافته است. وزیر انرژی روسیه همچنین گفت که سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، و متحدان آن هنوز گزینه افزایش تولید به میزان بیشتر از 1 میلیون بشکه در روز را بررسی نکرده‌اند.