مازندران| ماجرای شهر گمشده
ارگ تاریخی ناتل، امام‌زاده شاهزاده رضا کیا سلطان، بقعه ابوعبدالله ناتلی به‌عنوان استاد ریاضی ابوعلی سینا از جاذبه تاریخ ناتل است که آن را از دیگر روستاهای مازندران متمایز می‌کند.ناتل در روزگارانی شهری آباد و پراهمیت بود؛ اما هم‌اکنون نام روستایی بسیار زیبا در شهرستان نور است که استادانی چون ابوعبدالله ناتلی ( استاد ریاضی ابوعلی سینا) و دکتر پرویز خانلری ناتلی شاعر و زبان‌شناس و استاد ادبیات فارسی را پرورانده است.شهر تاریخی ناتل در قرن سوم هجری تا قرن نهم هجری، شهری بسیار آباد بود و اهمیت آن به حدی است که در برخی دوره‌ها هم چون سده‌های هفتم و هشتم هجری، ولیعهد نشین حکومت «رستم‌دار» بود. با توسعه ناتل شهر واتاشان نیز در قرن هشتم هجری در شرق ناتل ایجاد شد.در کاوش‌های باستان‌شناسی اشیائی مربوط به‌پیش از اسلام در ناتل یافته شده است. بنا بر گزارش‌های تاریخی احتمالا نیمی از این شهر در زیر دو روستای ناتل و خوریه مدفون‌شده و نیمی دیگر در دل جنگل‌های انبوه قرارگرفته است.باستان شناسان معتقدند شهر باستانی ناتل با وقوع سیلابی عظیم که لایه‌ای رسوبی به قطر سه تا چهار متر بر جای گذاشته، مدفون‌شده است. در دوره صفوی با توجه به موقعیت مکانی و نواحی جنگلی منطقه، قلعه‌ای در این منطقه بنا شد. پلان قلعه کشف‌شده مدور بوده و به‌منظور افزایش توان دفاعی گرداگرد آن خندقی حفرشده بود. مصالح اصلی ساخت این بنا را قلوه‌سنگ‌های رودخانه‌ای با ابعاد متوسط و بزرگ و آجر تشکیل می‌دهند که در کف‌سازی و دیوار به‌کاررفته‌اند. باستان‌شناسان هم‌چنین آثاری از جمله بقایای معماری متفاوت از بنای قلعه، سفال‌های شاخص قرن سوم و چهارم و مُهر شیشه‌ای کتیبه‌دار به خط کوفی در محوطه باستانی ناتل، در دهستان «ناتل کنار علیا» در شهرستان نور، کشف کرده اند.
علی شادمان فرماندار شهرستان نور در حاشیه همایش منطقه تاریخی ناتل با اشاره به این‌که ما رسالت خود را بیشتر در گذشته جستجو می‌کنیم تا آینده، اظهار کرد: امروزه ملت‌هایی در اوج تمدن به دلیل نداشتن گذشته بلند مجبورند برای هویت و شخصیت فرزندان خود تاریخ جعلی بسازند درحالی‌که ما با تاریخ غنی و پرافتخار بهتر از ملت‌های دیگر می‌توانیم تاریخ خود را بسازیم و به آن ببالیم.
او با بیان این‌که سکون عامل از بین رفتن ملت است، تصریح کرد: جامعه‌ای می‌تواند آینده خوبی داشته باشد که پویا و پر تحرک باشد و ماندن در موقعیت سکون را از خود دور کند.
عبدالرضا مهاجری‌نژاد عضو هیئت‌علمی پژوهشکده باستان‌شناسی سازمان صنایع‌دستی، میراث فرهنگی و گردشگری و سرپرست هیئت کاوش ناتل نور با اشاره به این‌که در اسناد و مدارک و منابع قرون اولیه در مورد شهر ناتل مورخین صحبت‌های فراوانی کردند، اظهار کرد: بر اساس یافته‌ها آثاری قبل از دوره اسلام تا دوره صفوی در شهر ناتل پیداشده، ضمن آن‌که مستندات تاریخی نشان می‌دهد ناتل دارای دیوار، خندق و ارگ تاریخی بوده است.
فاطمه خاتمی‌فر دهیار روستای ناتل نیز گفت: ارگ ناتل قدمت حدود 2500 ساله دارد. ارگ تاریخی ناتل، امام‌زاده شاهزاده رضا کیا سلطان، بقعه ابوعبدالله ناتلی به‌عنوان استاد ریاضی ابوعلی سینا از جاذبه تاریخی این روستا بوده که آن را از دیگر روستاهای مازندران متمایز کره است. او افزود: استاد پرویز ناتل خانلری ادیب و سیاستمدار، زبان‌شناس، نویسنده و شاعر معاصر ایرانی بزرگ‌مرد عرصه فرهنگ ایران از اهالی ناتل بوده است.خاتمی‌فر بزرگ‌ترین مشکل روستای ناتل را ناهمگونی اراضی تقسیم‌شده بین روستاییان دانست و افزود: بیشتر زمین‌های روستا درگیر منابع ملی هستند و البته طرح هادی روستایی که در حال حاضر اعلام‌شده مورد تائید شورا و دهیار روستا نیست.