همه چیز درباره باغ مورخ‌الدوله، تفرجگاه ناصرالدین‌شاه در اوین

مشهور است که این محدوده روزگاری باب طبع شاه قاجار بوده و یکی از پاتوق‌های تابستانی ناصرالدین‌شاه بوده که ازدوران قاجار به یادگار مانده است. افراد زیادی علاقه داشتند برای سرک کشیدن به داخل باغ و دنبال این بودند تا در رکاب این پادشاه خوش‌مشرب باشند با شامل حال شدن الطاف ملوکانه در این باغ گشت و گذاری کنند. این ماجرا با شرح و بسط و به تفضیل در کتاب خاطرات اعتمادالسطنه منعکس شده است.

سید مهدی اعرابی، شمیران‌پژوه، درباره پیشینه تاریخی این باغ می‌گوید: «اگر در حد فاصل محدوده معروف به پاچنار تا بخشی از محله اوین که نزد اهالی به ۱۳چنار شناخته می‌شود، قدم بزنید، یعنی در قسمت شمال غربی اوین، آنچه نظر شما را جلب می‌کند چند درب باغ قدیمی است که جزء به جزء عناصر و داشته‌های آن از روزگار دور و درازی که از عمر آنها می‌گذرد حکایت می‌کند. اما نکته سخن ما در اینجا یکی از معروف‌ترین آنهاست که به باغ احمدعلی سپهر، معروف به مورخ‌الدوله، نویسنده کتاب ناسخ‌التواریخ، مشهور است.»

اعرابی می‌افزاید: «این باغ نخستین بار از سوی مرحوم سپهر خریداری شد و توسعه یافت و فضاهای استخر و بناهای زیبایی در آن ساخته شد. یکی از ویژگی‌های ممتاز این باغ تاریخی که بی‌گمان بخشی از هویت دیرینه آبادی اوین هم به حساب می‌آید،جریان بلند و زندگی‌بخش آبی است که در آن جاری است.در دو سر این باغ،نهر معروف اوین به طول دو کیلومتر،که از سر بند درکه تا پاچنار اوین ادامه دارد، گذر می‌کند و خستگی سالیان چنارهای کهنسالی را که همچنان سر در آسمان دارند به در می‌کند؛ درختانی که همچون ستون‌های زمردین در دو طرف آن به نگهبانی آب ایستاده‌اند و دل به نجوای شنیدنی عبور آن دارند.»

اعرابی در بخش دیگری از خاطراتش به برگزاری مراسم مختلف اهالی از جمله شادی و عروسی در این باغ تاریخی اشاره می کند که برای همه آنها خاطرات خوشی از این باغ قاجاری به یادگار گذاشته است.