وداع با عالمی حقوق‌دان
متولد ۱۳۲۶ هجری شمسی در نجف اشرف بود و تحصیلات حوزوی خود را نیز در همان شهر نزد استادانی همچون حضرات آیات امام خمینی(ره)، خوئی، حکیم و پدرشان گذراند. از همان جوانی انتظار اینکه عالمی دانشمند شود، دور از ذهن نبود؛ زیرا او فرزند میرزا سیدحسن بجنوردی، صاحب کتاب «القواعد الفقهیه» در هفت جلد به زبان عربی و مرجع تقلید وقت بود. آیت‌الله سیدمحمد موسوی بجنوردی با استعداد، توانایی و دانشی که داشت، توانست از خود چهره‌ای ماندگار در علم فقه وحقوق به یادگار بگذارد و به نیکی در میان عالمان هم‌‌عصر خود شهره شود. او مناصب مهمی بعد از پیروزی انقلاب بر عهده داشت اما زمانی که برای شرکت در انتخابات مجلس خبرگان سال ۱۳۹۴ ثبت‌نام کرد، به همراه دامادش، «حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی»، صلاحیتش از سوی شورای نگهبان احراز نشد؛ آن‌هم فردی که سال‌ها یار و همراه امام خمینی رهبر فقید انقلاب بود و نقش او در پیروزی انقلاب و مناصب قضائی‌اش در ابتدای انقلاب در قوام‌گرفتن جمهوری اسلامی انکارنشدنی بود و حتی پس از تبعید امام خمینی(ره) به نجف، ۱۴ سال تبعید را به شاگردی امام ادامه داد.
موسویبجنوردی پس از پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ به ایران آمده و در دفتر استفتائات امام خمینی(ره) مشغول به کار شد. در سال ۱۳۵۹ دادگاه عالی قضات را به دستور امام روح‌الله خمینی(ره) رهبر وقت ایران راه‌اندازی کرد. از سال ۱۳۶۱ تا سال ۱۳۶۸ به عضویت شورای عالی قضائی درآمد و تا زمان انحلال این شورای پنج‌نفره که عالی‌ترین نهاد قضائی کشور بود، در آن عضویت داشت. او یکی از چهار عضو هیئت عفو زندانیان به انتصاب آیت‌الله خمینی(ره) بود. در بازنگری قانون اساسی سال ۱۳۶۸ شورای عالی قضائی حذف و مقرر شد به‌جای آن یک نفر توسط رهبر به‌عنوان رئیس قوه قضائیه منصوب شود.
عمده عمر آیت‌الله سیدمحمد موسویبجنوردی به فعالیت‌های علمی در حوزه و دانشگاه‌های داخل و خارج کشور گذشت. عقد ضمان، علم اصول، فقه تطبیقی، اندیشه‌های حقوقی حقوق خانواده، قواعد فقهیه (۲جلدی) و… از‌جمله تألیفات این فقیه فقید است و از همین رو، در سال ۱۳۸۴ به‌عنوان چهره ماندگار فقه و حقوق برگزیده شده بود.
درست است که سیدمحمد موسویبجنوردی در سال ۱۳۲۲ در نجف اشرف متولد شد ولی در شناسنامه‌اش ۱۳۲۴ آمده است. وی تحصیلات علوم حوزوی و دینی خود را در ایران و نجف اشرف به انجام رساند و به مدت ۳۰ سال در محضر استادان درجه اول فقه و اصول و فلسفه شاگردی کرد. او که دروس جدید و حوزوى را با هم مى‌‌خواند، در ۱۸سالگى کفایتین را به پایان رساند و در سال ۱۳۴۰ درس خارج را نزد پدر بزرگوار خود و آیت‌الله سید‌محسن حکیم گذراند. پس از تبعید امام خمینی(ره) به نجف اشرف در بهار ۱۳۴۴، یکى از شاگردان همیشگى دروس ایشان بود. وى در این مدت در مسجد جامع نجف اشرف (هندى) رسائل و مکاسب و کفایتین را به زبان عربى براى شیعیان کشورهاى عرب‌زبان همچون عراق، لبنان، سوریه و مصر تدریس مى کرد که افراد ممتازى همچون سید‌عباس موسوی و شیخ راغب حرب از شهداى برجسته حزب‌الله لبنان از شاگران وى به‌شمار مى روند.
رابطه استاد و شاگردى بین امام خمینى(ره) و او باعث شد که پس از مراجعت امام از نجف به پاریس، وى نیز امام را همراهى کند. پس از پیروزى انقلاب اسلامى، به ایران آمد و در سال ۱۳۵۹ به دستور امام(ره)، دادگاه عالى قضا را راه‌اندازى کرد. هم‌زمان با این فعالیت‌‌هاى اجتماعى و امور اجرائى، کار تدریس و تحقیق در دانشکده‌‌هاى حقوق دانشگاه‌هاى شهید بهشتى، تربیت‌مدرس و الهیات تهران را دنبال کرد و در سال ۱۳۶۸ به رتبه دانشیارى و سال ۱۳۸۲ به رتبه استادى رسید. ایشان از سال ۱۳۷۱ عضو هیئت علمى و ریاست گروه الهیات دانشگاه تربیت معلم بود و همچنین رئیس گروه الهیات و رشته حقوق و علوم سیاسى این دانشگاه نیز بود. سیدمحمد موسویبجنوردی از منتقدان اقتصاد و بانکداری فعلی کشور بود و بارها گفته بود چیزی به نام اقتصاد اسلامی نداریم. در ضمن، او با دانشگاه‌ها و مراکز خارج از کشور از قبیل دانشکده حقوق دانشگاه محمد الخامس مراکش، دانشگاه سن‌ژوزف لبنان، الازهر و عین‌الشمس نیز همکارى داشت.
ایشان در‌نهایت صبح شنبه پنجم اسفند پس از طی یک دوره بیماری، دار فانی را وداع گفت. در پی درگذشت این عالم بزرگ، حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی پیام تسلیت صادر کرد. بنا بر روایت جماران، در پیام سیدمحمد خاتمی آمده است: «عالم عامل و علامه با‌فضیلت حضرت آیت‌الله حاج آقا سیدمحمد موسویبجنوردی رضوان‌الله علیه دیده از دنیا فروبست و به دیدار معبود شتافت. این عالم جلیل‌القدر از شخصیت‌های بزرگ علمی و صاحب نظراتی بدیع و از استادان برجسته معارف اسلامی به‌خصوص فقه و تربیت‌کننده شاگردان فراوان و از پیشگامان مؤثر در عرصه انقلاب و مدافعان شایسته اندیشه و راه حضرت امام بود. فقدان او خسارتی بزرگ برای اسلام و ایران و حوزه‌های علمی بود که تنها لطف ویژه حضرت پروردگار می‌تواند آن را جبران کند. من این مصیبت بزرگ را به حضرت آیت‌الله حاج سیدحسن خمینی داماد جلیل‌القدر و جناب آقای سید‌محمدکاظم بجنوردی برادر بزرگوار و به همسر باوفا و ارجمند ایشان و به فرزندان شایسته‌اش و به انبوه دوستان، ارادتمندان و شاگردان ایشان صمیمانه تسلیت عرض می‌کنم و از پیشگاه حضرت حق جلّ و علا برای این فقید سعید آمرزش و علو درجات و برای بازماندگان معزز صبر و اجر و سلامتی مسئلت می‌کنم».
رئیس دولت سیزدهم نیز در پیامی درگذشت پدر همسر حجتالاسلاموالمسلمین سیدحسن خمینی را به وی تسلیت گفت. سید‌ابراهیم رئیسی در پیامی با تسلیت درگذشت پدر همسر حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی به وی و خانواده محترم، از درگاه خداوند متعال برای آن انسان زاهد علو درجات و همنشینی با اولیای الهی مسئلت کرد. حجت‌الاسلام حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در دولت‌های یازدهم و دوازدهم نیز در پیامی درگذشت آیت‌الله سیدمحمد موسویبجنوردی، فقیه وارسته را تسلیت گفت: رحلت عالم برجسته، انقلابی مخلص و حقوق‌دان ارزشمند، آیت‌الله سیدمحمد موسویبجنوردی، از یاران صدیق امام راحل موجب تأسف و تألم فراوان شد. این‌جانب با تسلیت فقدان این استاد فاضل به همسر مکرمه ایشان، حجتالاسلاموالمسلمین جناب آقای سیدحسن خمینی داماد و دختر آن مرحوم و دیگر فرزندان، جناب آقای سید‌محمدکاظم موسویبجنوردی برادر بزرگوار و خاندان معزز موسویبجنوردی، از درگاه خداوند متعال برای آن مرحوم، علو درجات و برای عموم بازماندگان صبر و سلامتی مسئلت دارم.
سید‌عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق، در پیامی درگذشت آیت‌الله سیدمحمد موسویبجنوردی(طاب‌ثراه) را تسلیت گفت. به گزارش دفتر جریان حکمت ملی عراق، در متن پیام سید‌عمار حکیم خطاب به حجتالاسلاموالمسلمین سیدحسن خمینی آمده است: بی‌شک آن جناب از مفاخر حوزه‌های علمیه نجف و قم و از خاندان فقاهت بوده‌اند و خدمات گسترده‌ای به مکتب اهل بیت(ع) و انقلاب اسلامی ایران رسانده‌اند. رهبر جریان حکمت ملی عراق در ادامه این پیام آورده است: این‌جانب مصیبت وارده را به جناب‌عالی و و دیگر بستگان محترم و به حوزه‌های علمیه و به همه دوستان و علاقه‌مندان آن فقید والا‌مقام تسلیت عرض کرده و از درگاه خداوند مسئلت دارم که ایشان را با اجداد طاهرینشان محشور و به همه بازماندگانشان صبر جمیل و اجر جزیل عنایت فرماید.
لازم به توضیح است مراسم تشییع پیکر آیت‌الله موسویبجنوردی، دوشنبه هفتم اسفند از ساعت ۹:۳۰ صبح از حسینیه شماره یک جماران به سمت حرم مطهر امام خمینی برگزار و پیکر ایشان نیز در جوار حرم مطهر امام خمینی دفن خواهد شد.
منبع: sharghdaily-920473