اودیسیوس بامداد فردا روی ماه می‌نشیند

کاوشگر خصوصی شرکت اینتویتیو ماشینز (Intuitive Machines) موسوم به اودیسیس (Odysseus) بامداد فردا ماموریت IM-۱ خود را روی ماه فرود می‌آورد.

به گزارش ایسنا، شرکت فضایی خصوصی اینتویتیو ماشینز (Intuitive Machines) می‌تواند به زودی تاریخ‌ساز شود، زیرا فرودگر قمری تجاری آن به نام اودیسیوس (Odysseus) روز پنجشنبه ۲۲ فوریه به وقت منطقه زمانی شرقی (بامداد جمعه به وقت ایران) در نزدیکی قطب جنوبی ماه فرود خواهد آمد.

به نقل از اسپیس، کاوشگر اودیسیوس در صورت موفقیت به اولین کاوشگر خصوصی تبدیل می‌شود که بر روی ماه فرود می‌آید و اولین فرود ایالات متحده روی سطح ماه از زمان رسیدن ماموریت آپولو ۱۷ ناسا در سال ۱۹۷۲ تاکنون را رقم خواهد زد.

این ماموریت شامل مجموعه‌ای از آزمایشات ناسا به عنوان بخشی از قرارداد ۱۱۸ میلیون دلاری این شرکت با ناسا و چندین محموله تجاری دیگر متعلق به مشتریان دیگر این شرکت است.

ماموریت IM-۱ پس از تلاش ناموفق شرکت استروباتیک در ژانویه انجام می‌شود. فرودگر آن شرکت به نام «پرگرین» به دلیل نشت سوخت هرگز به ماه نرسید. شکست پرگرین به این معنی است که مأموریت اینتویتیو ماشینز به نام IM-۱ می‌تواند اولین فرود تجاری روی ماه باشد.

اگر می‌خواهید تلاش تاریخی اودیسیوس برای فرود روی ماه را به صورت زنده تماشا کنید، می‌توانید از کانال ناسا در یوتیوب و دیگر سرویس‌های پخش ناسا آن را به تماشا بنشینید.

فرودگر اودیسیوس اولین فرودگر از سه فرودگر کلاس نوا-سی (Nova-C) شرکت اینتویتیو ماشینز است که امسال راهی ماه می‌شود. همگی این فرودگر‌ها دارای محموله‌های تجاری حاوی ابزار‌های ناسا هستند که تحت برنامه خدمات حمل بار تجاری ماه (CLPS) ناسا در نظر گرفته شده‌اند.

این فرودگر با ارتفاع ۴.۳ متر تقریباً به اندازه یک زرافه است و می‌تواند حدود ۱۳۰ کیلوگرم بار را حمل کند. مأموریت آن، به شرطی که فرود نرمی داشته باشد، یک مأموریت کوتاه، اما بالقوه ارزشمند برای اطلاع رسانی سفر‌های آتی به ماه از جمله مأموریت‌های سرنشین‌دار آرتمیس ناسا خواهد بود.

شرکت اینتویتیو ماشینز در حال حاضر امروز، (پنجشنبه ۲۲ فوریه به وقت منطقه زمانی شرقی) را هدف قرار داده است تا فرودگر قمری خود را بر روی سطح ماه فرود بیاورد. این فرود قرار است حوالی ساعت ۱۷:۳۰ به وقت منطقه زمانی شرقی (۰۲:۰۰ بامداد روز جمعه به وقت ایران) انجام شود.

تحقق این زمان فرود به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها این است که اودیسیوس دقیقا چه زمانی موتور خود را روشن می‌کند تا مدار ماه را ترک و فرود خود را آغاز کند. در حال حاضر، اودیسیوس در مداری دایره‌ای در ارتفاع ۹۲ کیلومتری به دور ماه می‌چرخد.

اودیسیوس بیش از یک ساعت قبل از فرود قرار است موتور خود را در یک مانور کاهش ارتفاع برای قرار گرفتن در مداری که در بالاترین نقطه ۱۰۰ کیلومتر و در پایین‌ترین نقطه ۱۰ کیلومتر با ماه فاصله دارد، روشن کند. به گفته اینتویتیو ماشینز، اگر همه چیز خوب پیش برود، آن نقطه ۱۰ کیلومتری باید دقیقاً بر روی محل فرود منطبق شود.

اودیسیوس در طول فرود نهایی از مجموعه‌ای از دوربین‌ها و لیزر‌ها برای ردیابی نزدیک شدن خود به سطح ماه استفاده خواهد کرد. به گفته شرکت سازنده، موتور دریچه گاز آن به طور مداوم شلیک می‌کند تا سقوط آن را با سرعتی حدود ۱۸۰۰ متر در ثانیه در مانوری مشابه آنچه که توسط فرودگر‌های آپولو ناسا استفاده می‌شد، کاهش دهد.

اودیسیوس طوری طراحی شده است که پس از یک مانور سخت ترمزمانند در نهایت، سرعت خود را به تنها یک متر در ثانیه برای فرود نهایی کاهش دهد. این شرکت در توضیح فرود کاوشگر خود نوشت: کنترل‌کننده‌های پرواز قبل از تأیید نقطه عطف نهایی، یعنی فرود نرم روی سطح ماه، انتظار دارند حدود ۱۵ ثانیه تاخیر داشته باشند.

به لطف پخش‌های اینترنتی که توسط ناسا و اینتویتیو ماشینز به صورت رایگان ارائه می‌شود، می‌توان به صورت زنده فرود اودیسیوس را تماشا کرد. پخش اینترنتی ناسا از ساعت ۱۲:۳۰ بامداد جمعه به وقت ایران آغاز خواهد شد. این رویداد از طریق کانال تلویزیونی ناسا در یوتیوب، سرویس پخش ناسا+ و برنامه و سایت ناسا قابل مشاهده است.

اینتویتیو ماشینز نیز این فرود را در صفحه اصلی ماموریت IM-۱ خود به صورت زنده پخش می‌کند، اگرچه انتظار می‌رود این پخش اینترنتی پخشی همزمان از روی دست ناسا باشد.

اودیسیوس در کجا فرود خواهد آمد؟

فضاپیمای اودیسیوس در حال هدف قرار دادن منطقه‌ای در ماه به نام مالاپرت‌ای (Malapert A) است که دهانه برخوردی کوچکی در حدود ۳۰۰ کیلومتری قطب جنوبی ماه است.

این دهانه حدود ۶۹ کیلومتر عرض دارد و در کنار دهانه‌ای بزرگتر در نزدیکی خود است. در نزدیکی مالاپرت ای، منطقه‌ای به نام توده مالاپرت نیز وجود دارد که کوهی قمری است که از ۵۰۰۰ متر ارتفاع دارد. این مکان در فهرست نهایی ناسا برای فرود سرنشین‌دار خود در مأموریت «آرتمیس ۳» قرار دارد.

مالاپرت‌ای به افتخار چارلز مالاپرت ستاره‌شناس بلژیکی قرن هفدهم نام‌گذاری شده است و مکانی نسبتا صاف و امن برای فرود ادیسیوس است.

اینتویتیو ماشینز در ابتدا منطقه‌ای به نام Oceanus Procellarum یا اقیانوس طوفان‌ها را هدف قرار داده بود، اما با مشاوره ناسا در ماه مه ۲۰۲۳ این هدف را برای شناسایی بهتر منطقه قطب جنوب ماه و مدیریت خطرات برای پرواز‌های خدمه نهایی تغییر داد.

اودیسیوس چه مدت در ماه زندگی می‌کند؟

پروازی که با پرتاب موفقیت آمیز بر فراز موشک «فالکون ۹» شرکت اسپیس‌ایکس (SpaceX) در ۱۵ فوریه آغاز شد، اکنون آماده فرود روی سطح ماه است.

فرودگر اودیسیوس برای یک ماموریت ۱۶ روزه به ماه طراحی شده است. پس از یک سفر برنامه‌ریزی شده ۹ روزه به ماه، انتظار می‌رود که اودیسیوس حدود ۷ روز در سطح ماه زنده بماند.

انتظار می‌رود این فضاپیما با انرژی خورشیدی و هرگونه تجهیزات کاربردی که حمل می‌کند حدود یک هفته قبل از شروع شب قمری در شرایط کار و فعالیت قرار داشته باشد، چرا که شب ماه یک دوره ۱۴ روزه تاریک و سرد است که طی آن فرودگر از کار می‌افتد؛ بنابراین این ماموریت پس از آغاز شب دو هفته‌ای ماه به پایان می‌رسد، زیرا انتظار نمی‌رود اودیسیوس از شب سخت و سرد ماه جان سالم به در ببرد.

اینتویتیو ماشینز در گزارش کلی خود آورده است: شرکت ما و مشتریان آن انتظار دارند تقریباً ۷ روز قبل از آغاز شب ماه در قطب جنوبی آن، تحقیقات علمی و نمایش‌های فناوری انجام شوود و سپس اودیسیوس از کار بیفتد.

ابزار‌های همراه اودیسیوس

ابزار‌های مختلف این فرودگر، داده‌ها را در سطح ماه جمع‌آوری می‌کنند. ناسا در سال ۲۰۱۹ با اینتویتیو ماشینز قراردادی ۷۷ میلیون دلاری برای تحویل محموله‌های خود منعقد کرد و اکنون ۶ ابزار ناسا در حال سوار شدن بر روی اودیسیوس هستند. به گفته ناسا، یکی از آنها، آرایه بازتاب‌دهنده لیزری (LRA) پس از فرود روی ماه و استقرار، از موقعیت خود به عنوان یک علامت دائمی عمل می‌کند تا به فضاپیما‌های ورودی کمک کند تا فاصله خود را از سطح ماه تعیین کنند.

این فرودگر همچنین دارای ناوبری داپلر لیدار (LIDAR) برای سنجش سرعت و محدوده دقیق (NDL) است، حسگری که سرعت و ارتفاع را برای هدایت بهتر فرود اندازه‌گیری می‌کند و همچنین حاوی ابزاری به نام LN-۱ برای پشتیبانی از ارتباطات و ناوبری مستقل در ماموریت‌های آینده است.

ناسا همچنین در حال ارسال ابزاری برای مطالعه توده‌های سطح ماه است که هنگام فرود آمدن فرودگر به هوا بلند می‌شوند. این کار با دوربین‌های استریو برای مطالعات سطح قمری (SCALPSS) انجام می‌شود که تصاویری از این توده‌های گرد و غبار را ثبت می‌کنند و امواج رادیویی در سطح ماه را با دستگاهی به نام ROLSES مشاهده می‌کنند.

بقیه محموله‌های اودیسیوس تجاری هستند. به گفته اینتویتیو ماشینز، مواد بازتابنده حرارتی برای کمک به محافظت از مخزن رانش برودتی اودیسیوس در آن تعبیه شده که آزمایش می‌شود. همچنین دانشجویان دانشگاه هوانوردی امبری ریدل (Embry-Riddle) یک سیستم دوربین به نام ایگل‌کم (EagleCam) توسعه دادند که سعی می‌کند قبل از اینکه فرودگر سطح ماه را لمس کند، از آن جدا شود و تصویری از لحظه فرود را از دید سوم شخص بگیرد. ایگل‌کم همچنین به یک سیستم آزمایشی حذف گرد و غبار مجهز شده است.

حتی چند مجسمه نیز با اودیسیوس به ماه می‌روند که مشابه فیزیکی و NFT بر روی زمین دارند. ۱۲۵ مجسمه کوچک ساخته شده از فولاد ضد زنگ در یک مکعب شفاف قرار گرفته‌اند که نام شخصیت‌های تاریخی مهم از سراسر جهان در زیر هر یک از آن‌ها ذکر شده است.

همچنین انجمن بین‌المللی رصدخانه ماه مستقر در هاوایی و شرکت کانادنسیس ایرواسپیس (Canadensys Aerospace) در حال ارسال یک سیستم دوربین دوگانه ۱.۳ پوندی به نام ILO-X هستند که با آن تلاش خواهند کرد تا تصاویر میدانی وسیع و باریکی از کهکشان راه شیری را از ماه بگیرند.

اودیسیوس همچنین دیسک‌های کوچکی به نام «لوناگرامز» (Lunagrams) از «آزمایشگاه‌های میراث کهکشانی» حمل می‌کند که حاوی پیام‌هایی از زمین، از جمله متن، تصاویر، صدا و آرشیوی از پایگاه‌های داده بزرگی مانند نسخه زبان انگلیسی ویکی‌پدیا است. گفتنی است که ماه گذشته آرشیو مشابهی با پرگرین به فضا فرستاده شد.