تحلیل یک جامعه شناس از فتوای جدید آیت الله العظمی سیستانی در مورد «رشوه»

محمدرضا جوادی یگانه، جامعه شناس و استاد دانشگاه نوشت: فتوای آیت‌الله سیستانی، تفاوت دو تحلیل در سطح فرد و سیستم را نشان می‌دهد. در نظامی که آنقدر فاسد شده باشد که رسیدن به حق منوط به رشوه دادن باشد، رشوه دادن جایز است و فرد خطایی مرتکب نشده. اما مقصر اصلی سیستم بی‌توجه به فساد است، با توجه به اینکه رشوه‌گیری شبکه‌ای است و نه فردی.

فتوای آیت الله سیستانی

پرسش: دادن رشوه در جائی که رسیدن به حق، متوقف بر دادن آن باشد چه حکمی دارد؟

پاسخ: رشوه شرعاً اختصاص به محدوده قضاء دارد، و دادن آن برای رسیدن به حق خود جایز است، گرچه گرفتن آن حرام است.

پرسش: به طور کلی در چه شرایطی رشوه دادن در ادارات مجاز است؟

پاسخ: اگر وظیفه اولیای امور این است که کار او را راه اندازی کنند، ولی این کار را بدون گرفتن مبلغی نمی‌کنند، دادن مال برای استحصال حق جایز است هرچند گرفتن آن برای اون شخص حرام می‌باشد.

پرسش: رشوه دادن چه حکمی دارد؟

پاسخ: رشوه حرام است.

پرسش: اگر معلمی برای دادن نمره به دانش اموز که نمره کم اورده است پول بگیرد حکم این پول چیست؟

پاسخ: جایز نیست.

پرسش: در صورتیکه رسیدن به حق منوط به دادن رشوه نباشد بلکه تسریع در کار می‌شود چه حکمی دارد و آیا اگر بعنوان صدقه یا هدیه بدهد چطور؟

پاسخ: اگر هدف مشروع باشد و موجب تضییع حق کسی نشود اشکال ندارد و سایر عناوین همان حکم را دارد.

منبع: جماران