«خروج» فیلم دغدغه‌مندی است
مهدی فقیه» سال گذشته طبق نظر هیئت داوران فیلم‌های قرآنی سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر، توانست برای بازی در فیلم سینمایی «خروج» و «به پاس یک عمر فعالیتِ هنری» جایزه ویژه فیلم‌های قرآنی را دریافت کند.
فقیه گفت: شخصیت «ملّا آقا» در «خروج» کاراکتری است که به صورت غیررسمی روحانی و بزرگ ده به حساب می‌آید و در امور دینی هم تا اندازه‌ای سررشته دارد و محل رجوع روستانشینان است، به عبارت دیگر، هم مثل همه روستاییان کشاورزی و دامداری می‌کند و هم در مسائل دینی مشکلات را تا حد توان رفع می‌کند. ملّاآقا فرد مؤمنی است که مثل همه پنبه‌کاران آن منطقه زمین و تراکتور دارد و کار‌های سنگینی انجام می‌دهد. در عین حال وجوه مذهبی‌اش هم پررنگ است. جالب است که از همان ابتدا می‌بینیم که به اصطلاح صاحبنظر هم است و ایده‌هایی دارد، اصولاً جرقه اولیه تصمیم «رحمت» با پیشنهاد اولیه او رقم می‌خورد.
فقیه عنوان کرد: اینکه نقش، خوب از کار درآمده یا نه را باید منتقدان و مخاطبان بگویند. یک نقاش وقتی یک تابلوی نقاشی را خلق می‌کند، ممکن است بگوید در سبک «اکسپرسیونیسم» یا «کوبیسم» کار کرده‌ام، یک بازیگر بعد از بازی در یک فیلم یا نمایش می‌گوید که سبک بازی من مثلاً بر مبنای شیوه «استانیسلاوسکی» است، اما اصل، آن منتقد و بیننده است که باید این ادعا‌ها و کیفیت کار هنرمند را به محک آزمون بگذارد.
«خروج»، فیلمی با شرایط سخت تولید
وی افزود: خدا را شکر، تاکنون کسانی که فیلم را دیده‌اند از کلیت آن تعریف کرده و به من هم گفته‌اند نقش دیده شده. من هم راضی بودم و نقشم را دوست داشتم. اصولاً هر نقشی را که می‌پذیرم به آن عشق می‌ورزم و سعی می‌کنم به آن نزدیک شوم. نمی‌دانم تا چه اندازه موفق بوده‌ام، اما در مجموع از کار کردن با کارگردانی مثل حاتمی‌کیا خوشحالم. شرایط تولید فیلم «خروج» واقعاً سخت بود. خُب، نه من و نه هیچ کدام از بازیگران راننده حرفه‌ای تراکتور نبودیم و حالا باید نقش کسانی را بازی می‌کردیم که عمری روی تراکتور و زمین کار کرده‌اند، بنابراین در این بخش تمرینات زیادی داشتیم. از سوی دیگر، «خروج» یک فیلم جاده‌ای با انبوهی از لوکیشن‌های خارجی و مشکلات زیاد در پیش روی سازندگان بود که خدا را شکر در نهایت کار خوبی از آب درآمد و مورد توجه قرار گرفت.
وی تجربه همبازی شدن با جمعی از بازیگران باتجربه و هم‌نسل خود را بسیار شیرین و خاطره‌انگیز توصیف کرد: در روز اول فیلمبرداری که همگی دور هم جمع شدیم، با سام قریبیان صحبت می‌کردم که آقای فرامرز قریبیان سمت ما آمد و به گرمی باهم احوالپرسی کردیم و همدیگر را در آغوش گرفتیم. سام با تعجب از آشنایی پدرش با من پرسید. آقای قریبیان لطف داشت وگفت: دوستی من و آقای فقیه مال امروز و دیروز نیست. سال 76 ما در فیلم «یاغی» به کارگردانی جهانگیر جهانگیری همبازی بودیم. من هم از خاطرات آن فیلم و همبازی شدن با این مرد بزرگوار و بازیگر خوب سینمای کشورمان گفتم.
فقیه درباره اعلام خداحافظی قریبیان از دنیای بازیگری که پس از نمایش فیلم «خروج» در جشنواره فیلم فجر مطرح شد نیز گفت: هنوز فرصتی پیش نیامده که من با ایشان در این باره صحبت کنم. به هر حال این یک تصمیم شخصی و قابل احترام است، اما شاید به خاطر دلگیری از جو نامناسب سینمای ایران و البته برخورد‌هایی بود که با فیلم «خروج» شد، با این حال معتقدم هم آقای قریبیان و هم بسیاری از بازیگران پیشکسوت ما این ظرفیت را دارند که در آثار مهم سینما و تلویزیون همچنان با قدرت نقش‌های اصلی را ایفا کنند. شما می‌بینید که در هالیوود بازیگران تا بعد از 80 سالگی همچنان در سینما می‌درخشند.
وی افزود: همانطور که اشاره کردم، در «خروج» جمع بسیار خوبی از بازیگرانی که تقریباً هم‌نسل بودیم حضور داشتند. با آتش تقی‌پور، اکبر رحمتی، محمد فیلی، جهانگیر الماسی و... سال‌ها تجربه رفاقت یا همکاری داشته‌ام و خیلی برایم مطلوب بود که پس از سال‌ها برای بازی در یک اثر دور هم جمع شده‌ایم.
سینما از خیلی سوژه‌های بکر غفلت کرد
فقیه عنوان کرد: متأسفانه فیلمسازان و فیلمنامه‌نویسان ما از اواخر دهه 70 به این سو، چشمشان را بر سوژه‌هایی بکر بسته‌اند. سال‌ها روی سوژه‌های اجتماعی آن هم با محوریت دختر و پسری یا درگیری‌های عاطفی و فیلم‌های آپارتمانی فیلم ساخته‌اند. از آن طرف، کمدی‌هایی سطحی و سخیف ساخته شد که واقعاً زیبنده مردم فهیم کشورمان نیست.
وی افزود: ما در سوژه به بسیاری از داشته‌های خودمان بی‌توجه هستیم. در ادبیات غنی کشورمان سعدی و مولانا و شاهنامه را داریم، حتی اگر نخواهیم به صورت مستقیم از این آثار به عنوان منبع فیلمنامه‌ها استفاده کنیم می‌توانیم از سوژه‌های منبعث از آن‌ها بهره ببریم. به هر حال بخش عمده‌ای از سینمای ایران به تمرکز روی چهره‌ها و سوژه‌های تکراری پرداخته است که به کاهش کیفیت آثار می‌انجامد.
جنجال‌های بیهوده در جشنواره
فقیه گفت: جسارت حاتمی‌کیا در دست گذاشتن روی سوژه‌های متفاوت و استفاده از بازیگرانی که با وجود توانایی، کمتر در آثار سال‌های اخیر حضور داشتند ستودنی است. حاتمی‌کیا همیشه در آثارش این جرئت را داشته و جریان‌سازی فیلم‌هایش هم به همین خاطر است.
وی «خروج» را یک فیلم دارای دغدغه عنوان کرد و افزود: متأسفانه در جریان نشست خبری این فیلم در جشنواره فیلم فجر، برخورد خوبی با کارگردان نشد و عده‌ای انگار از همان ابتدا شمشیر را از رو بسته بودند که حاتمی‌کیا را بکوبند. برخی پرسش‌ها اصلاً ربطی به فضای فیلم و کیفیت فنی و کار بازیگران نداشت. یکسری حواشی بی‌ربط و بیهوده مطرح شد که زیبنده عرصه هنر نیست. جوّ خوبی نبود، حتی خود حاتمی‌کیا هم گفت که چرا درباره جلوه‌های ویژه این کار نمی‌پرسید که یکی از بهترین نمونه‌های سینمای ایران است و واقعاً بچه‌های جوان ما برای آن زحمت کشیده‌اند، اما متأسفانه فضا بی‌خودی متشنج شد و کیفیت و پیام فیلم تحت‌الشعاع جنجال‌ها قرار گرفت.
جایزه اصلی را مردم به ما می‌دهند
این بازیگر پیشکسوت درباره نتایج داوری جشنواره سی‌وهشتم نیز گفت: من خودم تعداد زیادی جایزه از جشنواره‌های مختلف هنری سینمایی به‌ویژه سینمای دفاع مقدس دارم. از جشنواره فجر سیمرغ بلورین گرفتم، اما خیلی به بحث جایزه و جشنواره اعتقاد ندارم. جایزه اصلی را مردم به ما می‌دهند که صاحبان اصلی سینما هستند.
فقیه افزود: 30 سال از زمان تولید فیلم «هور در آتش» گذشته و هنوز مردم در کوچه و خیابان مرا «بابا عقیل» صدا می‌زنند. سال‌ها پیش در مجموعه تلویزیونی‌ای به نام «میگی نه نگاه کن!» به کارگردانی آقای کاظم بلوچی با آقای خمسه همبازی بودم. در این سریال از یک عبارت شیرازی به عنوان تکیه‌کلام استفاده کردم و می‌گفتم: «چطوری گُمپ گُلم؟!» هنوز که هنوز است مردم در همه جای ایران مرا که می‌بینند با مهربانی می‌گویند: چطوری گمپ گلم! هیچ جایزه‌ای بالاتر از این نیست که بعد از 20 یا 30 سال مردم هنوز نقش و تکیه‌کلام شما را به یاد داشته باشند. بله، جشنواره و جایزه هم مهم است، اما نباید خیلی در مسیر کاری خودمان روی آن حساب کنیم. دوست دارم مردم فیلم «خروج» را ببینند، چون مشکلات روز مملکت است و فیلم دغدغه‌مندی است.