تپه «گیان» نهاوند ریزش کرد/ سند هویت ۶۰۰۰ ساله در معرض تخریب
شهرستان نهاوند باوجود آثار و بناهای تاریخی همچون معبد لائودیسه، تپه گیان، باباقاسم، حمام حاج‌آقا تراب، خانه صمصام و غیره یکی از شهرستان‌های تاریخی استان همدان محسوب می‌شود که طی سال‌های اخیر اقدامات خوبی در راستای حفظ آثار، ترمیم بناها و کاوش آثار موجود در آن صورت گرفته است.
در این میان شهر گیان در جنوب غربی شهرستان نهاوند واقع‌شده و با توجه وجود سراب جنگی و پرآبش سالانه پذیرایی شمار بسیاری از گردشگران است.
شهرگیان نهاوند علاوه بر بهره‌مندی از پوشش گیاهی و ظرفیت سراب گیان دارای تپه‌ای باستانی به قدمت بیش از ۶ هزار سال است که طی سالیان گذشته اقداماتی در خصوص تعیین حریم، کاوش، لایه‌نگاری و حفظ آن صورت گرفته اما فروردین امسال به سبب بارش باران و شرایط جوی این اثر در بخش‌هایی دچار ریزش شده است.
مداخلات جوی برای تپه باستانی گیان تهدید نیست
رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نهاوند در خصوص وضعیت این اثر تاریخی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: قدمت تپه باستانی گیان بیش از ۶ هزار سال است که با شرایط مختلف جوی و بارش سیل‌آسا و برف‌های چندین متری تا به امروز دوام آورده است.
محسن جانجان تأکید کرد: اگر مداخلات انسانی در این تپه صورت نگیرد و حریم آن در حوزه ساخت‌وسازهای شهری حفظ شود تا ۶ هزار سال آینده نیز سر پا خواهد بود و خطری آن را تهدید نمی‌کند.
رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نهاوند در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر دغدغه مردم شهرستان نهاوند به خصوص شهر گیان در خصوص ریزش بخشی از این تپه براثر بارش‌های اخیر، گفت: تپه‌های موجود در شهرستان نهاوند حالتی شبیه به لایه‌های کیک دارند که براثر نزولات جوی گاهاً دچار ریزش می‌شوند و این ریزش‌ها مجدداً روی یک‌لایه دیگر می‌افتد که هیچ خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند.
وی ادامه داد: در تپه باستانی گیان کار کاوش، لایه‌نگاری و تعیین حریم انجام‌شده و اطلاعات علمی موردنیاز نیز طی سال‌های گذشته استخراج‌شده است.
مسقف کردن تپه گیان خلاف قانون و غیرکارشناسی است
جانجان بابیان اینکه اکثر محوطه‌های باستانی همچون تپه گیان و تپه پیسای همدان چون دارای بنا نیستند و به‌مرورزمان با استقرار دوره‌های تاریخی به‌صورت لایه‌ای روی‌هم قرارگرفته‌اند خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند، گفت: تخریب محوطه و اثر تاریخی اگر توسط عوامل انسانی صورت نگیرد شرایط جوی هیچ‌گونه مشکلی برای آن‌ها به وجود نمی‌آورند.
وی بابیان اینکه با توجه به اسناد موجود تپه گیان از دوره مس و سنگ و تا دوره آهن استقرار داشته است، گفت: در حال حاضر ایجاد پوشش سقفی ازلحاظ علمی کار قابل‌قبول نیست چراکه موجب مخدوش شدن دید و منظر این تپه می‌شود و در ثانی با توجه به اینکه این تپه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده هرگونه تغییر در آن خلاف قانون است.
رئیس میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری نهاوند بابیان اینکه چشمان حافظ عرصه‌های باستانی و تاریخی بیدار است و درصورتی‌که هر خطری تپه گیان را تهدید کند وارد عمل خواهیم شد، گفت: تپه گیان به‌عنوان یک سایت موزه تعریف‌شده و باید با رعایت حریم آن در حفظ آن برای نسل‌های آینده کوشا باشیم.
شهردار گیان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: خوشبختانه طی سال‌های اخیر با همکاری میراث فرهنگی و ورود شورای شهرگیان اقدامات خوبی در بحث تهیه و تدوین طرح گردشگری شهرگیان انجام شده است.
حفاری‌های غیر مجاز در تپه گیان به صفر رسیده است
علی جلالی با اشاره به اینکه در قالب این طرح تپه و سراب گیان هرکدام به‌صورت مجزا برای حفظ و توسعه گردشگری شهر گیان دیده‌شده است، گفت: طی هماهنگی‌های صورت گرفته برای ایجاد جلوه بصری مناسب دیواره‌های بتنی که درگذشته در اطراف این تپه ایجادشده بود جمع‌آوری و با دیواره و نرده‌های مورد تأیید میراث فرهنگی در حال محصورسازی است که تاکنون حدود ۱۵۰ متر آن انجام‌شده است.
شهردار گیان با اشاره به انتظارات مردم و مسئولان این شهر برای ایجاد موزه در حریم این تپه تاریخی، گفت: کارشناسان معتقدند این کار می‌تواند موقعیت گردشگری منطقه را ارتقا داده و به رونق صنعت گردشگری شهرستان منجر شود.
وی افزود: پیگیری ایجاد موزه در حاشیه تپه گیان ازجمله کارهای انجام‌شده برای جذب گردشگر در این منطقه است و با توجه به نشستی که با مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان انجام شد، قرار است در حاشیه تپه گیان موزه‌ای ایجاد و آثار تاریخی کشف‌شده از این مکان در آنجا به نمایش گذاشته شود.
جلالی با اشاره به وجود ۲۷ خانه در حریم تپه گیان و لزوم جابجایی آن‌ها برای حفظ حریم تپه، گفت: ما پیشنهاد دادیم با استفاده از مسکن مهر شهر گیان و استفاده از اعتبارات بنیاد مسکن جابجایی ساکنین این منازل صورت بگیرد اما تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.
حفاری در محوطه تاریخی تپه گیان به صفر رسیده است
وی بابیان اینکه با اقدامات پیشگیرانه حفاری در محوطه تاریخی تپه گیان به صفر رسیده است، گفت: با توجه به بارش‌های فرسایشی طی سال‌های اخیر از مسئولین انتظار داریم برای حفظ تپه گیان اقدامات مقتضی انجام شود چراکه تداوم این فرسایش‌ها در سال‌های آینده ممکن است بخش قابل‌توجهی از این تپه را از بین ببرد.
باستان‌شناس و سرپرست تیم گمانه‌زنی و تعیین حریم تپه گیان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: گیان نهاوند در کنار سیلک کاشان و حصار دامغان از نخستین نام‌های است که هر دانشجوی باستان‌شناسی می‌شناسد.
مهرداد ملک‌زاده گفت: تپه گیان جایگاه باستانی پراهمیتی در غرب کشور دارد که بخش بزرگی از دانسته‌های باستان‌شناسی غرب ایران بر آن استوار است و باوجود کهنگی نگرش و روش کاوشگران نخستین آن (کنتنو و گیرشمن) هنوز نمی‌توان یکسره از آن دل کند.
ملک‌زاده ادامه داد: با توجه به کشف یک سازه خشتی در تپه گیان نهاوند که حدود هفتادسال قبل توسط تیم کاوش گران فرانسوی به دست آمد و پس از تکمیل مطالعه گزارش‌های موجود درباره مشخصات ارائه‌شده درباره سبک معماری این سازه متوجه شدیم معماری این سازه، خبر از کشف یک کاخ به سبک آشوری در تپه گیان می‌دهد.
تخریب‌های ایجادشده در تپه گیان نهاوند شدت گرفته است
وی با ابراز تأسف از شدت تخریب‌های ایجادشده در تپه گیان نهاوند تأکید کرد: تمام فعالیت‌های صورت گرفته در کاوش و گمانه‌زنی حریم تپه گیان تنها در ۱۰ درصد باقی‌مانده از این تپه انجام‌شده است.
باستان‌شناس و سرپرست تیم گمانه‌زنی و تعیین حریم تپه گیان در مورد ویژگی‌های سازه خشتی کشف‌شده در تپه گیان نهاوند گفت: بافت معماری تازه‌ای که سال ۱۳۹۰ در گیان به‌دست‌آمده، از نظر چیدمان خشت‌ها و الگوهای معماری شبیه به معماری خشتی رایج در عصر آهن ۳ و ۹۰۰ تا ۶۰۰ سال قبل از میلاد است که نمونه‌هایی از آن در نوشیجان تپه و گودین تپه بازشناسی شده است.
مهرداد ملک‌زاده گفت: حفاری گیان برای مدت ۵ فصل یا یک دوره پنج‌ساله طراحی‌شده که تاکنون دو فصل از آن را پشت سر گذاشته‌ایم و تاکنون علاوه برسازه خشتی یادشده، موفق به کشف سفالینه‌هایی شدیم که ازنظر سبک مشابه ظروف سفالی آشوری است و این یافته‌ها اندکی ما را به‌پیش فرض‌هایمان در مورد شناخت عصر آهن ۳ در گیان نزدیک‌تر کرده است.
با این تفاسیر آنچه به نظر می‌رسد باید با توجه به بارش‌هایی که هر سال در ایام فصل بهار شهرستان نهاوند را در بر می‌گیرد باید برای حفظ آثار و بناهای تاریخی این منطقه تدبیری اندیشید تا با سهل انگاری تاریخ به یادگار مانده از گذشتگان در معرض نابودی قرار نگیرد.