(تصاویر) تصورات عجیبی که مردم 500 سال پیش دربارۀ دریاها داشتند

فرادید| اینها تصاویری هستند که بر روی «کارتا مارینا» نقش بسته‌اند؛ نقشه‌ای مربوط به اواخر دهه 1530 میلادی که به عنوان مرجعی برای نقشه‌نگاران، نویسندگان و محققانی که دریاهای اروپا را مطالعه می‌کردند، به کار می‌رفت. این نقشه دست‌کم به مدت پنجاه سال اعتبار داشت، اما بیش یک قرن دیگر طول کشید تا کارشناسان تصدیق کنند برخی از تصاویر واقعی نبوده‌اند. و تازه در اوایل دهه 1700 میلادی بود که نقشه‌های جدید هیولاهای خاصی را حذف کردند.

به گزارش فرادید؛ چت ون دوزر، مورخ نقشه کشی و نویسنده کتاب «هیولاهای دریایی در نقشه‌های قرون وسطی و رنسانس»، می‌گوید: «بسیاری از تصاویر بسیار تخیلی به نظر می‌رسند و بنابراین تصور اینکه نقشه‌نویس آنها را در لحظه اختراع کرده است، آسان است».

مگنوس که در سال 1490 در سوئد به دنیا آمد، از یک خانواده ممتاز بود و در دانشگاهی در آلمان تحصیل کرد. جنبش اصلاحات دینی مگنوس را مجبور کرد به ایتالیا نقل مکان کند، جایی که نقشۀ کارتا مارینا متولد شد. مگنوس که اسقف اعظم در تبعید لقب داشت، 12 سال روی نقشه خود زحمت کشید تا اینکه در سال 1539 آن را منتشر کرد.

کشیدن نقشه کاملاً جدا از شغل و تحصیلات او نبود. قدمت و نام برخی از هیولاهایی که مگنوس به تصویر کشیده است، به کتاب «عهد عتیق» باز می‌گردد؛ مانند مار غول‌پیکر دریایی که در آن زمان به عنوان «لویاتان» شناخته می‌شد. سوزان کیسی در کتاب «سفر به اعماق اقیانوس» می‌نویسد که مگنوس نقشۀ خود را را از دریچه آموزه‌های کلیسا ویرایش کرده بود.

توصیف این جانور دریایی تا حدی بر اساس اشارات کتاب مقدس به یک موجود دریایی مار مانند بود؛ اما همچنین بر اساس توصیفاتی بود که مگنوس از ملوانانی که یک هیولای عظیم را در نزدیکی سواحل نروژ توصیف می‌کردند، جمع‌آوری کرده بود. آن‌ها ادعا کرده بودند که یک مار 200 فوتی (به اندازه 5 اتوبوس شهری) دیده‌اند که ضخامت آن 20 فوت (تقریباً به ارتفاع یک تونل مترو) بوده است.

جوزف نیگ، نویسنده کتاب «هیولاهای دریایی: داستان و میراث نقشه دریایی اولائوس مگنوس» می‌گوید دانشمندان قرن نوزدهم تلاش کردند تا دریابند که آنچه ملوانان دورۀ رنسانس توصیف کرده‌اند واقعی چه چیزی بوده است. این احتمال وجود دارد که این موجود نوعی ماهی مرکب غول پیکر یا یک نوع جانور باله‌پا مانند فوک‌ها یا شیرهای دریایی بوده باشد. برخی دیگر استدلال می‌کنند که این جانور در حقیقت کوسه، نهنگ یا پاروماهی بوده است.

خود مگنوس در کتاب «تاریخ مردمان شمالی» در سال 1555 نوشت که مار غول‌پیکر دریایی می‌تواند سر خود را در کنار کشتی بلند کند و یک ملوان حواس‌پرت را از عرشه بیرون بکشد. او همچنین نوشت که این هیولا می‌تواند روی خشکی بلغزد تا دام‌ها را ببلعد یا برای شکار جانوران دریایی به زیر آب برود.

دیگر مورخان و نقشه‌نگاران نیز این مار غول‌پیکر را در کارهای خود تا دهه‌های ابتدایی قرن هیجدهم نشان می‌دادند و به وجود آن معتقد بودند.

پریسترها

هیولاهای دریایی در «کارتا مارینا» به طور کلی دارای روحیه خشن بودند و ظاهراً مصمم بودند که به هر انسانی که با آن‌ها برخورد می‌کرد آسیب برسانند. به خصوص هیولاهای موسوم به «پریستر» به طرز خطرناکی پرخاشگر بودند. مگنوس در کتاب خود در سال 1555 نوشت که طول آنها 200 فوت با دم‌های پهن و چنگال دار و پاهای باله‌دار است؛ با صورت‌هایی شبیه به زگیل و سوراخ‌های دوگانه‌ای در بالای سرشان.

«نهنگ جزیره» از افسانه‌هایی با قدمت هزاران‌ساله آمده است. داستان باستانی درباره دو دریانورد است که در جایی که فکر می‌کردند یک جزیره است استراحت می‌کردند. آنها به ساحل آمدند، اردوگاه درست کردند و سپس آتش روشن کردند. از آن زمان بود که مشکلات آنها شروع شد.

معلوم شد که این یک جزیره نبود، بلکه یک نهنگ بوده است. ون دوزر می‌گوید طبق افسانۀ باستانی، نهنگ آتش را احساس کرد، در اعماق اقیانوس فرو رفت و مردان را نیز با خود برد.

برخی از هیولاها، مانند مار غول‌پیکر دریایی، بیش از یک قرن طول کشید تا به عنوان اسطوره از بین بروند. بسیاری از هیولاهای دیگر نیز در طول قرن بعدی از نقشه‌ها محو شدند زیرا در این زمان نقشه‌کشان می‌توانستند تصاویر واقعی‌تری از زندگی دریایی را در نقشه‌های خود بگنجانند.