به گزارش اکوایران، احتمالا در شرایط مختلف اقتصادی از گرانی گرفته تا تحریم‌ها، یکی از مهمترین افراد و سازمان‌‌هایی که مداوما نامش به گوش می‌رسد بانک مرکزی و ریاست وقت آن است. یکی از علل اهمیت این نهاد، تنظیم‌گری سیاست‌های پولی کشور است. سیاست‌هایی که می‌تواند یک اقتصاد را به سوی تورم برده یا آن را از زیر بار فشار‌های ارزی خارجی در بیاورد. پس مهم است بانک مرکزی در شرایط مختلف اقتصادی چگونه اداره می‌شود.

با توجه به اینکه یک سال از حضور محمدرضا فرزین در منصب ریاست این نهاد می‌گذرد به این مناسبت اکوایران در پرونده ویژه‌ای وضعیت نرخ ارز در یک سال ابتدایی روسای بانک مرکزی از سال ۹۲ تا کنون را مورد بررسی قرار داده است.

طی این مدت به ترتیب ولی‌الله سیف، عبدالناصر همتی، علی صالح‌آبادی و محمدرضا فرزین زمامدار بانک مرکزی بوده‌اند. بر اساس آمارهای نرخ ارز در یک سال ابتدایی هر یک از این روسا، عملکرد ولی‌الله سیف در ایجاد ثبات در بازار ارز بهتر از سایر روسای بانک مرکزی بوده است؛ از سوی دیگر عبدالناصر همتی نامناسب‌ترین وضعیت را در تامین ثبات این بازار داشته است.

البته باید به این نکته دقت داشت که این مقایسه صرفا برای یک سال ابتدایی شروع به کار هریک از روسای بانک مرکزی بوده و شرایط اقتصادی خاص کشور در هر برهه زمانی نیز در آن لحاظ نشده است.

نبض اقتصاد در دستان دلار

یکی از کلیدی ترین و پر جستجوترین کلمات در سال‌های اخیر ایران قیمت دلار بوده است. چیزی که در هر کشوری صرفا یک نرخ برابری است در ایران انتظارات مردم از آینده اقتصاد را رقم می‌زند. این نرخ به قدری به شاهرگ‌های اقتصاد ایران نزدیک شده که دولت‌ها برای کنترل آن، از هیچ کاری مضایقه نمی‌کنند؛ از دستگیری سلطان دلار گرفته تا تغییر ارز مبنا در بودجه ۱۴۰۳.

به همین جهت شواهد حاکی از آن است که همواره یکی از اهداف روسای بانک مرکزی در سال‌های اخیر کنترل این نرخ و رام کردن آن بوده است. در نتیجه عملکرد این افراد در مهار نرخ ارز و کنترل آن در یک سال ابتدایی ریاست‌ در ساختمان شیشه‌ای قابل مقایسه است.

021009

زمامداری عبدالناصر همتی؛ دوران پرتلاطم ارزی ایران

یکی شاخص‌های آماری که می‌تواند نشان دهد وضعیت تغییرات نرخ ارز در یک سال ابتدایی هر یک از روسای بانک مرکزی چگونه بوده؛ «ضریب تغییرات قیمت دلار» یا همان نسبت انحراف معیار به میانگین نرخ دلار در بازار آزاد بوده است.

این شاخص نشان می‌دهد نرخ دلار نسبت به میانگین قیمت خود در بازار طی یک سال، چند درصد انحراف و نوسان داشته است. به بیان دیگر زمانی که این شاخص افزایش پیدا کند به معنای نوسان بالای نرخ دلار در بازه زمانی یاد شده است. به نوعی می‌توان ثبات در بازار ارز را به این شاخص گره زد و قدرت رئیس وقت بانک مرکزی در کنترل قیمت دلار را به نمایش گذاشت.

بر اساس این آمار بهترین عملکرد مربوط به دوره ریاست ولی‌الله سیف و نامناسب‌ترین عملکرد مربوط به زمامداری عبدالناصر همتی بوده است. طبق آمارها، در یک سال آغازین شروع به کار ولی‌الله سیف یعنی از سوم شهریور سال ۹۲ تا سوم شهریور سال ۹۳، نوسانات قیمت دلار نسبت به میانگین خود حدود ۵.۷ درصد بوده است.

به بیان ساده تر یعنی اگر میانگین قیمت دلار در یک سال ۱۰۰۰ تومان بوده باشد، به طور میانگین قیمت دلار ۵۷ تومان کمتر یا ۵۷ تومان بیشتر از نرخ میانگین معامله شده است و به اندازه ۵۷ تومان نوسان در بازار اتفاق افتاده است.

همچنین این رقم در زمان ریاست علی صالح آبادی ۶.۶ درصد و در زمان محمدرضا فرزین ۷.۲ درصد بوده است. اما ضعیف‌ترین آمار متعلق به عبدالناصر همتی بوده است. همتی از ۳ مرداد سال ۹۷ کرسی ریاست بانک مرکزی را تحویل گرفت و تا ۳ مرداد سال ۹۸ بیشترین نوسانات بازار ارز را نسبت به سایر روسای بانک مرکزی تجربه کرد. طبق آمار میزان نوسانات قیمت دلار در زمان همتی حدود ۱۲.۴ درصد نسبت به میانگین قیمت بازار آزاد بوده است.

البته باید توجه داشت که آغاز به کار عبدالناصر همتی در سمت ریاست بانک مرکزی همزمان با خروج ترامپ از برجام بود. به همین‌ جهت در این دوره فشار خارجی زیادی بر اقتصاد ایران وارد شد. در نتیجه عملکرد ضعیف عبدالناصر همتی را باید در کنار شرایط ویژه اقتصاد پس از خروج ترامپ از برجام تحلیل کرد.

عملکرد فرزین در دوران ریاست

محمدرضا فرزین ریاست بانک مرکزی را ۸ دی ماه سال گذشته تحویل گرفت زمانی که نرخ ارز در بازار آزاد حدود ۴۰ هزار تومان بود. پس از گذشت یک سال از ریاست فرزین میانگین سالانه نرخ ارز در این مدت به ۴۹ هزار تومان رسیده است. بر این اساس نوسانات ارزی در یک سال ریاست محمدرضا فرزین ۷.۲ درصد نسبت به قیمت میانگین نوسان داشته که پس از عبدالناصر همتی ضعیف‌ترین وضعیت را در ایجاد ثبات بازار ارز تجربه کرده است.