تتلو با کدام سیاست‌مداران دم خور شد؟
مهدی بیک‌اوغلی- در شرایطی که طی روزهای اخیر افکار عمومی ایرانیان به‌طور کامل تحت‌الشعاع خبر فساد 3میلیارد و 370میلیون دلاری «چای گیت» قرار داشت، ناگهان صبح روز گذشته، خبر رسید «تتلو توسط پلیس ترکیه در مرز بازرگان تحویل ایران داده شد.» به‌زعم برخی کاربران داغ شدن پرونده تتلو همزمان شد با سرد شدن فساد چای دبش! خبری که مدیرعامل خبرگزاری میزان ارگان خبری قوه قضاییه هم در حساب کاربری ایکس خود از آن پرده‌برداری کرد و ابعاد مختلف آن را شرح داد. نخستین عکسی که از حضور تتلو در ایران ثبت شد، در کانال تلگرامی بهمن بابازاده بازتاب پیدا کرد.
نزدیکان تتلو هرچند تلاش دارند این‌گونه بیان کنند که دلیل استرداد تتلو به ایران، درخواست شخص او بوده، اما اخبار رسانه‌های ترکیه حاکی از آن است که مهر قرمز اینترپل بر تتلو خورده شده بود و پلیس اینترپل، تتلو را به درخواست مقامات ایرانی دستگیر کرده است. لحظاتی پس از بازداشت این چهره پرحاشیه، یک مقام قضایی در استان آذربایجان غربی در خصوص تحقیق از اتهامات انتسابی متهم را تفهیم اتهام و در جهت تکمیل تحقیقات تحویل ضابط قضایی داد. بنا بر این گزارش؛ شکات خصوصی این خواننده غیرمجاز شکایت‌های متعددی در دستگاه قضایی علیه وی ثبت کرده‌اند. مهم‌ترین شکات این فرد نوجوانان زیر ۱۸ سال و خانواده‌های‌شان هستند. از میان خبرگزاری‌های اصولگرا، خبرگزاری تسنیم اتهام او را «گسترش فساد و فحشا» عنوان کرد و خبرگزاری فارس از «وجود شاکیان فراوان از جمله خانواده‌های افراد زیر18 سال» در پرونده خبر داده است.
اما باید توجه داشت، در فرآیند ظهور پدیده‌ای ذیل عنوان «امیرحسین تتلو»، جدا از شاخص‌های فرهنگی، اجتماعی و رسانه‌ای، برخی تصمیم‌سازی‌ها و سیاستگذاری‌های سیاسی نیز دخیل بوده که لازم است به این ویژگی‌ها نیز توجه شود. «اعتماد» در جریان این گزارش با دسته‌بندی موضوع به 4دوره از ابتدای حضور در رپ فارسی تا سال 96، سال 96 تا زمان خروج از ایران؛ خروج از ایران تا رخدادهای اعتراضی سال 1401 و نهایتا از سال 1401 تا زمان اعاده به ایران تلاش می‌کند نوری به ابعاد پرونده‌ای بتاباند که بخش قابل توجهی از افکار عمومی ایرانیان را درگیر ساخته است.
سکانس نخست: من حاشیه دارم پس هستم
ارتباط موسیقی رپ با حوزه‌های سیاسی و اجتماعی، یک ارتباط تنگاتنگ است؛ در سطح جهانی، طنین صدای اعتراض دانشجویان چپگرا در فرانسه جهان غرب را با پدیده‌های نوینی روبه‌رو ساخت که تا قبل از آن درکی از آن وجود نداشت. شورش بزرگ دانشجویی در ۱۹۶۸ که در نقد رویه‌های ظالمانه و فاصله طبقاتی در نظام سیاسی اقتصادی لیبرالیسم شکل گرفته بود، جهان را وارد دوران تازه‌ای کرد. ریشه این نوع تکانه‌های سیاسی و اجتماعی به آموزه‌های هابرماس و مکتب فرانکفورت باز می‌گشت.موسیقی رپ در چنین شرایطی در جهان متولد شد تا نسبت به شیوه نظام لیبرالیستی جهان، نقدها و اعتراضاتی را مطرح کند. برخی تئوری‌ها نیز وجود دارد که اعلام می‌کند، سیاستگذاران نظام لیبرالیستی این شیوه موسیقی را رواج دادند تا با بیان رویکردهای انتقادی از نظام حاکم، امکان رفتارهای رادیکال در جامعه را به حداقل برسانند. شیوه‌ای که در دهه‌های بعدی هم تکرار شد و شیوه رپ با استفاده‌های ابزاری فراوانی مواجه شد. در ایران اما از دهه 80 خورشیدی و باز شدن فضای سیاسی و فرهنگی پس از جنبش دوم خرداد بود که موسیقی رپ فارسی هم با لیدری چهره‌ای به نام سروش هیچکس فرصت عرض اندام پیدا کرد.
«علی قاف، اشکان فدایی، مهدیار آقاجانی و داریوش سرباز» دیگر چهره‌های نسل نخست رپ فارسی بودند که در کنار هیچکس گروه «ملتفت» را شکل دادند. امیرحسین مقصودلو یا تتلو از دیگر چهره‌هایی است که در دسته‌بندی رپرهای فارسی ذیل نسل نخست رپ فارسی قرار می‌گیرد. براساس روایت‌های موجود، تتلو توسط چهره‌هایی چون پیشرو و تهی به هیچکس معرفی می‌شود و در ادامه از طریق نزدیکی به هیچکس است که می‌تواند به عنوان یکی از خواننده‌های زیرزمینی رپ فعالیت کند. تتلو اما واجد ویژگی‌هایی بود که او را از افراد همتراز خود متمایز می‌کرد. استفاده از الفاظ رکیک در آثارش، بی‌قید و بند بودن در روابط، تتو‌های ساختارشکن، استفاده از نمادهای خاص، عبور از خطوط قرمز و... نام تتلو را در فضای عمومی جامعه طنین‌انداز کرد. برخورد سلبی مسوولان با موسیقی رپ نیز دلیل دیگری بود که جامعه را نسبت به فعالان این حوزه حساس کرد. اساسا نام نخستین آلبوم تتلو، نشان‌دهنده همین فضای زیرزمینی است که رپ فارسی را تحت تاثیر قرار داده است. تتلو نخستین آلبوم رسمی خود به نام زیر همکف را در سال 90 بدون گرفتن مجوز از ارشاد منتشر کرد. در ادامه او سه بار (92، 95و97) توسط پلیس بازداشت شد. او در سال 97 به استانبول رفت و نخستین کنسرت خود را همان سال در تفلیس، گرجستان برگزار کرد و نهایتا بهمن 98 در ترکیه به علت آنچه «نقض مقررات ویزا» عنوان شد، برای یک هفته بازداشت بود. از این بازه زمانی تا زمان بازداشت تتلو در ترکیه، منبع بسیاری از حاشیه‌ها و ناهنجاری‌های رفتاری شد.
سکانس 2: همه راه‌ها به سیاست ختم می‌شود
ارتباط امیرحسین تتلو در عرصه سیاسی به یک یا دو مورد خاص محدود نمی‌شود. اساسا تتلو از هر حوزه‌ای استفاده می‌کرد تا نام خود را بیشتر بر سر زبان‌ها بیندازد. چه زمانی که در کشاکش رخدادهای انتخاباتی سال 88، شایعه حمایت تتلو از میرحسین موسوی بر سر زبان‌ها افتاد و چه زمانی که در جریان انتخابات سال96، مشاوران ابراهیم رییسی با هدف تاثیرگذاری در 5 میلیون فالوور او، تتلو را به نشست با ابراهیم رییسی نامزد انتخابات دوازدهم ریاست‌جمهوری کشاندند.
چه زمانی که در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای در سال 94، ترانه «انرژی هسته‌ای» را بر عرشه یک ناو نظامی ایرانی با عباراتی چون «خلیج مسلح فارس حق مسلم ماست» را منتشر کرد و چه در روزگاری که در اوج رخدادهای اعتراضی سال 1401 اعلام کرد حتما مردم ایران مشکلی دارند که برخورد تند و خشنی با آنها صورت می‌گیرد! در همه این رخدادها، عرصه سیاسی برای تتلو، فرصتی بود تا نام خود را بیشتر بر سر زبان‌ها بیندازد و درآمد بیشتری کسب کند. به این دلیل است که در انتخابات سال96 ردای حمایت از محمدباقر قالیباف را به تن کرد و زمانی که متوجه شد قالیباف از نامزدی در انتخابات انصراف داده است دیداری با دیگر نامزد اصولگرای انتخابات دوازدهم ریاست‌جمهوری برنامه‌ریزی کرد و در کنار ابراهیم رییسی از ایده‌آل‌ها و دیدگاه‌هایش سخن گفت.
این دیدار اما مانند انفجاری بزرگ در عرصه سیاسی ایران زمین بود، منتقدان با اشاره به ویژگی‌های رفتاری و ناهنجاری‌های اخلاقی این فرد، دیدار رییس وقت دستگاه قضا با او را استفاده ابزاری از یک چهره حاشیه‌ساز تحلیل می‌کردند. تتلو ۱۵ مهر 94 در موزه صلح تهران حضور یافت و از سوی چهره‌هایی چون حمید رسایی تجلیل و به عنوان سفیر صلح این موزه معرفی شد.
سکانس 3: تو بخوان...
واکنش‌های فعالان سیاسی رادیکال به دیدار تتلو با نامزد انتخابات دوازدهم ریاست‌جمهوری تا مدت‌ها نقل محافل سیاسی در ایران بود. پس از این دیدار بود که علیرضا پناهیان، فعال سیاسی نزدیک به جبهه پایداری در یکی از سخنرانی‌هایش اعلام کرد: «این سید بزرگوار با ترانه‌خوانی که خودش می‌گوید، آقا من این کارها را کنار گذاشته‌ام و چند سال است برای نظام و انقلاب و ... می‌خوانم، جلسه گذاشته، عرق دینداری برخی‌ها، یک دفعه زده بالا... آقا امام حسن از ظهیر کمک گرفته، ظهیر می‌دانید یعنی کی؟ در واقع از دشمنان سیاسی پدرش علی ابن ابی‌طالب کمک خواسته است. برای کمک به حق باید کمک بگیریم، اما یک دفعه عرق دینی برخی‌ها بالا می‌زند.»
اما این تنها واکنش طیف‌های رادیکال به دیدار نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم و تتلو نبود، «علی‌اکبر رائفی‌پور» از سخنرانان اصولگرایان که جناح راست از او به عنوان «استاد» یاد می‌کنند، در نامه‌ای به «امیر تتلو» که پس از حمایت از کاندیداتوری «ابراهیم رییسی» برای این جناح عزیز شده و ساعت ۳ بعدازظهر روز انتخابات سال 96 در سایت «فردا» (منتسب به «محمدباقر قالیباف») منتشر شده بود، آمده است: «به خاطر این روزها به حالت غبطه می‌خورم/ نه فقط از این جهت که مظلوم واقع شده‌ای! بلکه بیشتر برای اینکه معیار تشخیص حق از باطل شده‌ای. نگران فحش‌ها و بی‌احترامی‌های‌شان نباش! این روزها باید در تاریخ این مرز و بوم ثبت شود. اصلا تو باید برای خلیج همیشه مسلح فارس بخوانی، آری تو بخوان، چون مطمئن هستم دلارهای اماراتی که دهان ابراهیم حامدی را بست تا در کنسرت امارات آهنگ خلیج فارسش را نخواند، در تو اثر نخواهد کرد. امیر جان بخوان، تو باید بخوانی. بخوان برای همان کسانی که به یک کیسه برنج بیشتر می‌اندیشند.»
سکانس آخر: واکنش‌های اهالی سیاست به یک دستگیری
پس از دستگیری تتلو و با بازخوانی مسیری که این خواننده رپ طی کرده است، بسیاری از تحلیلگران ضمن بررسی این رخداد تلاش می‌کنند چرایی بروز چنین پدیده‌های ناهنجاری را بررسی کنند. در سال 98 تتلو در صفحه اینستاگرامش اعلام کرد تا تعداد کامنت‌های یکی از پست‌هایش به 10 میلیون نرسد، موزیک جدیدش را منتشر نمی‌کند، اما پس از گذشت چند روز وقتی تعداد کامنت‌ها به این میزان نرسید، او در پستی دیگر با فحاشی و ناسزا، خطاب به مخاطبانش گفت که اگر تعداد کامنت‌هایش بالا نرود، دیگر در اینستاگرام فعالیتی نخواهد کرد. این موضوع باعث شد تا در کمتر از دو روز تعداد کامنت‌های او به 15میلیون و 700هزار نفر برسد و رکورد جهانی بیشترین تعداد کامنت اینستاگرام شکسته شود.
در این میان، همزمانی خبر ظهور فساد چای گیت با دستگیری تتلو، توجه برخی کاربران در فضای مجازی ایران را به خود جلب کرد.عبدالله رمضان‌زاده، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در واکنش به این دستگیری نوشت: ««تتلو» و «ساسی مانکن» و «لباس اتاق عمل بیماران» همه حاشیه‌سازی است! فراموش نکنیم فساد سازمان یافته در واردات میلیارد دلاری چای را! پولی که برای واردات شیرخشک کودکان لازم بود نصف این رقم هم نمی‌شود.» عبدالرضا داوری، فعال سیاسی اصولگرا در خصوص دستگیری تتلو نوشت: «من درباره سایر اتهامات امیر تتلو یا علت شکایات خصوصی علیه او اطلاعی ندارم. اما درباره اتهام سب النبی یا توهین به مقدسات، اگر اعلام توبه یا اثبات کند که در حالت عادی نبوده، مثلا مست یا نشئه بوده یا از روی عصبانیت حرفی زده، حکم اعدام دریافت نخواهد کرد.»
منبع: etemadonline-643631