پیوند هنر و تولید در راستای توسعه اقتصادی

سارا کریمان

پنجمین رویداد دوسالانه بسته‌ها، مسابقه بین‌المللی دیزاین بسته‌بندی، در حالی برگزار می‌شود که این رویداد از سال 94 تاکنون به صورت منظم برگزار شده و نتایج درخور توجهی به همراه داشته است. از‌جمله انتقادات همیشگی درباره محصولات ایرانی بسته‌بندی و شیوه‌های ارائه بوده است. این انتقاد طیف گسترده‌ای از محصولات مختلف اعم از مواد غذایی، تولیدات صنعتی تا صنایع دستی و... را در بر می‌گیرد. اهمیت مسئله تا آنجاست که ضعف بسته‌بندی در موارد متعدد معادل خام‌فروشی می‌شود. به‌عنوان مثال در تحلیل‌های تجاری گاهی به مواردی مانند زعفران یا چای یا پسته ایرانی اشاره می‌شود که به صورت فله به کشورهای دیگر صادر می‌شود و در آنجا با بسته‌بندی مناسب ارزش چند‌برابری پیدا می‌کند. این مثال در موارد متعدد دیگر مانند صنایع دستی هم صدق می‌کند. گویی انجام هزینه در این راستا بیانگر این است که انسان در ابتدا باید خود برای کار و محصولش ارزش قائل باشد تا مورد توجه دیگران هم قرار گیرد. اهمیت بسته‌بندی تا به آنجا پیش رفته که برندهای برتر و سوپر اتومبیل‌ها نیز در سال‌های اخیر خودروهای سفارشی را مانند کالای بسته‌بندی‌شده تحویل می‌دهند. خودروهایی مانند لامبورگینی یا رولز رویس از این‌ گونه هستند. طبیعتا نباید از نظر دور داشت که محصول هم باید ارزش آن را داشته باشد. در غیر ‌این‌ صورت نوعی فریب یا کلاه‌برداری محسوب خواهد شد. بسته‌بندی تقریبا برای همه کالاهای مصرفی اهمیتی انکار‌ناپذیر دارد و تأثیر آن چنان مشهود است که نیازمند پژوهش ویژه یا تحلیل نیست. خلاقیت در ساختار فیزیکی یا مهندسی طراحی بسته‌بندی به‌علاوه جنبه‌های غافلگیرکننده گرافیکی دو رکن اساسی بسته‌بندی است. ساختار فنی بسته‌ها علاوه بر تسهیل در نگهداری و سهولت حمل‌ونقل، در حفاظت و سلامت کالا نیز اهمیت دارد. در نتیجه استفاده مناسب و بهینه از متریال باید در شاخص‌های ارزیابی مورد دقت قرار بگیرد. جنس مواد به‌کار‌رفته در بسته علاوه بر ویژگی‌های فنی گاهی تأثیرات دلپذیر حسی را نیز به همراه دارد و بافت یا جنس آن فضای مناسب کارکردی در اختیار هنرمندان قرار می‌دهد. از‌جمله نکات قابل ذکر دیگر ایجاد توجه برای کالاهایی است که پژوهشگران مصرف یا استفاده آن را لازم می‌دانند، اما به دلایل مختلف عموم افراد یا بخشی از جامعه درباره آن بی‌توجه هستند. خلاقیت در بسته‌بندی می‌تواند ضمن ایجاد توجه، تأثیرات مختلفی مانند بهبود وضعیت سلامت را نیز در پی داشته باشد. به هر روی توجه و خلاقیت هنری برای بسته‌بندی به دوران پیش از تاریخ می‌رسد و شواهد آن درباره اشیا یا کالاهای مهم تا شیوه‌های مختلف تدفین مردگان موجود است. دوسالانه بسته‌ها نوید‌بخش توجه بیشتر به این موضوع در پس غفلت تاریخی ما است و رویکرد بین‌المللی آن علاوه بر بالا‌بردن اعتبار این رویداد، خود زمینه‌ساز توسعه کسب‌وکارهای مرتبط است.