فیلم چرا گریه نمیکنی با بازی باران کوثری و هانیه توسلی

علیرضا معتمدی هفتم دی امسال اعلام کرده بود فیلمش نمی‌تواند در جشنواره باشد چون پیشتر در جشنواره‌های خارجی رونمایی شده و طبق آیین نامه فجر نباید وارد جشنواره شود. مدیر دبیرخانه جشنواره بین‌المللی فیلم فجر اعلام کرد پیش‌از این نیز فیلم‌های مختلفی با وجود نمایش‌های محدود داخلی یا خارجی در جشنواره فیلم فجر نمایش داده شده‌اند و مشکلی برای حضور فیلم «چرا گریه نمی‌کنی» در این دوره جشنواره نیست.
• فیلم چرا گریه نمیکنی، دومین فیلم علیرضا معتمدی در مقام کارگردان است. فیلم قبلی معتمدی با نام «رضا» مورد توجه مخاطبان قرار گرفت و یکی از فیلم‌های پرفروش گروه هنر و تجربه بود.
• در ۷ بهمن ۱۴۰۱، هانیه توسلی، فرشته حسینی، مانی حقیقی، نهال دشتی، امیرحسین فتحی، باران کوثری و علی مصفا بازیگران اصلی چرا گریه نمی‌کنی؟ که از فیلم‌های نمایش داده شده در چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر بود با انتشار بیانیه‌ای در شبکه‌های اجتماعی از عدم تمایل خود برای مشارکت در این جشنواره اعلام و  همراهی خود را با خیزش ۱۴۰۱ ایران نشان دادند.
• سید رضا محقق، تهیه‌کنندهٔ فیلم علیه تحریم‌کنندگان بیانیه‌ای نوشت و در آن به موضع‌گیری بازیگران علی‌رغم دریافت دستمزدشان انتقاد کرد.

• کارگردان علیرضا معتمدی، در پاسخ به محقق او را تهیه‌کنندهٔ «اسمی» فیلم خواند و گفت که مایل به حضور در جشنواره نبوده و اینکه «اجازه نمی‌دهم از فیلم من برای خودت نردبان بسازی» در نهایت نشست مطبوعاتی فیلم بدون حضور کارگردان و بازیگران، تنها با حضور محقق به‌عنوان تهیه‌کننده برگزار شد.

 حرف‌های تهیه‌کننده فیلم در جشنواره فجر ۱۴۰۱

من نمی‌توانم برای آقای معتمدی تکلیف تعین کنم که بیاید یا نیاید. تهیه کننده صاحب اثر است و تصمیم می‌گیرد کاری در جایی باشد یا نباشد و من تصمیم گرفتم که باشد. این نگاه که تا اینجا می آیند و به داخل سالن نمی‌آیند، پاسخگو خودشان هستند.
• حرف‌های زیادی شنیده‌ام که می گویند از رانت استفاده کردید! اگر می خواهید با من دشمنی کنید شرافتمندانه دشمنی کنید. فیلم هایی که قبلا من ساختم پول تولیدشان ۴۰۰ میلیون تومان نشده این چه رانتی است؟ اگر کسی می خواهد در سینمای مستقل و خصوصی کار کند چون مخالف نظر شماست باید برای آن شائبه ایجاد کنید؟ من به عوامل گفتم اینجا میدان شماست و می دانم دوباره در سینما حضور پیدا خواهند کرد، ما در غم مردم شریک هستیم مگر می‌شود گفت ما جدا از مردم هستیم، کوچک همه مردم هستم.
• من از همه عوامل «چرا گریه نمی‌کنی» که من را تنها گذاشتند، قدردانی می کنم. چراغ سینما را نمی‌توان خاموش کرد. مسائلی مطرح شد و گفتند آقای معتمدی نمی‌دانسته که فیلم در جشنواره فجر ارائه شده، من پیامکی از او دارم که اعلام کرده نسخه‌ای از فیلم را تحویل جشنواره بدهم. نباید وسط بازی کنیم!
• کارگردان جایی نوشته بود که اجازه نمی‌دهد من از فیلمش به عنوان نردبان استفاده کنم؟ در حالی که ایشان از نردبان من بالا رفته است. نردبان را خداوند جلوی پای انسان می‌گذارد نه آنچه که یافته‌های فکری خودشان است.
• گفتند محقق داماد کسی است؟ من به داماد پاسدار بودن افتخار می‌کنم. من به هر چه بدست آوردم افتخار می‌کنم. من سینما را دوست دارم‌ سینما عشق من است و شما نمی‌توانید بگوید چرا عشقت را دوست داری؟ من هر کاری کردم بر اساس علاقه شخصی بوده است.
• کجای دنیا بازیگران این میزان اظهارنظر می‌کنند؟ اگر سیاست را دوست دارید چرا نمی‌روید رجال سیاسی شوید؟ شما که تحریم‌های ظالمانه آمریکا را می بینید چرا بر علیه آنان پست نمی‌گذارید؟ می‌ترسید پروازهایتان به خارج از کشور به خطر بیفتد؟ من هر کاری از دستم بربیاید برای سینما انجام می‌دهم.

پاسخ کارگردان فیلم چرا گریه نمی کنی به حرف‌های تهیه‌کننده

علیرضا معتمدی در پیج اینستاگرامش در واکنش به حرف‌های تهیه‌کننده فیلم چرا گریه نمی‌کنی در جشنواره فجر ۱۴۰۱ یادداشتی نوشت که گزیده‌اش را می‌خوانید:

گذشته از لحن ناپسندیده و زشتی که آقای سیدرضا محقق سرمایه‌گذار فیلم «چرا گریه نمی‌کنی؟» در این چند روز درباره بازیگران فیلم به کار برده، ادعاهای بی‌اساسی را هم مدام درباره دستمزد بازیگران فیلم تکرار می‌کند که همه کذب محض است.
• بازیگران فیلم «چرا گریه نمی‌کنی؟» برای همراهی و حمایت از من در ساخت دومین فیلمم پذیرفتند که با دستمزدی بسیار کم‌تر از آن‌چه در فیلم‌های دیگر دریافت می‌کنند در این فیلم بازی کنند. سه نفر از آن‌ها آقایان علی مصفا، امیرحسین فتحی و خانم نهال دشتی هم اساساً هیچ دستمزدی دریافت نکردند.
• به‌جز بازیگران، برخی دیگر از عوامل فیلم نیز به اعتبار دوستی و همراهی با من تخفیف‌های قابل توجهی در دستمزد خود دادند تا شرایط ساخته شدن این فیلم برای سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده‌اش آسان‌تر شود.
• هر کس به سهم خود کمک کرد تا این فیلم ساخته شود اما امروز آقای رضا محقق به جای تشکر و قدردانی از این گروه حرفه‌ای و درخشان، درباره آن‌ها ‌و فیلمی که با عشق ساخته‌اند این‌گونه با الفاظ و الحان ناشایست سخن می‌گوید.

 نقد فیلم چرا گریه نمیکنی

علیرضا بهرامی – خبرگزاری ایسنا: در زمانه‌ای که صنعت فیلم و سریال‌سازی در خیلی جاهای دنیا میل مخاطب به آثار "عصیان"محور را با ساخت محصولاتی آکنده از خشونت و گروه‌های نوپدرخواندگی ارضاء می‌کند، فیلم سینمایی «چرا گریه نمی‌کنی؟» اثر ارزشمندی است؛ چراکه قصه این فیلم نیز "عصیان‌"محور است و خروج علیه ریتم کلیشه‌ای و تحمیل‌شده زندگی را به تصویر می‌کشد اما نه‌تنها بدون خشونت و "باند" بازی، بلکه در نقطه‌ی مقابل آن، با ارایه شخصیتی همچون برگ‌های درختان پاییزی.

این‌گونه می‌شود که بیننده فیلم ناگهان می‌بیند قهرمان قصه برایش این‌بار انسان زخم‌خورده و مصیبت‌زده‌ای است که تحت خشونت زندگی و تحمیل دشواری‌های تقدیر، با روش خود به جنگ اجزاء هستی می‌رود؛ یک نوع بی‌محلی توام با به چالش کشیدن و زیر سؤال بردن آنچه که برای زندگی انسان مدرن ارزش محسوب می‌شود.

فیلم «چرا گریه نمی‌کنی؟» حاضر در چهل و یکمین جشنواره فیلم فجر، هم در سناریو و هم در ساخت، تقریبا تمامی نشانه‌های یک فیلم فانتزی را دارد اما درواقع اثری است فلسفی با مطالعه نحله‌های عرفانی و مبانی خودشناسی. شخصیت اصلی داستان که پس از ضربه هولناک فقدان برادر کوچکترش تمام باورهای خود را نسبت به زندگی از دست داده است، انگار با بی‌محلی کل هستی را به چالش می‌کشد. اطرافیانش که هم برای او و هم برای مخاطب به‌شدت نخواستنی هستند، اتفاقا همگی انسان‌های نازنینی هستند که در اطراف همه ما دیده می‌شوند. این‌ها یعنی نمایش جور دیگر دیدن، بدون دست‌یازی به خشونت، بزهکاری و خون‌ریزی. جالب آنکه در این کشاکش، این‌بار عشق نه در قامت نجات‌دهنده، بلکه عملا در قالب هیولایی ظاهر می‌شود که هر چه می‌کشیم، از اوست.

«چرا گریه نمی‌کنی؟» در شخصیت‌پردازی هم کم‌نقص است. ضمن آنکه کارگردان اگر هم خودخواه بوده، این هوشمندی را هم داشته که ایفای نقش چنین شخصیتی با چنان توصیف‌هایی که در بالا برشمردیم، بیشتر توسط بازیگری ممکن است که در ذهن مخاطب نشانی نقش‌های متعدد پیشین را نداشته باشد. انصافا هم جز لحظه‌های غلیان احساسی که تکنیک‌های نمایشی را می‌طلبیده، مخصوصا در دیالوگ‌گویی، به‌خوبی از عهده نقش برآمده است.

گذشته از طراحی‌هایی که انگار نمایش فیلم برای مخاطبانی غیرایرانی را هم مد نظر داشته، فضاسازی‌های لوکیشن‌ها و جغرافیای مکان‌های وقوع و پیشرفت داستان به‌خوبی، بادقت و به‌اندازه اجرا شده است. ریتم قصه نیز متناسب است و حتا استفاده از مونولوگ‌های شخصیت داستان نزد روانشناس که یک چالش و قاعدتا از نظر برخی نمره منفی در قصه‌پردازی‌ست، نیز انگار در خدمت ریتم داستان به کار گرفته شده است. اما این ریتم حوالی دقیقه ۵۰ فیلم ناگهان با سر به زمین سقوط می‌کند. در اینجای فیلم عملا بار دراماتیک از نفس می‌افتد و با سکانس‌های بیهوده و نه در خدمت قصه مواجه می‌شویم که برای ما یادآور تعدادی از فیلم‌های دیگر است که در یکی دو دهه گذشته دیده‌ایم. قصه در سربالایی قرار می‌گیرد و به افول می‌گراید.

فیلم در همه چیز از ادوات فانتری استفاده کرده است؛ طراحی صحنه، طراحی لباس، گریم و غیره. حتا برای قاب عکس برادر کوچکتر روی دیوار نیز از یک هنرپیشه دعوت کرده است (امیرحسین فتحی) اما برخوردش با مفهوم عشق اصلا فانتزی نیست. «عشق» در این اثر از اضلاع مختلف، همانند «بادام تلخ است»؛ خواستنی و نخواستنی.

«چرا گریه نمی‌کنی؟» از آن دسته فیلم‌هاست که شانس و احتمال توجه زیاد در فهرست نامزدهای سیمرغ بلورین جشنواره و نیز بی‌محلی این فهرست را به‌دلیل اتهام روشنفکرزدگی، توامان دارد.

 خبرگزاری فارس،نفیسه ترابنده:  فیلم «چرا گریه نمی‌کنی؟» به کارگردانی علیرضا معتمدی و تهیه‌کنندگی رضا محقق بی‌شک پرحاشیه‌ترین فیلم جشنواره چهل و یکم است، فیلمی که از چند روز قبل از شروع جشنواره حتی بازیگرانی که چند سکانس کوتاه در آن بازی داشتند با بازی در زمین دشمن جشنواره فجر را تحریم کردند و اینگونه نام فیلم«چرا گریه نمی‌کنی؟» بر سر زبان‌ها افتاد و مخاطب کنجکاو را برای تماشای آن به سینما کشاند، مخاطبی که بعد از ۹۰ دقیقه با حالی بد از تماشای این حجم از پوچی و فضای مالیخولیایی و مورد تمسخر قرار دادن ارزش‌ها و باورهای دینی و عرفی جامعه‌اش در نهایت از سینما خارج می‌شود.

«چرا گریه نمی‌کنی؟» مانند بسیاری از فیلم‌های جشنواره امسال داستانی ساده دارد: «علی پس از مرگ ناگهانی برادرش به وضعیتی دچار شده که قادر نیست گریه کند، بستگان دوستان و آشنایانش تلاش می‌کنند تا از راه‌های مختلفی شرایطی را برای گریه کردن او فراهم کنند.» همین موضوع به ظاهر ساده دستمایه‌ای برای فیلمساز می‌شود تا تمام و کمال از خط قرمزهای عرفی، اخلاقی و دینی جامعه عبور کند؛ علی برای گریه کردن به پیشنهاد دوستانش به هر کاری تن می‌دهد از جمله مستی، استعمال مواد مخدر و حتی رفتن به هیئت.

سکانسی که عمه علی( هانیه توسلی) در حال بردن او به هیئت است مملو از توهین به مقدسات دینی و تمسخر امام حسین و لزوم سوگواری برای او و حتی تمسخر لزوم استغفار و توبه به درگاه الهی است؛ یادمان بیاید آنجا که علی در اوج بی‌خیالی و البته وقاحت می‌گوید که «بارگا الهی باید رابطه‌اش را با من خوب کنه».  نکته جالب آن است که دعوت علی به پناه بردن به خدا و اعتقاد به حساب و کتاب آخرت توسط عمه‌ای صورت می‌گیرد که ظاهر آن هیچ تناسبی با یک فرد مذهبی واقعی ندارد، عمه‌ای که با چادر سرکردن در کنار موهای افشان بیرون از روسری و آرایش غلیظ و رژلب قرمز می‌خواهد این پیام مخرب را به مخاطب القا کند که کافی ست دلت پاک باشد و ظاهر هیچ اهمیتی ندارد.

همین عمه که به تمسخر بارها توسط علی به آخوند بودن متهم می‌شود با او از حساب و کتاب آخرت و هدف و غایت داشتن هستی سخن می‌گوید درحالیکه علی چهارزانو روی قبر نشسته و تخمه می‌شکند و کل معاد را زیرسوال می‌برد. علاوه بر این توهین ها به اعتقادات دینی فیلمساز با ژست نقد فضای شبه روشنفکری مدرن حتی خط قرمزهای اخلاقی و عرفی هم نادیده می‌گیرد؛ یادمان بیاید رابطه و برخورد صمیمانه زن مثلا صیغه‌ای و زن عقدی و رسمی علی را. مهتاب و صبا چنان در اولین برخورد در خانه علی باهم صمیمانه و گرم رفتار می‌کنند که دهان مخاطب از تعجب باز می‌ماند.

شخصیت‌های داستان پرداخت درستی ندارند و کاملا یلخی به داستان وارد شده و در کنار علی قرار می‌گیرند؛ مخاطب نمی‌تواند درک کند چرا مهتاب باید یک هفته مرخصی گرفته و برای نجات علی از خارج بیاید؟ چرا مهتاب انقدر سرخوشانه با هووی خود برخورد می‌کند؟ چرا حاضر می‌شود علی را به کویر ببرد؟ و اصلا چرا علی در همه این سال‌ها مهتاب را طلاق نداده است؟ آن هم زمانیکه بعد از چند برخورد، مخاطب متوجه اختلافات عمیق مهتاب با علی می‌شود.

شاید تنها نکته جدی فیلم زمانی ست که علی به مهتاب می‌گوید وقتی او در برخورد با مشکلات فرار را انتخاب کرده چطور می‌تواند ناجی او برای بیرون آمدن از این وضعیت فلاکت بار باشد.

به نظر می‌رسد اصلا نقش «مهتاب» مختص «باران کوثری» نوشته شده است تا فیلم‌ساز ادای دینی به اغتشاشگران هم داشته باشد و تصویری موهون از مسئولان فرهنگی و در یک کلام حکومتی نشان دهد که بی توجه به تلاش‌های یک به اصطلاح نویسنده در لحظه آخر جلوی رونمایی از کتاب او را به اتهام مرثیه سرایی برای اغتشاشگران می‌گیرند و با باطل کردن مجوز او، نویسندگان و در یک کلام هنرمندان جوان و با استعداد را سرخورده نمایند!

از سوی دیگر مشخص نیست با توجه به شخصیت بی‌اعتنا، افسرده و گاه مردم آزار علی که تمایل شدید به رنجاندن و دور کردن اطرافیانش دارد چرا مثلا امیرحسین( مانی حقیقی) انقدر به فکر اوست، اصلا صبا چرا به او دل می‌بندد؟ گرچه باید گفت خود صبا هم شخصیت عجیب و اعتقادات جالبی دارد؛ یادمان بیاید آنجا که در گاوداری از خوردن گوشت امتناع کرده و می‌گوید ما خودمون حیوونیم و نباید حیوان حیوان را بخوره! استدلال‌های او برای لزوم ازدواج و بچه آوردن نیز بقدری ساده، کودکانه و گاه ابلهانه است که هیچ تأثیری بر علی نمی‌گذارد.

در کل شخصیت‌های «چرا گریه نمیکنی» همگی رفتارها و واکنش‌های عجیب و غریبی دارند که مخاطبی که تا حدی از سلامت عقل و روان بهره دارد نمی‌تواند با آنها ارتباط برقرار نماید مثلا چرا با وجود بی‌خیالی و بی مسئولیتی علی، نسترن( لیندا کیانی) حاضر می‌شود نوزاد خود را برای چندین ساعت بدست او بسپرد و در مقابل سوالات علی درباره نحوه بچه داری با بی‌خیالی شانه بالا بیندازد و بگوید تو گوگل سرچ کن!