محل استادیوم جدید تهران روی «خط زلزله» است
«محل مخاطره‌آمیز استادیوم جدید تهران» عنوان یادداشت مهدی زارع برای روزنامه اعتماد است که در آن آمده: از اوایل مهر‌ماه 1402 اخبار ساخت استادیوم جدید برای شهر تهران در فضای عمومی مطرح شد. اخیرا مشخص شده که این استادیوم قرار است در محدوده شهر آفتاب در جنوب تهران احداث شود. نگارنده و برخی همکاران در نقد انتخاب چنین محلی قلم زده‌اند و مسائل چنین انتخابی را از دیدگاه مسائل زمین شناختی و ژئوتکنیکی برشمرده‌اند. اگر چه 27 آبان 1402 شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی در بیانیه‌ای تاکید کرده که مکان پیش‌بینی شده برای ساخت مجموعه جدید برخلاف برخی ادعاهای مطرح شده، بررسی دقیق مخاطرات طبیعی منطقه پیش‌بینی شده برای ساخت مجموعه ورزشی جدید در تهران مورد تاکید است. در شرایطی که چندین بار به صراحت مکان پیش‌بینی شده برای ساخت مجموعه ورزشی جدید در پایتخت، شهر آفتاب و روبه‌روی حرم مطهر حضرت امام خمینی (ره) اعلام شده اما برخی افراد با اهداف غیرورزشی، محل احداث این مجموعه را در منطقه‌ای عنوان می‌کنند که به لحاظ زیست‌محیطی با برخی مشکلات روبه‌رو است.
این تعداد از افراد همچنین مدعی وجود مشکلات زمین‌شناسی در محل پیش‌بینی شده‌اند، در حالی که این موضوع از ابتدای مذاکرات با شرکت چینی به عنوان مشاور در طراحی، در جلسات خصوصی بارها مورد تاکید وزیر ورزش و جوانان قرار گرفت و کیومرث هاشمی در همان مذاکره اولیه و پیش از طرح ادعاها، از این شرکت خواست به دقت ابتدا نتایج مطالعات اولیه زمین‌شناسی و مخاطرات احتمالی طبیعی منطقه را مورد بررسی قرار بدهند و پس از ارایه گزارش علمی، جامع و دقیق مراحل بعدی کار انجام شود. بار دیگر اعلام می‌شود بررسی دقیق منطقه به لحاظ مخاطرات طبیعی مورد تاکید است و تکرار مداوم ادعای وجود مشکلات زمین‌شناسی در این منطقه، تنها تقویت‌کننده ذهنیت رفتارهای سیاسی و غیرورزشی از سوی مطرح‌کنندگان این ادعاست. 23 آبان 1402 تفاهمنامه مشاوره در طراحی و ساخت مجموعه ورزشی و فرهنگی پایتخت امروز در حضور وزیر ورزش و جوانان با مدیرعامل شرکت چینی IPPR در ساختمان مرکزی وزارتخانه برگزار شد. مدیرعامل شرکت IPPR پس از امضای این توافقنامه گفت «قطعا شرکت در طول پروژه از توان داخلی برای کمک در طراحی و ساخت پروژه بهره‌مند می‌شویم. تاکنون بخشی از کارهای زودهنگام را درمورد این پروژه مثل مطالعات زمین‌شناسی منطقه مورد نظر برای ساخت پروژه انجام داده‌ایم. برای برنامه‌ریزی و طراحی پروژه نیز اقداماتی انجام شده است.
درخصوص طراحی علاوه بر لحاظ استاندارها تاکید ما بر استفاده از تکنولوژی‌های برتر و سبز است. قطعا از توان پیمانکاران برای بومی‌سازی، اجرا و انعکاس فرهنگ ایرانی‌ها استفاده می‌کند.» قبلا در 9 مهر 1402 کیومرث هاشمی در حاشیه نشست مکان‌یابی برای احداث ورزشگاه جدید تهران که قرار است در زمین ۳۰۰ هکتاری در مجاورت حرم امام خمینی ساخته شود، گفت: «آنچه برای احداث یک مجموعه ورزشی مهم است، دسترسی به زیرساخت‌هایی مثل فرودگاه، مترو، اتوبان و نداشتن زمین‌های معارض است که در این موضوعات هیچ مشکلی درباره ساخت این مجموعه وجود ندارد. این زمین‌ها نه تنها معارض ندارد بلکه زمین‌های اطراف‌آن نیز متعلق به دولت و منابع طبیعی است. زمین بسیار خوبی برای ساخت مجموعه تدارک دیده شده و ان‌شاءالله هر چه سریع‌تر کارهای تحقیقاتی پروژه انجام شود و کلنگ آن به زمین زده شود.»
در نقشه منتشر شده از سوی سازمان نقشه‌برداری کشور در مورد پهنه فرونشست در پیرامون تهران در حدود 550 کیلومتر مربع از زمین در تهران و اطراف آن بیش از 13 سانتی متر در سال مشخص شده است. در این نقشه بخش‌هایی از زیرساخت‌های حیاتی، بزرگراه‌ها و خطوط انتقال برق و همچنین بخشی از راه‌آهن از پهنه فرونشست عبور می‌کند. شکاف‌ها و گودال‌هایی در سال‌های اخیر در زمین‌های جنوب تهران ظاهر شده‌اند. برداشت بیش از حد از آب‌های زیرزمینی و پمپاژ گسترده آب زیرزمینی برای کشاورزی و صنایع باعث وضع کنونی شده است . در استاندارد‌های بین‌المللی میزان فرونشست بیش از 4 میلی‌متر در سال یک بحران تلقی می‌شود و این میزان در جنوب تهران حدود 10 تا 20 سانتیمتر در سال اندازه‌گیری شده است. فرونشست زمین در مناطق شهری منجر به قطع برق، ترکیدگی لوله‌های گاز، تغییر شکل ریل‌ها، پیدایش فروچاله‌ها، کج شدن ساختمان‌ها، پیدایش ترک‌ها و گودال‌ها در جاده‌ها می‌شود.
از سوی دیگر پهنه مشخص شده در مجاورت گسله کهریزک و در مجاورت گسل‌های مهم شهر تهران است. این منطقه در طول تاریخ ری بارها به خاطر زمین لرزه با خاک یکسان شده است . در فاصله میان سال 300 پیش از میلاد این پهنه دچار خسارت‌های گسترده شده است. در زلزله 330 قبل از میلاد که درست 4 سال پس از حمله سپاه اسکندر مقدونی به ایران و تسخیر ری رخ داد، در گستره میان ری و ایوانکی ویرانی شدیدی گزارش شده و شهرری به‌کلی ویران شد . این زمینلرزه که 2353 سال قبل رخ داده اولین زمینلرزه گزارش شده در تاریخ زمین‌لرزه‌های ایران است. این رخداد در گزارش هرودوت یونانی تشریح شده است. زمین‌لرزه‌های تاریخی مهم دیگر در شهر ری 743 م، در شرق ری و زلزله 236 ه ق (851 م) زمین لرزه شدیدی در ری با گزارش حدود 45 هزار نفر کشته است. در فاصله 12 مه 855 م تا 11 مه 856 م (در سال 242 ه ق) زمین‌لرزه‌های شدیدی آسیب‌های جدی در ری ایجاد کرد.
در کتاب عبدالرحمن سیوطی فقیه و مورخ مصری در کتاب «کشف الصلصله عن وصف الزلزله » آمده که در ذی‌الحجه سال 249 ه. ق. (864 م) زمین لرزه شدیدی در ری روی داد و مردم زیادی را کشت و بقیه مردم از شهر خارج شدند. زمین لرزه‌های مخرب دیگری در شهر ری در 898 م، 950 م، 958 م، گزارش شده است. در زلزله 1177 م زمینلرزه ویرانگری ظاهرا در محدوده اشتهارد و بوئین‌زهرا رخ داده ولی ری را نیز ویران کرده است. مجددا در زلزله ورامین در 1384 م نیز علاوه بر خرابی شدید ورامین، شهر ری نیز آسیب جدی دیده است . در دوره قاجار در زمینلرزه بزرگ 1830 در دماوند و همچنین زمین‌لرزه‌های 1848 و 1876 م، در محدوده جنوب تهران گزارش‌های خرابی از شهر ری وجود دارد. در زمینلرزه بوئین‌زهرا در 10 شهریور 1341 نیز به ویژه در جنوب تهران و شهر ری خسارت‌هایی گزارش شده است.
این اطلاعات لرزه‌خیزی به همراه یافته‌های جدید از پتانسیل تشدید امواج لرزه‌ای در پهنه ری و جنوب تهران نشان می‌دهد که احداث سازه و تاسیسات جدید در پهنه شهر آفتاب در محلی مخاطره‌آمیز خواهد بود و به ریسک‌های موجود تهران خواهد افزود. این مخاطره‌آمیز بودن نیز با قول شرکت چینی یا هر مجموعه داخلی یا خارجی دیگر برای بررسی همه جوانب برطرف نخواهد شد. از سوی دیگر وقتی شرکت سازنده عملا قرار باشد در محلی از پیش انتخاب شده به مطالعه و سپس ساخت بپردازد عملا مطالعه زمین‌شناسی و مخاطره‌شناسی با هدف تعیین محلی با ریسکی کمتر منتفی است. صرف اینکه در هر جایی سلسله مراتب اداری و بروکراتیک مطالعات رعایت شود نیز باز تضمین یا دلگرمی برای کاهش ریسک ایجاد نمی‌کند. اینها مواردی است که بارها در محل‌های گوناگون دیگر گوشزد شده و اشتباه بارها تکرار شده نباید در محل استادیوم جدید تکرار شود.
منبع: etemadonline-641694