حرکت به‌ سوی تولید پایدار در مسیر اهداف اجتماعی و زیست‌محیطی

سال‌ها پیش سازمان ملل متحد، به این نتیجه رسید که علت اصلی از‌بین‌‌رفتن محیط زیست، الگوی ناپایدار تولید و مصرف، به‌ویژه در کشورهای صنعتی است. براساس‌این در سال 1992، در کنفرانس سازمان ملل درباره محیط زیست و توسعه (اجلاس زمین)، برای اولین‌بار مفهومی با عنوان تولید پایدار مطرح شد که ارتباط نزدیکی با توسعه پایدار دارد.

در ایران هم صنایع و شرکت‌های بزرگ، در راستای رشد و گسترش خود، توجه بسیاری به توسعه پایدار و چالش‌های درونی مرتبط با آن نشان دادند.

در میان این شرکت‌های بزرگ، فولاد سنگان، یکی از صنایع معدنی فولاد است که در سال 94، در استان خراسان رضوی به ثبت رسید و از همان ابتدا، تولید پایدار را مهم‌ترین اولویت‌های خود قرار داده است. فولاد سنگان، با تمرکز بر تولید پایدار و در راستای تأمین بخشی از گندله مورد نیاز شرکت فولاد مبارکه اصفهان، در نزدیکی معادن سنگ آهن سنگان تأسیس شد.

به‌ طور کلی تولید پایدار، فرایند ایجاد محصولات بر‌اساس فرایندهای اقتصادی است که کمترین اثرات منفی را بر محیط زیست داشته باشد. این رویکرد فصل مشترک مدیریت تولید و پایداری و توسعه پایدار است؛ بنابراین سه هدف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در کانون فعالیت‌های پایداری تولید است.

در‌حال‌حاضر فولاد سنگان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده کنسانتره و گندله آهن شرق کشور با سرلوحه ‌قرار‌دادن اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، هرکدام به ظرفیت تولید اسمی پنج میلیون تن در حال تولید هستند.

با نگاه و رویکرد به تولید پایدار، شرکت‌های بزرگ و معتبر می‌کوشند تا میزان مصرف انرژی، آلاینده‌های محیطی و پسماندهای صنعتی را کاهش دهند و صاحبان صنایع در راستای تولید پایدار، در تلاش هستند تا هم به سودآوری و هم به اهداف اجتماعی و محیطی دست پیدا کنند. این موارد را به شیوه‌ای انجام می‌دهند تا سودآوری و منافع اقتصادی را هم در بر بگیرد و درنهایت از دستاوردهای حاصل از این شیوه تولیدی، جامعه و شهروندان هم بهره‌مند شوند. در واقع، مسئولیت اجتماعی برای شرکت‌های تولیدی بزرگ، مانند فولاد سنگان، از اهمیت بسیاری برخوردار است و در مرکز توجه پژوهشگران دانشگاهی قرار گرفته است.

فولاد سنگان هم با توجه و تمرکز بر مسئولیت اجتماعی خود، اقدامات متعددی در قالب توسعه و عمران شهرستان، توسعه و سلامت و درمان جسم و روان، توسعه پروژه‌های زیرساختی، توسعه‌ اشتغال‌زایی، توسعه آموزش و مهارت، توسعه اقتصادی، معیشتی و خیرخواهانه، همچنین توسعه و ارتقای فرهنگی و آرمان مذهبی انجام داده است. برای مثال درباره پروژه‌های مشارکتی عمرانی اعتمادساز می‌توان به بیش از 30 پروژه لایروبی قنوات روستایی سیل‌زده، اجرای پل باکسی در مناطق حادثه‌خیز، پیگیری واگذاری اراضی در بافت توسعه مسکن، تجهیز و نوسازی مدارس، بازنگری طرح هادی، آب‌رسانی مشارکتی به بافت توسعه مسکن روستایی، ریگالژ و تسطیح جاده‌های روستایی، تسطیح مسیرهای تردد در زمین‌های زراعی و... اشاره کرد. یا نمونه‌هایی مانند ایجاد فرصت‌های کسب‌وکار روستایی و راه‌اندازی کلینیک مشاوره کسب‌و‌کار دانشگاه تهران در شهرستان خواف، آموزش تسهیلگران بومی و مدیریت کسب‌وکار و ایجاد صندوق‌های اعتباری خرد روستایی و اعطای وام‌های خوداشتغالی با کمک صندوق کارآفرینی امید، تحت‌ پوشش قرار‌دادن 85 روستا از تسهیلات خوداشتغالی، اشتغال‌زایی برای بیش از 400 نفر و... از مواردی هستند که به توسعه اشتغال‌، آموزش و مهارت و توسعه اقتصادی و معیشتی به واسطه فولاد سنگان اشاره دارد و همگی از مصادیق مسئولیت اجتماعی این شرکت است.

همان‌طورکه اشاره شد، شرکت‌های بزرگ در راستای تولید پایدار، در تلاش برای کاهش میزان مصرف انرژی، آلاینده‌های محیطی و پسماندهای صنعتی هستند. در واقع توجه به تولید پاک، فقط یک شعار زیبا و تبلیغاتی نیست؛ بلکه روشی عملیاتی است که در دستور کار بسیاری از شرکت‌ها و صنایع قرار گرفته است. یکی از استراتژی‌های کلان فولاد سنگان، هم‌زمان با افزایش کمّی ظرفیت‌ها و توسعه زنجیره تولید، پایش و بهبود مستمر وضعیت زیست‌محیطی شرکت بوده است. بر این مبنا این شرکت اقدام به تدوین مستندات و جهت‌گیری برای استقرار سیستم مدیریت زیست‌محیطی بر‌اساس استاندارد ISO 14001 و بهبود مداوم عملکرد زیست‌محیطی فعالیت‌های خود کرده است. از تعهدات زیست‌محیطی که فولاد سنگان در راستای آنها گام برمی‌دارد، می‌توان به کاهش مصرف منابع، انرژی و آب؛ کاهش مستمر آلاینده‌ها و جایگزینی مواد مخرب محیط زیست؛ کاهش مصرف منابع و مواد اولیه مصرفی؛ تلاش در راستای ایجاد، حفظ و نگهداری و توسعه فضای سبز موجود؛ کاهش تولید ضایعات و تفکیک و بازیافت آنها و حرکت به‌ سوی تولید پاک و اقتصاد سبز؛ ارتقای سطح آگاهی‌ها و توانمندی‌های کارکنان؛ و همکاری و تعامل به سازمان‌ها، تشکل‌ها و مراجع نظارتی برای مشارکت در فرهنگ‌سازی عمومی و کنترل‌های زیست‌محیطی به‌عنوان بخشی از مسئولیت‌های اجتماعی این شرکت اشاره کرد. این شرکت تاکنون با اجرای پروژه‌های متعددی نظیر تبدیل باطله تر به باطله خشک در کارخانه کنسانتره‌سازی با ظرفیت 20 هزار تن در روز در راستای مدیریت پساب، نصب دو دستگاه فیلتر پرس و یک واحد تیکنر به منظور تصفیه و آب‌گیری مجدد پساب صنعتی خروجی و بازچرخانی آن به کارخانه، احداث لاگون‌های تبخیری و اجرای خط انتقال پساب و دوغاب باطله برای مواقع اضطراری، احداث تصفیه‌خانه فاضلاب شهر تایباد، شروع استقرار تجهیز اسپریدر (سیستم انباشت مکانیزه باطله) برای اولین بار در خاورمیانه و سومین بار در جهان و احداث پکیج‌های تصفیه فاضلاب بهداشتی، نصب چهار دستگاه الکترو استاتیک فیلتر (ESP )، بگ فیلتر‌ها، وت اسکرابرها برای کنترل غبار خروجی از گندله‌سازی و کنسانتره‌سازی کنترل، سنجش پارامتر‌های زیست‌محیطی از قبیل DUST، NOX ،CO، SO2، احداث دو استوک پایل سر‌پوشیده به ظرفیت هر‌کدام200 هزار تن و مجهز به سیستم انباشت و برداشت مکانیزه برای نگهداری کنسانتره در فضای بسته، احداث سوله سرپوشیده 150 هزار تنی، اصلاح بافت خاک و آماده‌سازی زمینه کاشت با استفاده از خاک نباتی مناسب و توسعه فضای سبز مجموعه با وسعت 11 هکتار، احداث بارگیرخانه ریلی مکانیزه (انتشارنیافتن غبار در بارگیری گندله) گام بزرگی در راستای صیانت از محیط زیست برداشته است که می‌توان از آن به‌عنوان الگوی موفق در این حوزه نام برد. فولاد سنگان، با این رویکرد و نگاه بلندمدت به تولید پایدار و تمرکز بر حفظ محیط زیست و توجه به مسئولیت اجتماعی، چشم‌انداز خود را تولید مستمر و باکیفیت مواد اولیه شامل کنسانتره و گندله به‌‎عنوان یکی از نقاط کلیدی در آینده، تعریف کرده است و در‌حال‌حاضر این بزرگ‌ترین شرکت صنایع معدنی منطقه شرق کشور، به چشم‌انداز تولید 7.5 میلیون تن گندله و 7.5 میلیون تن کنسانتره در آینده نزدیک را برنامه‌ریزی کرده و در دست اجرا دارد.