لذت خرید زیر سقف شگفت انگیز تاریخ

مجموعه‌ای از راهروهای پیچ در پیچ، طاق‌های ضربی، گنبدها و... را در دل خود جای داده که هر یک با دقت زیادی ساخته شده‌اند و زیبایی آنها نگاه هر رهگذری را به‌خود جلب می‌کند. اینجا بازار تهران است که چهارسو یا چهارسوقش با قدمتی چندصد ساله از مکان‌های دیدنی بازار بزرگ تهران محسوب می‌شود.

چهارسوق جایی که یک گنبد هشت‌ضلعی با گچبری‌های هنرمندانه چشم‌نوازی و بخش‌های مختلف را به هم متصل می‌کند و گنجینه‌ای از تاریخ را در دل خود نهفته دارد.

بازار چهارسوق، یکی از بخش‌های قدیمی بازار بزرگ تهران است که در سال ۱۱۸۵ خورشیدی ساخته شده و در نزدیکی مسجدجامع و در خیابان پانزده‌خرداد قرار دارد و به‌عنوان یک چهارراه اصلی بخش‌های مختلف بازار را به هم متصل می‌کند.

این بازار که از مناطق پررونق بازار محسوب می‌شود، یک مکان هشت‌ضلعی با یک سقف کوتاه و گچبری‌های متعدد و زیبا، در تقاطع مسجد جامع، بازار چهارسوق، بازار مسگرها و کوچه هفت‌تن قرار دارد.

ساخت اینجا به سال ۱۲۲۲هجری قمری برمی‌گردد. اعتمادالسلطنه (۱۳۱۳-۱۲۵۹ ه‌ق) در مرآت ‌البلدان درباره چهارسو یا چهارسوق نوشته: «چارسو مخفف چهارسوق است که به معنی چهاربازار و غالبا به این اسم نامیده شده و آن گنبدی است که زیر آن دکاکین متعدد واقع شده و از چهار سمت به چهار بازار منتهی می‌شود. این محل و گاهی نیز محله و قریه به این اسم موسوم شده است.»

حکمرانی در چارسو

واژه سوق یا چارسوق برگرفته از کلمه چهارسو در اصل محل تقاطع دو راسته اصلی و مهم بازار است. در برخی موارد سوق را در محل برخورد دو راسته طراحی شده بازار قرار می‌دادند و یک شکل فضایی به‌صورت چهارسو می‌ساختند که به‌دلیل موقعیت ارتباطی آن ارزشمند به‌شمار می‌آمد.

چهارسوی بزرگ مرکز داروغه شهر یعنی جای داروغه بزرگ (سر داروغه) بود که در آن حکمرانی می‌کرد. در طرف جرزهای نسق تخت داروغه قرار داشت که خودش بالای آن روی تشکچه می‌نشست و به پشتی تکیه می‌داد و فراش‌ها و مامورانش در اطراف او حلقه می‌زدند و گوش به فرمانش بودند.

اکنون ۲ چهارسوق بزرگ وکوچک، بازارهای تهران را به هم وصل می‌کنند که قدمت چهارسوق بزرگ تهران به دوره‌های زند- قاجار برمی‌گردد که در اواسط قرن سیزدهم هجری قمری بعد از انتخاب شهر به‌عنوان پایتخت ایران ساخته شد.

همسایه‌های پر رونق

اگرچه چهارسوق بزرگ نفیس‌ترین گچبری بازار تهران را در خود به یادگار دارد اما گذشت زمان آسیب زیادی را به این سازه ارزشمند وارد کرده است؛ اثری که آبان‌ماه سال ۱۳۵۶ به‌عنوان یکی از میراث ملی تهران به ثبت رسید. چهارسوق از سمت شمال به چهارراه بین‌الحرمین به پله شیرازی‌ها و در نهایت به خیابان پانزده خرداد می‌رسد.

از ضلع جنوب به بازار مسگرها و گذر لوطی‌صالح و در نهایت به خیابان مولوی منتهی می‌شود. از سمت شرق هم به کوچه آهنگران، بازار حضرتی و در نهایت به چهارراه مولوی می‌رسد.

همچنین از ضلع غرب نیز به چهارسوق کوچک، بازار زید، بازار کفاش‌ها و در نهایت به بازار سیدولی و خیابان خیام محدود می‌شود که هریک با ویژگی‌های خاص پذیرای مراجعان است.

منبع: همشهری