به گزارش اکوایران، نسبت دانشجو به عضو هیات علمی به عنوان شاخص کیفیت آموزشی که در قانون برنامه ششم توسعه برای آن یک میزان مشخصی هدف‌گذاری شده است مورد نقد مرکز پژوهش‌های مجلس قرار گرفته و این نهاد طی یک گزارش کارشناسی شده عنوان کرده که به فرض تحقق میزان هدف‌گذاری هم نمی‌توان درخصوص کیفیت آموزش عالی در این دوبخش دولتی و غیردولتی قضاوت صحیحی داشت.

اعضای هیات علمی، دانشجویان و کارکنان دانشگاهی سه رکن اساسی دانشگاه در پیشبرد اهداف آن محسوب می‌شوند. در این میان تناسب تعداد اعضای هیات علمی با تعداد دانشجویان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

در ماده 66 قانون برنامه ششم توسعه دو شاخص «نسبت دانشجو به هیات علمی تمام وقت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دستگاه‌های اجرایی (حضوری)» و «نسبت دانشجو به هیئت علمی تمام وقت دانشگاه‌های غیردولتی» مورد توجه قانون‌گذار قرار گرفته است. این درحالی است که این شیوه هدف‌گذاری برای نسبت دانشجو به عضو هیات علمی نمی‌تواند نمایان‌گر کیفیت یا بی‌کیفیتی آموزش عالی باشد.

عقب افتادن دانشگاه‌های غیردولتی در جذب هیات علمی

تعداد کل اعضای هیات علمی در زیرنظام‌های غیرپزشکی آموزش عالی ایران تا سال تحصیلی 1400-1399 بیش از 69 هزار نفر بوده که نسبت به سال تحصیلی 1392-1391 در مجموع معادل 26.95 درصد افزایش یافته است. طی این دوره بیشترین رشد تعداد اعضای هیات علمی مربوط به دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای، فرهنگیان و دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده و موسسات غیرانتفاعی و دانشگاه آزاد اسلامی از رشد کمتری برخوردار بوده‌اند.

وضعیت آموزش عالی کشور با توجه به نسبت دانشجویان به اعضای هیات علمی به تفکیک زیرنظام‌ها درسال تحصیلی 1391-1392 تا 1399-1400 نشان می‌دهد به‌جز دانشگاه‌های علوم پزشکی که جامعه هدف این گزارش نبوده‌اند، ازمیان زیرنظام‌های بررسی شده، دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بالاترین نسبت را در میان سایر زیر نظام‌ها دارد، به این صورت که به ازای هر 25 دانشجو، یک عضو هیات علمی تمام وقت وجود داشته‌است.

این در حالی است که بر اساس هدف‌گذاری قانون برنامه ششم توسعه، این نسبت برای دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به ازای هر 20 دانشجو، یک عضو هیات علمی پیش‌بینی شده بود. بنابراین این شاخص حتی در بهترین حالت خود نیز که متعلق به دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناری است هم نتوانسته، نقطه هدف برنامه توسعه ششم را محقق کند و این شرایط در سایر زیرنظام‌ها ضعیف‌تر است.

دانشگاه پیام نور که بخشی از هزینه‌های خود را نیز از دولت دریافت می‌کند، به ازای هر 125 دانشجو 1 عضو هیئت علمی، دانشگاه جامع علمی کاربردی به ازای هر 3333 دانشجو 1 عضو هیئت علمی، دانشگاه فرهنگیان به ازای هر 91  دانشجو 1 عضو هیئت علمی، دانشگاه فنی و حرفه‌ای به ازای هر 278 دانشجو 1 عضو هیئت علمی و دانشگاه آزاد اسلامی به ازای هر 32 دانشجو 1 عضو هیئت علمی داشته‌اند.

علاوه بر این، براساس هدف‌گذاری قانون برنامه ششم توسعه مقرر شده بود تا سال تحصیلی 1399-1400 نسبت دانشجو به هیئت علمی تمام وقت در دانشگاه‌های غیردولتی به ۴۳ نفر برسد که در این زمینه نیز با نقطه هدف فاصله بسیاری داشته است.

در این میان تلاشی برای بهبود این نسبت با افزایش استخدام اعضای هیئت علمی جدید صورت نگرفته و تنها کاهش چشمگیر جمعیت داوطلبان در بسیاری از زیرنظام‌ها به بهبود نسبی این شاخص در بازه 10 ساله مورد بررسی منجر شده است.

در بخش دیگری از این گزارش آمده اگرچه نسبت‌های موجود با آنچه در ماده 66 قانون برنامه ششم توسعه هدف‌گذاری شده است، فاصله بسیاری دارد، اما نمی‌توان درخصوص آنها قضاوت صحیحی داشت. به عبارتی اعداد به‌دست آمده از وضعیت موجود نسبت دانشجو به استاد، کیفیت آموزش عالی کشور را توضیح نمی‌دهند.