به مناسبت سالروز درگذشت حبیب الله بدیعی
تلفیق موسیقی سنتی و کلاسیک در ساز استاد بدیعی
حبیب الله بدیعی موسیقی‌دان، ویلون نواز و آهنگساز برجسته مازندرانی در تلفیق تکنیک موسیقی کلاسیک با موسیقی سنتی ایران تأثیر انکارناپذیری داشت. هنرمندی که قدرت کمان و تسلط ویولن در آن غیر قابل تصور بود و تا به امروز تکنوازی‌های او الگوی بسیاری از نوآموزان ویولن است. در ادامه با زندگینامه و تلاش‌های وی در حوزه موسیقی آشنا می‌شویم.
فهرست مطالب
زندگینامه استاد حبیب الله بدیعی
کودکی و خانواده حبیب الله بدیعی
استاد حبیب الله بدیعی، موسیقی دان، آهنگساز و ویولون ساز برجسته مازندرانی، در چهارم فروردين ماه ۱۳۱۲ در روستای آزارنده از توابع شهرستان سوادکوه مازندران در خانواده‌ای هنر دوست به دنيا آمد و پس از هشت سال به همراه خانواده به تهران عزيمت كرد. مادرش سلطنت خانم علاقه‌مند به موسيقی بود و پدرش پسر علی محمد دوتار می‌زد.
عشق حبيب به موسيقی با اهدای ساز توسط برادرش ربيع الله به او اغاز شد.
فراگیری موسیقی
پس از آن كه مدت‌ها بدون استاد می نواخت در سال ۱۳۲۶ نزد استاد لطف الله مفخم پايان كه يكی از شاگردان استاد صبا بود، نواختن ويولن و تئوری موسیقی را فرا گرفت. مفخم پایان یکی از شاگردان ابوالحسن صبا بود. وی مدت سه سال حبیب‌الله بدیعی را در فراگیری ردیف‌های صبا تعلیم داد تا اینکه بدیعی رفته رفته چنان پیشرفتی کرد که در ۱۳۲۹ خورشیدی به عنوان سولیست در برنامه رادیو ارتش به نواختن ویولن مشغول شد. بدیعی در ۱۳۳۱ خورشیدی به کلاس ابوالحسن صبا می‌رود و مدت ۲ سال نزد او می‌ماند و دوره تکمیلی آوازها را آنجا به پایان می‌رساند. وی در همان زمانی که نزد صبا به فراگیری مشغول بود، مدت ۲ سال نیز نزد یکی از استادان موسیقی کلاسیک خارجی به نام جینگوزیان که از ارامنه قفقاز بود، دوره دید.
فعالیت هنری استاد جبیب الله بدیعی
حبیب الله بدیعی ابتدا در سال ۱۳۳۳ اركستر كوچكی را رهبری می كرد كه بعدها بنا به تجدید نظر تشكیلات اركسترهای رادیو اركستر شماره ۶ نام گذاری شد. وی در سال ۱۳۳۷ بنا به دعوت داود پیرنیا سرپرست برنامه گلها كار خود را در این برنامه با خوانندگانی چون غلامحسین بنان حسین قوامی اكبر گلپایگانی محمودی خوانساری محمد رضا شجریان و غیره آغاز كرد.
وی در سال ۱۳۴۳ عضو شورای موسیقی رادیو در سال ۱۳۴۵ معاون اداره رادیو تهران و سپس معاون اداره موسیقی سال ۱۳۴۶ تا سال ۱۳۵۱ رئیس اداره موسیقی رادیو و از سال ۱۳۵۱ تا سال ۱۳۵۸ عضو شورای واحد موسیقی كه اعضاء آن متشكل از آقایان مرتضی حنانه علی تجویدی و حسینعلی ملاح بود منتصب می‌شود و ضمن رهبری اركسترهای شماره ۲ و ۴ و ۶ سپس مدت ۶ سال رهبری اركستر “باربد” را به عهده داشت.
حبیب الله بدیعی در نواختن دستگاه‌ها و گوشه‌های آواز قدرت و توانایی قابل ملاحظه‌ای داشت. در آهنگسازی و نوازندگی دارای سبك خاصی بود كه هر یك از آثار او از شیوایی و لطافت كم‌نظیری برخوردار است. او همین كه می‌دید تكرار نغمات و گوشه‌ها ممكن است برای شنونده كسالت‌آور باشد به قطعه‌ایی ضربی روی می‌آورد كه موجب تنوع و مبین قدرت نوازندگی وی بود. به طوری كه بسیاری از اهل فن معتقدند سلوی مشهور او كه در دستگاه شور نواخته، به ملاحت و عظمت تمامی دریای مازندران زادگاهش است و شنونده را در الهام و رؤیاهای دور و دراز فرو می‌برد.
حبیب الله بدیعی نه فقط استعدادی باورنكردنی در بداهه سرایی و ردیف شناسی دارد بلكه اگر لازم باشد بالاترین درجه قدرت تقلید را هم از هنرمندان گذشته دارد.
استاد بديعی علاقه وافری به موسيقی اصيل ايرانی داشت و معتقد بود موسيقی ملی هر كشور نشانگر و نماينده فرهنگ، تمدن و اعتلای روح آن ملت است و برای از بین بردن استقلال و همبستگی یک ملت، كافی است ابتدا موسيقی، فرهنگ و ادبيات آن را بگيرند.
او در نواختن گوشه‌های ايرانی، سبك خاص و قدرت فوق‌العاده‌ای داشت به طوری كه ضمن توانايی در آرشه‌کشی و انگشت گذاری، صدای سازش از لطافت ويژه‌ای برخوردار بود و بدون اينكه لطمه‌ای به اصالت موسيقی سنتی ايرانی بزند، بسياری از تكنيك‌های موسيقی كلاسيك در سازش شنيده می‌شد.
تلاش استاد بدیعی جهت شناساندن موسیقی اصیل ایران
حبیب الله بدیعی جهت شناساندن موسیقی سنتی و اصیل ایران مسافرت‌های متعددی به كشورهای افغانستان و آلمان و آمریكا و بلژیك و انگلستان کرده كه هنرمندانی نظیر جهانگیر ملك و فرهنگ شریف و مجید نجاحی و محمودی خوانساری و جمال وفایی و كورس سرهنگ زاده با وی همكاری داشته اند. حبیب الله بدیعی برای كمك به مؤسسات خیریه مانند بیمارستان های مسلولان و معلولان و اماكن فرهنگی كنسرت‌های فراوانی برپا کرد. وی علاوه بر تكنوازی آهنگ‌های بسیاری ساخت كه اكثر آن‌ها از آثار خوب و باارزش موسیقی اصیل ایران است و با اقبال روبرو شدند و حدود یكصد و پنجاه آهنگ ساخت كه خودش میان آن‌ها از : كعبه دل‌ها، فریاد از این دل، افسانه عشق، دل بی گناه، الهی بمونی، افسانه زندگی، جاودانه، رفته بودم، افسانه كمتر، شعله سركش، در آتشم، مهربان شو، سنگ صبور و زندگی من را بیشتر از همه می‌پسندید.
آهنگ سازی فیلم توسط استاد بدیعی
استاد بديعی برای بسياری از فيلم‌ها آهنگ ساخت كه از آن جمله می‌توان به فيلم خورشيد می‌درخشد، ولگرد، هفده روز به اعدام، بوسه مادر، گنج قارون، همه گناهكاریم، بازگشت به زندگی و غيره اشاره كرد.
استاد ربیعی در کلام بزرگان موسیقی
در یکی از گفت و گوهای تلویزیونی که استاد صبا به همراه یکی از شاگردان دیگر خود به نام عزیزالله بیات حضور داشت از وی درباره شاگردانش و استعداد هرکدام در حوزه فراگیری موسیقی پرسید. او از حبیب الله بدیعی تحت عنوان با استعداد ترین شاگردش یاد کرد. او معتقد بود که بدیعی هم در ردیف‌شناسی و بداهه‌نوازی استعداد باورنکردنی داشت و هم به خوبی قطعه‌های کلاسیک از هنرمندان گذشته را می‌نواخت.
وفات و آرامگاه استاد بدیعی
این نوازنده برجسته در تاریخ ۲۷ مهر ۱۳۷۱ و در سن ۵۹ سالگی به علت بیماری قلبی در تهران در گذشت. آرامگاه این استاد موسیقی در جوار امامزاده طاهر در کرج قرار دارد.