کارخانه باروت‌سازی در اقامتگاه موبدان

شهرری که امروز بخشی از کهنه‌پایتخت ما محسوب می‌شود، زمانی یکی از کهن‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شد.یکی از این بناهای تاریخی قلعه گبری یا اقامتگاه موبدان زرتشتی بود که بعدها به کارخانه باروت‌سازی تغییر کارکرد داد.

پیدایش ری با زیست اقوام آریایی گره خورده؛ شهری که از تمام شهرهای مادها بزرگ‌تر بود. ری در لغت به معنای شهر سلطنتی است و اهالی آن را  رازی می نامیدند.

این شهردر دوره زیاران و سلجوقیان عنوان پایتختی ایران را هم داشت. شهری که در طول تاریخ به نام های مختلفی مانند راکس، راگز، راگا، رغه، ارشکیه، راگو، راگیا، راگیانا، رام اردشیرام‌البلاد، ری شهر، شیخ البلاد و محمدیه خوانده می شد.

ری در دوران پیش از اسلام مرکز بزرگ دینی زرتشتیان بود و به همین دلیل  از دیرباز مهد تمدن و میزبان ادیان مختلف بود.در این بین، قلعه گبری اقامتگاه موبدان و یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهرری است.گبر به معنی پیروان دین زرتشت است.

این بنای ارزشمند تاریخی در روستای قدیمی علایین کمربندی جنوب ری واقع شده است و قدمتی بیش از دو هزار و هشتصد سال دارد. نظیر معماری زیبا و ویژه این اقامتگاه در هیچ روستا و شهر امروزی پیدا نمی‌شود. این قلعه مساحتی ۳۰هزارمترمربعی دارد و یادگار ساسانیان است.

این قلعه خشتی شبیه به دژی سنگی است که به مرور زمان، بر اثر برودت، بارش باران و وزش باد، دچار فرسایش شده است. تنها یادگاری از این قلعه تاریخی  یک چهاردیواری با دیوارهای مرتفع از ۱۰تا ۱۳‌متر همراه با ۴ برج دیده‌بانی باقی‌مانده است.

در این قلعه تاریخی« مردآویج زیاری» بنیانگذار  سلسله آل زیار مدفون شده است. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی از این قلعه به‌عنوان کارخانه باروت‌سازی استفاده می‌شد و بعد از مرگ صاحب آن، در اختیار آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) قرار گرفته است.

۲ قلعه دیگر در این محله به نام‌های «کاسنی» در ضلع جنوبی خیابان سیدالشهدا (ع) و پشت سوله بحران و دیگری در روستایی به نام قلعه علیمان (علیمون) واقع شده است.

منبع: همشهری