کردستان| افق‌های جدید پیش روی آبزی‌پروری استان
از سوی دیگر این استان برای افزایش تولید محصولات شیلات و آبزی‌پروری طی سال‌های گذشته گام‌های مؤثری برداشته به‌طوری‌که تولید محصولات آبزی در این استان از حدود هزار تن اوایل پیروزی انقلاب اسلامی اکنون به بیش از ۹ هزار و ۷۰۰ تن انواع ماهی سرد و گرم آبی رسیده اما این بخش این روزها چشم‌انتظار دستان یاریگری است که توسعه را از مرکز طلب کند. ظرفیت‌های این استان در حوزه شیلات علاوه بر خاک و موقعیت جغرافیای مناسب در منابع آبی نیز شامل ۱۲ سد در حال بهره‌برداری، حدود 8/7 تا ۸/۸ میلیارد مترمکعب آب حاصل از بارش، ۱۱ سد در حال اجرا و ۱۴ سد مطالعاتی است که می‌تواند با اجرای طرح‌های مختلف آبزی‌پروری آینده روشنی برای توسعه صنعت شیلات در این استان ترسیم کند.
۴۱ رودخانه دائمی و فصلی، ۱۳ هزار چاه عمیق و نیمه عمیق، ۳۸ هزارچشمه، نزدیک به ۵۰۰ رشته قنات و ۲ هزار و ۷۷۰ استخر ذخیره کشاورزی دیگر ظرفیت‌هایی است که می‌توان از تمام آن‌ها به‌عنوان یک پتانسیل‌ها ویژه در عرصه توسعه فعالیت‌های شیلات استان استفاده کرد.
متصدیان شیلات استان کردستان برای بهره‌برداری از این پتانسیل‌ها افق‌های توسعه‌ای خود را در ۲ بخش ترسیم کرده‌اند که شامل افزایش تولید در برنامه میان‌مدت از حدود ۱۰ هزار تُن فعلی به حدود ۱۴ هزار تُن و در برنامه بلندمدت به حدود ۱۸ هزار تُن است.
آب عنصر اصلی فعالیت‌های شیلاتی در هر نقطه‌ای از جهان بوده که برخورداری از این عنصر در استان کردستان مستلزم این است که اول‌ازهمه با تعامل آب منطقه‌ای سهمیه آبی آبزی‌پروری کردستان طبق ظرفیت آبی و پتانسیل شیلاتی آن در کفه ترازو برابری کند.
اما کردستان را باید سرزمین پتانسیل‌ها و چالش‌ها در حوزه رسیدن به توسعه پایدار لقب داد چراکه باوجود داشتن خاک غنی، منابع آبی فراوان و آب‌وهوای مناسب برای توسعه زیربخشی همچون آبزی‌پروری، نتیجه‌ای چشم‌گیر در حوزه شیلات این استان به دست نیامده است.
آب یک کالای فرابخشی است
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای کردستان بابیان اینکه آب یک کالای فرا بخشی است و مدیریت آن به‌صورت فرابخشی اداره می‌شود، گفت: مجموعه وزارت نیرو بهره‌برداران متنوعی را در رسته‌های مختلفی دارد. عرفان مومن پور یادآور شد: این حوزه وسیع دارای تمایلات و انتظارات وسیع‌تری قرار دارد و وزارت نیرو موظف است توقع، انتظارات و نیاز درخواست بهره‌برداران خود را در کانال منطق و پتانسیل موجود منابع آبی کشور جواب دهد به عبارتی باید حقوق بالادستی‌ها و پایین‌دستی‌ها رعایت شود. او افزود: استان کردستان در پنج حوزه آبریز جز استان‌های بالادستی محسوب می‌شود و تنها استان کشور است که پنج حوزه آبریز در آن وجود دارد و طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی هیچ کشور یا ناحیه زیستی داخل کشوری اجازه ندارد تمام ظرفیت‌های موجود آب را در اختیار خود قرار دهد. معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای کردستان در خصوص علت اینکه درخواست‌های کردستان از منابع آبی خود به‌طور کامل انتفاع نمی‌یابد، اضافه کرد: حجم درخواست‌ها در حوزه‌های مختلف برابر با مجوزهای بین‌المللی و ملی آب منطقه‌ای در حوزه‌های آبی نیست. او اظهار داشت: با توجه به اینکه دیپلماسی‌ها و سیاست‌های کلان اقتصادی و سیاسی اجتماعی بر اساس منابع آبی تدوین می‌شود وزارت نیرو در تمام کشور موظف است تمام حقوق مناطق پایین‌دست حوزه‌های آبریز را در کنار مناطق بالادست به‌صورت هم‌زمان تأمین کند.
کردستان جز استان‌های پر آب کشور محسوب می‌شود
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان گفت: این استان با داشتن ۲ برابر میانگین بارش کشور (سالانه بیش از ۵۰۰ میلی‌متر) جز استان‌های پر آب کشور محسوب می‌شود که بخش عمده‌ای از پنج حوزه آبریز کشور در این استان واقع‌شده است. حمید حسین پور افزود: رودخانه قزل‌اوزن دریای خزر، سیروان، کرخه، رودخانه زرینه دریاچه ارومیه، زاب کوچک شامل حوزه‌های آبریزی بوده که سرچشمه‌های آن از دل کوه‌های کردستان نشاءت می‌گیرد. او اضافه کرد: کردستان سالانه بر اساس میانگین بارندگی و مساحت ۲۸ میلیون کیلومتری خود شاهد ریزش حدود ۷/۷ تا 8/7 میلیارد مترمکعب آب حاصل از نزولات جوی است که طبق مطالعات انجام‌شده در دستگاه‌های مختلف ازجمله سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی حدود ۱۷ تا ۱۸ درصد این میزان در استان مورداستفاده قرار می‌گیرد و بقیه نیز به سایر نقاط آبریز ازجمله استان‌های آذربایجان غربی، زنجان و کرمانشاه سرریز می‌شود. حسین پور یادآور شد: این میزان نزولات جوی برای این استان پتانسیل بزرگی در عرصه‌های مختلف است که می‌توان در بخش‌های مختلف ازجمله توسعه تولیدات و فعالیت‌های شیلات استفاده کرد.
امکان افزایش ۲ برابری تولیدات شیلات کردستان وجود دارد
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان افزود: اکنون بخشی از این پتانسیل‌های استان طبق برنامه‌ریزی‌های سازمان جهاد کشاورزی با همکاری منابع امور آب استان کردستان در بخش فعالیت‌های شیلاتی مورداستفاده قرارگرفته است.
حسین پور گفت: انتظار داریم وزارت نیرو بیشتر از گذشته شیلات استان را در توسعه فعالیت‌های آبزی‌پروری یاری کند چراکه معتقدیم می‌توان با استفاده از این ظرفیت‌ها تولیدات شیلاتی کردستان به ۲ برابر میزان فعلی که ۹ هزار و ۷۰۰ تن است رساند.
او تأکید کرد: آب عنصر اصلی فعالیت‌های شیلاتی بوده و استفاده بهینه از این عنصر مستلزم این است که اول‌ازهمه تعامل و روابط بهتری با آب منطقه‌ای داشته باشیم و آب منطقه‌ای هم متقابلا این روابط را با ما داشته باشد.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان با اشاره به اینکه فعالیت‌های شیلاتی به نسبت سایر فعالیت‌های کشاورزی از سن جوان‌تری برخوردار است، اظهار داشت: تاکنون در این استان سه مجتمع تولید ماهیان سردآبی غمچقای بیجار، پالنگان کامیاران و سیروان سنندج و بیش از ۱۳۵ استخر پرورش ماهی فعال‌شده است.
حسین پور یادآور شد: علاوه بر واحدهای مجاز استان، برخی استخرهای غیرمجاز نیز وجود دارد که شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان این واحدها را به شرکت آب منطقه‌ای و محیط‌زیست معرفی کرده تا در صورت داشتن شرایط ادامه کار مجوزهای لازم به آنان اعطا یا در غیر این صورت از فعالیت آن‌ها جلوگیری شود.
او اضافه کرد: برای تولید و استحصال ماهی از منابع آبی تاکنون در هشت منبع آبی استان مطالعه توسعه شیلات انجام‌شده که در ۶ مورد آن‌ها شامل پنج سد شهید کاظمی سقز، زیویه و گاوشان کامیاران و گلبلاخ بیجار و دریاچه زریوار مریوان بوده و تعاونی صید و صیادی در آن‌ها با ۴۲۵ نفر اشتغال و تولید سالیانه ۶ هزار تن فعال‌شده و ۲ مورد دیگر شامل سد آزاد و سد گاران همچنان چشم‌انتظار موافقت وزارت نیرو است.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان گفت: تمام مطالعات انجام‌شده بر روی منابع آبی توسط مشاوران متخصص انجام‌شده و در سدهایی مانند آزاد و گاران که اهداف شرب دارند ماهیانی پرورش داده شوند که هیچ‌گونه مشکلی برای سلامت آب ایجاد نمی‌کنند.
حسین پور یادآور شد: در صورت تشکیل تعاونی صیادی در این ۲ سد با افزایش ۲۲۰ تنی میزان تولیدات ماهیان گرمابی استان به حدود ۶ هزار تن می‌رسد و ۴۴ نفر نیز مشغول بکار می‌شوند.
او بابیان اینکه در حال حاضر استان دارای ۲۳۰ مزرعه تولید ماهیان سردابی به مساحت ۶۷ هزار مترمربع و تولید چهار هزار تن است، افزود: سازمان جهاد کشاورزی برای بهره‌برداری این پتانسیل‌های استان افق‌های توسعه‌ای خود را در ۲ بخش ترسیم کرده که شامل افزایش تولید در برنامه میان‌مدت از حدود ۱۰ هزار تن فعلی به حدود ۱۴ هزار تن و در برنامه بلندمدت به حدود ۱۸ هزار تن است.
رهاسازی بچه ماهی در کردستان به حدود نصف میزان خود رسیده است
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان بابیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی موظف است برای حمایت از فعالیت‌های صیادی در منابع آب اقدام به رهاسازی منابع آبی کند، گفت: با توجه به مشکلات اعتباری کشور امسال میزان رهاسازی بچه ماهی در منابع آبی استان به نصف میزان خود رسیده است.
حسین پور افزود: ۶ منبع آبی استان شامل پنج سد شهید کاظمی سقز، زیویه و گاوشان کامیاران و گلبلاخ بیجار و دریاچه زریوار مریوان سالانه نیازمند رهاسازی حدود چهار میلیون و ۳۰۰ هزار قطعه بچه ماهی است که امسال حدود ۲ میلیون ۸۰۰ هزار قطعه رهاسازی شده است.
او یادآور شد: از این میزان رهاسازی شده حدود ۵۰۰ هزار قطعه آن از سوی دولت و از منابع اقتصادی مقاومتی بوده و بقیه از جانب خود شرکت‌های تعاونی صیادی صورت گرفته است.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان متوقف شدن واردات بچه ماهی به‌صورت موقت را از دیگر چالش‌های پیش روی آبزی‌پروری کشور و به‌تبع آن این استان اعلام کرد و افزود: هم‌اکنون در این استان پنج مرکز تکثیر بچه ماهی سردآبی با ظرفیت ۱۹ میلیون قطعه‌ای فعال است.
او اضافه کرد: چهار مورد از این مراکز از تخم چشم‌زده وارداتی استفاده می‌کنند که امسال تعداد واردات آن به‌شدت کاهش پیداکرده است و همانند بسیاری از مراکز تکثیر کشور فقط یک مرحله توانسته‌اند مواد اولیه خود را دریافت کنند.
حسین پور تعیین تکلیف تخصیص نوع ارز دولتی یا نیمایی ازجمله دلایل متوقف شدن موقتی واردات بچه ماهی در کشور اعلام کرد و افزود: انتظار می‌رود تدبیری اندیشیده شود که ارز تخصیص به این اقدام برای جلوگیری از افزایش قیمت تمام‌شده به‌صورت ویژه موردبررسی قرار بگیرد.
او یادآور شد: در کل کشور برخی از مراکز تکثیر صفر تا ۱۰۰ فعالیت خود شامل مراحل پیش مولد، مولد، تولید تخم چشم زده تا بچه ماهی را خودشان انجام می‌دهند اما در بسیاری از این واحدها این مرحله انجام نمی‌شود تنها از تخم چشم زده استفاده می‌کنند.