کتاب‌های درسی زبان و ادبیات فارسی مدارس ایران از سال 1300 تا 1400

سیر تاریخی کتاب‌های درسی در ایران از مکتب‌خانه‌ها تا مدارس مدرن موضوعی است که نه‌تنها برای پژوهشگران بلکه برای تمامی مردم جالب است. کتاب‌های درسی در هر دوره نشان‌دهنده نیاز جامعه، وضعیت آموزش و سطح آموزشی مدارس است و نکات بسیار زیادی از سبک زندگی مردم هر کشور را نشان می‌دهد. از جمله کتاب‌های درسی که در سالیان سال با تغییرات جالبی همراه بوده و قدمت بسیاری دارد؛ کتاب‌های درسی مربوط به زبان و ادبیات فارسی است. دانش‌آموزان از مکتب‌خانه تا مدارس امروزی، الفبای فارسی را پیش از سایر دروس آموزش می‌بینند و حتی قبل از آموزش‌های مدرن و امروزی، مکتب‌خانه‌ها و مدارس قدیم درسی که در کنار قرآن کریم آموزش می‌دادند، ادبیات و زبان فارسی بوده است.

فرهنگستان زبان و ادب فارسی، طرح پژوهشی «کتاب‌شناسی کتاب‌های درسی زبان و ادب فارسی مدارس از ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰ شمسی» را به‌تازگی منتشر کرده است که آرشیو کامل کتاب‌های  درسی زبان و ادبیات فارسی صد سال گذشتۀ همۀ پایه‌های تحصیلی ایران است. مجموعه ای که فرناز صادقی، عضو هیئت علمی و پژوهشگر گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، اجرا و گردآوری آن را برعهده داشته است. فرناز صادقی بیش از هفت سال گردآوری این مجموعه را برعهده داشته و این گنجینه شامل کتاب‌های درسیِ زبان و ادبیات فارسی همۀ مقاطع تحصیلیِ مدارس ایران است. نکته جالب توجه درباره این مجموعه این است که برخی از کتاب‌های درسی موجود در این آرشیو به صورت چاپ سنگی و برخی دیگر نیز به قلم استادانی چون ناصرالدین زرین‌کلک،  نورالدین زرین‌کلک، محمد سلحشور، جواد شریفی صالحی، محمد احصایی، احمد میرخانی، حسین میرخانی،  احمد نجفی زنجانی و… کتابت شده‌اند. برخی از این کتاب‌ها را استادان و علاقه‌مندان، به گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی به فرهنگستان اهدا کرده‌اند و برخی دیگر نیز در آرشیو کتاب‌های نفیس کتابخانه‌های مشهور ایران بوده است.

در این مجموعه ارزشمند، قدیمی‌ترین کتاب‌درسی فارسی با نام بدرقة‌الاطفال در اصول تدریس فارسی (دبستان) متعلق به دورۀ مکتبخانه سال 1295 خورشیدی است. این مجموعه ارزشمند را انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی در آیندۀ نزدیک قرار است به صورت کتاب نیز منتشر کند.

این مجموعه علاوه بر پژوهشگران مجموعه ارزشمندی برای آشنایی تمامی مردم و به خصوص نسل جوان و نوجوان با کتاب‌های درسی قدیمی و مقایسه با کتاب‌های درسی جدید است. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید اجداد ما در مدرسه‌ها و مکتب‌ها چه کتاب درسی می‌خواندند. کتاب‌هایی که با دنیای امروز و ادبیات امروزی تفاوت‌های بسیار جالبی دارد.