سیاست‌های حمایتی اما ضد جمعیتی/ فرزند چهارم و بیشتر بسته حمایتی ندارند!
بی توجهی دولت‌ها در چند سال گذشته به سیاست‌های جمعیتی موجب سلب انگیزه زوج‌های جوان برای فرزندآوری شده است.
شبی که بنزین هزار تومانی به ۳ هزار تومان تبدیل شد، مسئولان به مردم اعلام کردند برای بهتر شدن این شرایط مبلغی تحت عنوان کمک معیشت به جامعه هدف دریافت کنندگان کمک معیشتی پرداخت می‌شود که بیش از ۱۸ میلیون خانوار (بیش از ۶۰ میلیون نفر) هستند.
در راستای اجرایی شدن این طرح سازمان برنامه و بودجه موظف شد مبلغی را بین این خانوار‌ها که از یک نفر تا ۵ نفر هستند به صورت ماهانه در قالب مبالغی بین ۵۵ تا ۲۰۵ هزار تومان پرداخت کند. در مجموع مقرر شد ماهانه به خانوار‌های یک نفره مبلغ ۵۵، دو نفره ۱۰۳، سه نفره ۱۳۸، چهار نفره ۱۷۲ و به خانوار‌های ۵ نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان کمک معیشتی پرداخت شود.
اما بعد از شنیده شدن این خبر سوالاتی از قبیل اینکه خانواده‌هایی که بیش از ۵ نفر هستند چه سرنوشتی دارند؟ و آیا این پول واقعا می‌تواند برایشان کمک کننده باشد؟ پیش آمد. سوال مهمی که ذهن اغلب افراد را به خود مشغول کرد این بود که چرا در میزان پرداختی به یک فرد مجرد و یک عضو خانواده، ۱۴ هزار تومان اختلاف وجود دارد؟
این امر در وهله اول نشان دهنده این است تفاوتی فاحش در رابطه با تعداد خانوار‌ها و تضاد طرح با موضوع خانواده محوری وجود دارد و با وجود بحران کاهش جمعیت در کشور و نگرانی‌های موجود در خصوص کاهش نرخ باروری، طرح جدید حمایتی دولت در تضاد کامل با سیاست‌های افزایش جمعیت ابلاغی رهبر معظم انقلاب است.
با این تفاسیر با افزایش شمار خانوار‌ها و بیشتر شدن تعداد فرزندان، میزان کمک معیشتی کاهش می‌یابد. این امر نشان دهنده این است که دولت در این طرح فرزند سوم به بعد را از هرگونه کمک معیشتی محروم کرده است، این موضوع عملا بیان می‌کند که خانواده‌ها نباید بیش از ۳ فرزند داشته باشند.
در این باره حسین میرزایی سخنگوی ستاد شناسایی کمک حمایت معیشتی ، درپاسخ به این سوال که با توجه به تاکید به فرزند آوری، چرا کمک معیشت دولت فقط به سه فرزند خانواده‌ها پرداخت می‌شود، گفت: تعیین و تکلیف در خصوص سقف پرداختی کمک معیشت دولت با سازمان برنامه و بودجه است و دولت از ابتدا اعلام کرده که در مرحله اول به ۶۰ میلیون نفر این مبلغ را پرداخت می‌کند و ما در وزارت کار فقط مسئولیت شناسایی خانواده‌های مشمول را داشتیم.
سخنگوی ستاد شناسایی مشمولان کمک حمایت معیشتی بیان کرد: مسئول مستقیم پرداخت کمک معیشت دولت سازمان برنامه و بودجه است و در خصوص میزان پرداختی باید از این سازمان سوال شود.
زمانی که به سراغ سازمان برنامه و بودجه رفتیم با جوابی از سوی این سازمان مواجه شدیم که کاملا متفاوت از پاسخ وزارت کار بود، در پاس کاری های سازمانی جواب درخوری یافت نشد.
مهدی قمصریان مدیر روابط عمومی سازمان برنامه و بودجه کشور در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، در واکنش به موضوع اختصاص نیافتن یارانه معیشتی به فرزند چهارم گفت: مصوبه پرداخت یارانه معیشتی بر اساس فرد نبوده، بلکه بر مبنای بار و حجم خانوار تعیین شده است.
وی افزود: برنامه ریزی برای رقم پرداختی به خانوار‌ها در هیئت وزیران بررسی و به تصویب رسیده است؛ در نتیجه مسئول تعیین میزان پرداخت وزارت کار، تأمین اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه کشور نیست.
این مقام مسئول ادامه داد: تصمیم در هیئت وزیران مصوب شده است و این ایراد از ابتدای اجرای طرح معیشتی نیز همراه بود.
قمصریان گفت: در صورتی که قرار بر تغییر مبلغ یارانه معیشتی باشد، تصمیم در هیئت وزیران بررسی می‌شود، هر چند ادغام یارانه‌ها در کمیسیون تلفیق مباحث مختلفی را به دنبال دارد.
با این حساب و با وجود آمار‌های مطرح شده، همچنان مشخص نشده است چه سازمان یا مسئولی موظف است چارت تعیین شده را تغییر دهد و آن را در جهت بهبود وضعیت سیاست های افزایش جمعیت و فرزندآوری سوق دهد.
با این وجود طی دو دهه آینده جمعیت سالمند کشور چند برابر خواهد شد و از طرفی دیگر هم کاهش میزان ازدواج و افزایش تجرد قطعی، کاهش نرخ باروری زوج‌های جوان نزولی شدن نمودار تمایل به فرزندآوری میان زوج‌های ایرانی وضعیت کشور را اسف بار‌تر خواهد کرد.
نرخ باروری پایین نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشور‌های دنیا نگران کننده شده است. تاجایی که برخی از این کشور‌ها برای حل این مشکل کنار اعمال سیاست‌های تشویقی، بر روی سیاست‌های حمایتی نیز تمرکز کردند. فراهم کردن تسهیلاتی از جمله مهد رایگان، مرخصی زایمان برای زنان، اعطای مرخصی به پدران، کاهش ساعت کاری مادران و ... موضوعاتی بود که موجب تسهیل شرایط نگهدار، رشد فرزندان و تشویق والدین برای تولد فرزندان بیشترمی‌شود.
نکته قابل توجه این است که در عمر دولت یازدهم و دوازدهم سیاست‌های افزایش جمعیت نادیده گرفته شده است و متاسفانه بعد از اجرایی شدن این طرح شاهد بروز برخی رفتار‌ها از جانب دولت بودیم که نشان داد دولت مردم را تهدید کرد که اگر به عدم دریافت یارانه معیشتی اعتراض کنند، یارانه ماهانه آن‌ها هم قطع می‌شود. حال بهتر است دولت به جای اقداماتی که باعث سلب انگیزه از زوج‌های جوان برای فرزند آوری می‌شود، به خانوار‌هایی که فرزند بیشتری به دنیا می‌آورند، تسهیلاتی درخور ارائه دهد.
در راستای اجرایی شدن این طرح سازمان برنامه و بودجه موظف شد مبلغی را بین این خانوار‌ها که از یک نفر تا ۵ نفر هستند به صورت ماهانه در قالب مبالغی بین ۵۵ تا ۲۰۵ هزار تومان پرداخت کند. در مجموع مقرر شد ماهانه به خانوار‌های یک نفره مبلغ ۵۵، دو نفره ۱۰۳، سه نفره ۱۳۸، چهار نفره ۱۷۲ و به خانوار‌های ۵ نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان کمک معیشتی پرداخت شود.
اما بعد از شنیده شدن این خبر سوالاتی از قبیل اینکه خانواده‌هایی که بیش از ۵ نفر هستند چه سرنوشتی دارند؟ و آیا این پول واقعا می‌تواند برایشان کمک کننده باشد؟ پیش آمد. سوال مهمی که ذهن اغلب افراد را به خود مشغول کرد این بود که چرا در میزان پرداختی به یک فرد مجرد و یک عضو خانواده، ۱۴ هزار تومان اختلاف وجود دارد؟
این امر در وهله اول نشان دهنده این است تفاوتی فاحش در رابطه با تعداد خانوار‌ها و تضاد طرح با موضوع خانواده محوری وجود دارد و با وجود بحران کاهش جمعیت در کشور و نگرانی‌های موجود در خصوص کاهش نرخ باروری، طرح جدید حمایتی دولت در تضاد کامل با سیاست‌های افزایش جمعیت ابلاغی رهبر معظم انقلاب است.
با این تفاسیر با افزایش شمار خانوار‌ها و بیشتر شدن تعداد فرزندان، میزان کمک معیشتی کاهش می‌یابد. این امر نشان دهنده این است که دولت در این طرح فرزند سوم به بعد را از هرگونه کمک معیشتی محروم کرده است، این موضوع عملا بیان می‌کند که خانواده‌ها نباید بیش از ۳ فرزند داشته باشند.
در این باره حسین میرزایی سخنگوی ستاد شناسایی کمک حمایت معیشتی ، درپاسخ به این سوال که با توجه به تاکید به فرزند آوری، چرا کمک معیشت دولت فقط به سه فرزند خانواده‌ها پرداخت می‌شود، گفت: تعیین و تکلیف در خصوص سقف پرداختی کمک معیشت دولت با سازمان برنامه و بودجه است و دولت از ابتدا اعلام کرده که در مرحله اول به ۶۰ میلیون نفر این مبلغ را پرداخت می‌کند و ما در وزارت کار فقط مسئولیت شناسایی خانواده‌های مشمول را داشتیم.
سخنگوی ستاد شناسایی مشمولان کمک حمایت معیشتی بیان کرد: مسئول مستقیم پرداخت کمک معیشت دولت سازمان برنامه و بودجه است و در خصوص میزان پرداختی باید از این سازمان سوال شود.
زمانی که به سراغ سازمان برنامه و بودجه رفتیم با جوابی از سوی این سازمان مواجه شدیم که کاملا متفاوت از پاسخ وزارت کار بود، در پاس کاری های سازمانی جواب درخوری یافت نشد.
مهدی قمصریان مدیر روابط عمومی سازمان برنامه و بودجه کشور در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، در واکنش به موضوع اختصاص نیافتن یارانه معیشتی به فرزند چهارم گفت: مصوبه پرداخت یارانه معیشتی بر اساس فرد نبوده، بلکه بر مبنای بار و حجم خانوار تعیین شده است.
وی افزود: برنامه ریزی برای رقم پرداختی به خانوار‌ها در هیئت وزیران بررسی و به تصویب رسیده است؛ در نتیجه مسئول تعیین میزان پرداخت وزارت کار، تأمین اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه کشور نیست.
این مقام مسئول ادامه داد: تصمیم در هیئت وزیران مصوب شده است و این ایراد از ابتدای اجرای طرح معیشتی نیز همراه بود.
قمصریان گفت: در صورتی که قرار بر تغییر مبلغ یارانه معیشتی باشد، تصمیم در هیئت وزیران بررسی می‌شود، هر چند ادغام یارانه‌ها در کمیسیون تلفیق مباحث مختلفی را به دنبال دارد.
با این حساب و با وجود آمار‌های مطرح شده، همچنان مشخص نشده است چه سازمان یا مسئولی موظف است چارت تعیین شده را تغییر دهد و آن را در جهت بهبود وضعیت سیاست های افزایش جمعیت و فرزندآوری سوق دهد.
با این وجود طی دو دهه آینده جمعیت سالمند کشور چند برابر خواهد شد و از طرفی دیگر هم کاهش میزان ازدواج و افزایش تجرد قطعی، کاهش نرخ باروری زوج‌های جوان نزولی شدن نمودار تمایل به فرزندآوری میان زوج‌های ایرانی وضعیت کشور را اسف بار‌تر خواهد کرد.
نرخ باروری پایین نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشور‌های دنیا نگران کننده شده است. تاجایی که برخی از این کشور‌ها برای حل این مشکل کنار اعمال سیاست‌های تشویقی، بر روی سیاست‌های حمایتی نیز تمرکز کردند. فراهم کردن تسهیلاتی از جمله مهد رایگان، مرخصی زایمان برای زنان، اعطای مرخصی به پدران، کاهش ساعت کاری مادران و ... موضوعاتی بود که موجب تسهیل شرایط نگهدار، رشد فرزندان و تشویق والدین برای تولد فرزندان بیشترمی‌شود.
نکته قابل توجه این است که در عمر دولت یازدهم و دوازدهم سیاست‌های افزایش جمعیت نادیده گرفته شده است و متاسفانه بعد از اجرایی شدن این طرح شاهد بروز برخی رفتار‌ها از جانب دولت بودیم که نشان داد دولت مردم را تهدید کرد که اگر به عدم دریافت یارانه معیشتی اعتراض کنند، یارانه ماهانه آن‌ها هم قطع می‌شود. حال بهتر است دولت به جای اقداماتی که باعث سلب انگیزه از زوج‌های جوان برای فرزند آوری می‌شود، به خانوار‌هایی که فرزند بیشتری به دنیا می‌آورند، تسهیلاتی درخور ارائه دهد.