خبرگزاری مهر - دانش و فناوری؛ زهرا سیفی: ۱۶ مرداد ۱۴۰۲ چهل و سومین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی است، جهاددانشگاهی نهادی انقلابی است که از دل انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۹ بیرون آمد تا تحولی اساسی در نظام دانشگاهی و آموزش عالی کشور ایجاد کند و همچنین ارتباط ضروری دانشگاه با جامعه و مسائل آن را که از بدو پیدایش دانشگاه مورد غفلت قرار گرفته بود، برقرار و مستدام بدارد و در صورت امکان الگو و نمونه‌ای از ارتباط وثیق و سازنده میان نهادهای علمی و تخصصی دانشگاهی با مسائل و مشکلات جامعه باشد.
گسترش تحقیقات و شکوفایی روحیه پژوهش، گسترش طرح‌های کاربردی و نیمه صنعتی از طریق پیوند با مراکز علمی و تحقیقاتی به‌منظور به‌کارگیری وظایف و توسعه امور فرهنگی در سطح جامعه از طریق همکاری با حوزه و دانشگاه و سایر مراجع و نهادهای فرهنگی به‌ویژه برای نسل جوان، از اهداف مهم جهاد دانشگاهی است.
این نهاد اکنون به گونه‌ای توسعه و تکامل یافته که مأموریت‌های ملی و حیاتی کشور را عهده‌دار شده است. طراحی و ساخت سیستم رانش یک رام قطار ۷ واگنه، توسعه فناوری شکافت هیدرولیکی برای بهبود برداشت از چاه‌های نفت و گاز، طراحی و ساخت سامانه کمک ناوبری بصری روشنایی باند فرودگاه، درمان بیماری پارکینسون و استفاده از سلول‌های کشنده طبیعی برای درمان بیماران مبتلا به تومورهای بدخیم برخی از این مأموریت‌ها است.
همزمان با بزرگداشت سالروز تشکیل جهاددانشگاهی گفتگویی با دکترحسن مسلمی نائینی، رئیس جهاد دانشگاهی داشته‌ایم وی در این گفتگو ضمن تشریح طرح‌های جهاد در حوزه‌های فرهنگی و فناوری، ۴ مأموریت مهم در حوزه‌های آب‌شیرین‌کن‌ها، مولدسازی معادن، قطارهای برقی و سلول درمانی را به عنوان مأموریت‌های جهاد در برنامه هفتم توسعه عنوان کرد.
مشروح گفتگوی مهر با رئیس جهاد دانشگاهی در زیر آمده است:
*در دوره جدید فعالیت جهاد دانشگاهی و با ورود شما به این نهاد آنچه در ابتدا به نظر می‌رسد این است که فعالیت جهاد در حوزه فناوری کمرنگ‌تر شده و بیشتر برنامه‌هایی با رویکرد فرهنگی، در محوریت فعالیت‌ها قرار دارد. آیا این موضوع را تأیید می‌کنید؟ مهم‌ترین محور فعالیت جهاد در حوزه‌های علمی و فناوری در این دوره چیست؟
این بحثی است که همیشه مطرح شده و تعجب می‌کنم که از کجا به چنین نتیجه‌ای رسیده‌اند، در اساسنامه جهاد دانشگاهی هم مباحث فرهنگی و هم مباحث فناورانه آمده است. همچنین در نقشه جامع علمی کشور، مأموریتی که برای جهاد دانشگاهی در نظر گرفته شده، هم فرهنگی و هم فناوری است. بحث فناورانه اگر فرهنگی نباشد روح ندارد و درنهایت می‌شود مانند کشورهایی که استفاده سو از فناوری می‌کنند و لذا ما باید از فناوری استفاده مثبت داشته باشیم و فناوری نیازمند این است که پیوست فرهنگی داشته باشد.
اگر موفقیت‌هایی در یک زمان و دوره‌ای داشته‌ایم از برکت یکی بودن علم، ایمان و فرهنگ بوده است. در حال حاضر ما هر دو را محور فعالیت‌هایمان قرار داده‌ایم و فعالیت‌های فناورانه را حتی از قبل بیشتر مورد توجه قرار داده‌ایم و پیگیری می‌کنیم.
البته علوم انسانی مشکل‌گشای ما است، فناوری اصلی ما در علوم انسانی است، اگر علوم انسانی ما درست حرکت کرده و بستر را آماده کند، فناوری مهندسی ما نیز دقیق‌تر انجام می‌شود.
*اولویت جهاد برای پیشبرد طرح‌های فناورانه چیست؟
ابتدا، طرح‌های فناورانه‌ای که وجود داشت را سامان‌دهی کرده‌ایم، این طرح‌ها قبلاً منظم نبود. از سوی دیگر قبل از این، نظارت بر طرح‌ها داخلی بود و این در حالی است که ما باید از افراد خارج از جهاد که هیچ تعارض منافعی نداشته باشند، استفاده کنیم. دوم اینکه اگر کاری انجام می‌دهیم با توجه به بودجه جهاد و درخواست کارفرما و متقاضی باید باشد. ما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم و بعد به دنبال مشتری باشیم، از همین رو بودجه زیادی از جهاد صرف چنین اموری شده و بسیاری از طرح‌ها رها شده است.
*آمار این طرح‌های ناتمام را دارید؟
بیش از ۷۰ طرح بوده است که به نظر می‌رسد، ۶ طرح به طور کامل به اتمام رسیده، دو طرح به فروش رفته، تعدادی از طرح‌ها نیز هستند که بعد از چند سال زیر ۳۰ الی ۲۰ درصد پیشرفت داشته‌اند که باید کنار گذاشته شوند، چون هم زمان آن گذشته و هم خیلی مؤثر نیست که بودجه بیشتری صرف آن شود. از این‌رو به مجریان طرح‌ها اعلام کرده‌ایم اگر بودجه می‌خواهید به دنبال کارفرما و متقاضی برای طرح‌ها باشید.
*برای تحقق شعار سال و افزایش تولید مبتنی بر فناوری چه برنامه‌ای داشته و چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
شعار سال «مهار تورم و رشد تولید» بود و ما معتقدیم این شعار نباید فقط شعار باشد، باید آن را به «شعور» تبدیل کنیم و برای تبدیل شدن آن به «شعور» نیاز به پشتیبانی علمی داریم که خوشبختانه یک پژوهشگاه علوم انسانی داریم که می‌تواند این کار را انجام دهد.
اولین کاری که از پژوهشگاه علوم انسانی درخواست کردیم این بود که در این زمینه اقدام کند. حتی قبل از سال نیز بر روی کنترل تورم کار کردیم، تعدادی از متخصصان و اساتید در رشته‌های اقتصادی را جمع کرده‌ایم که راجع به این مسائل بحث می‌کنند و ما امیدواریم بتوانیم این بحث‌ها را به یک نتیجه برسانیم و دانش لازم را تأمین کنیم. دانش لازم که بر اساس نظرات متخصصین به نتیجه رسید به یک سری از پیشنهاداتی خواهیم رسید که می‌توان دستگاه‌های اجرایی را از آن مطلع کرد.
اگر ما با پتانسیلی که داریم به خوبی روی این موضوع کار کنیم و با توجه به اینکه بودجه‌ای هم برای شعار سال اختصاص داده‌ایم تا روی این موضوع به‌صورت علمی کار شود، نتایج آن را به صورت پیشنهادهای اجرایی به سازمان‌های دولتی و غیردولتی ارسال خواهیم کرد.
*آماری دارید که چه تعداد از مردم کشورهای خارجی به مراکز ناباروری جهاد دانشگاهی مراجعه می‌کنند؟
آماری نداریم ولی تا کنون بیش‌از ۴۰ هزار کودک در مراکز ناباروری جهاد دانشگاهی متولد شده‌اند.
*در زمینه تولید محصولاتی که از خارج تأمین می‌شوند چه پروژه‌هایی را در دست اجرا دارید؟
طراحی و ساخت سامانه کمک ناوبری بصری روشنایی باند فرودگاه، یکی از این پروژه‌ها است. سامانه بصری کمک ناوبری فرودگاهی هم از جهت تنوع چراغ‌های مورد نیاز باند فرودگاه برای باند، تاکسی وی، پارکینگ، مسیر هدایت و.... تعداد قابل توجهی هستند، هم از جهت فناوری که بایستی بتوانند با استفاده از منشورهای خاص در زاویه مشخص نور را به رنگ تعریف شده‌ای به رؤیت خلبان برسانند، هم به لحاظ زیر ساخت که بتوانند در مقابل ضربه ناشی از فرود هواپیمای سنگین وزن، کارکرد خود را از دست ندهند و از جهت توزیع یکسان شدت جریان برق در طول مسیر که شدت نور را در طول مسیر باند ثابت نگه دارد، از فناوری بالایی برخوردار باشند.
قبل از این اقدام جهاد دانشگاهی، نه تنها این سامانه‌ها از خارج تأمین می‌شدند، بلکه حتی استانداردهای داخلی برای تأیید کیفیت و ممیزی آنها وجود نداشت. این نهاد ضمن طراحی سامانه با همکاری اداره استاندارد و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری موفق شد استانداردهای داخلی برای این محصول دارای فناوری بالا را منطبق با استانداردهای ایکائو تعریف کند.
پروژه دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد طراحی و ساخت آنتن BTS شانزده باندی ۵G است. آنتن‌های مخابراتی مربوط به تلفن همراه BTS از آخرین دستاوردهای جهاددانشگاهی است. نمونه آنتن‌های ۴G و ۵G با طراحی داخلی توسط کارشناسان این جهاد طراحی و ساخته شده است که در تمامی آزمون‌های عملکردی موفق بوده است. این دستاورد مورد استقبال اپراتورهای همراه در کشور قرار گرفته و پیش‌بینی می‌شود با راه اندازی خط تولید آن بتواند سفارش تعداد قابل توجهی آنتن برای تولید را به خود اختصاص دهد. تاکنون همواره آنتن‌های نسل جدید فناوری توسط شرکت‌های چینی تأمین شده است.
*یکی دیگر از موضوعاتی که جهاد دانشگاهی در آن پیشقدم بوده برگزاری مناظرات دانشجویی است. در همین زمینه اکنون شورای عالی انقلاب فرهنگی مأموریت جدیدی را برعهده جهاد گذاشته و آن هم برگزاری مناظرات در سطح اساتید دانشگاه است؛ برای این منظور چه اقداماتی را انجام داده‌اید؟
در نقشه جامع علمی کشور یکی از مسئولیت‌هایی که جهاد دانشگاهی دارد، مشارکت در ترویج و تعمیق و ارتقای کرسی‌های نظریه‌پردازی و نقد و مناظره در حوزه‌های منتخب است. سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی در پاسخ به مطالبه مقام معظم رهبری مبنی بر «نیاز جامعه به ترویج کرسی‌های آزاداندیشی و برگزاری مناظره‌های قانون‌مند توأم با امکان داوری» از سال ۱۳۹۰ اقدام به طراحی و اجرای «مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران» کرده که تاکنون دوازده دوره از این مسابقات با مشارکت دانشجویان و اساتید برگزار شده است ومناظره اساتید و نخبگان گام بعدی سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی است.
همچنین جهاددانشگاهی تاکنون ۲۹ دوره انتخاب کتاب سال دانشجویی، ۲۱ دوره انتخاب پایان نامه سال دانشجویی، ۱۲ دوره آئین اعطای تندیس ملی فداکاری دانشجویان ایران، ۹ دوره جشنواره سراسری نقش تن‌پوش در حوزه هنر و ۱۱ دوره مسابقات ملی مناظره دانشجویان ایران را در سطح ملی و سراسری برگزار کرده است.
*از آنجا که فرصت مطالعاتی بیرون از دانشگاه اکنون در حال تبدیل شدن به یک روال جاری است، آیا جهاد دانشگاهی می‌تواند محلی برای گذراندن فرصت مطالعاتی اساتید جوان باشد؟
همان‌طور که مستحضر هستید جهاد دانشگاهی مراکز تخصصی متعددی دارد. اساتید جوان و تازه استخدام شده نیز برای ارتقا، ترفیع و تبدیل وضعیت باید شش ماه تا یک‌سال فرصت مطالعاتی داخلی انجام دهند. زمانی که رئیس دانشکده مکانیک بودم اساتید جوان ما مجبور بودند در فاصله‌های دور شرکتی را پیدا و شش ماه فرصت مطالعاتی خود در صنعت را بگذرانند. ولی مراکز تخصصی ما چسبیده به دانشگاه است و کنار هر دانشگاهی جهاد دانشگاهی مراکز تخصصی و کارگاه‌هایی دارد که این اساتید جوان می‌توانند در این مراکز حضور پیدا کرده و این فرصت شش ماهه را طی کنند. بنابراین جهاد دانشگاهی آمادگی خود را در این زمینه به وزیر علوم اعلام کرده است و در حال تدوین آئین‌نامه آن هستیم تا برای وزارت علوم و حتی وزارت بهداشت ارسال کنیم.
*و سخن پایانی؟
ما باید مدیریت و حکمرانی را تغییر دهیم، ما باید نقاط ضعف‌مان را شناسایی کرده و به نقاط قوت تبدیل و سعی کنیم از تجارب افراد ذی‌نفع بیشتر استفاده کنیم و به وضعیت مطلوب برسیم. در جهاد دانشگاهی به یک برنامه تحولی نیاز داریم. در این جهت از یکسری اساتید و کارشناسان در حوزه‌های برنامه‌نویسی و مدیریت و مدیران و کارشناسان جهاد درخواست کرده‌ایم برنامه تحولی برای جهاد دانشگاهی تدوین کنند که تا ۴ الی ۵ ماه آینده نهایی می‌شود و ما می‌توانیم براساس آن گام‌های آینده را برداریم.