رنج‌های چند همسری در سیستان و بلوچستان
روزنامه ایران رنج‌های چند همسری در سیستان و بلوچستان از نگاه بچه‌های این خانواده‌ها بررسی کرده است.
در گزارش زیر روایت چند بچه از چندهمسری در خانواده را بخوانید:
* «پدرمان دو سال پیش ما را رها کرد و رفت یک زن دیگر گرفت. سه تا ماشین دارد و تا مرز سوخت می‌برد و ماشین‌هایش دست راننده هستند. یک ماهی موقع یارانه 100 هزار تومان برایم فرستاد که 70 هزار تومانش رفت برای چند جفت دمپایی، و 30 هزار تومانش ماند. من و دو خواهر و برادرهایم و مادرم پیش مادربزرگم زندگی می‌کنیم و مادربزرگمان خرجمان را می‌دهد. مادرم می‌گوید از سال دیگر نمی‌گذارم درس بخوانی. باید بنشینی خانه و سوزن دوزی کنی تا برای خرج زندگی پول دربیاوری.» این را حوا می‌گوید؛ دانش آموز کلاس چهارم یکی از روستاهای منطقه بلوچستان. اینها از زبان یک دختر بچه 10 ساله است که خانواده‌اش درگیر چندهمسری است. پدرش را دو سال است ندیده و همانطور که گفت او آنها را بدون خرجی رها کرده و سراغ زندگی جدیدش رفته است. حوا دوست دارد درس بخواند اما مادر مدام می‌گوید درس بخوانی که چه بشود؟ باید خانه‌داری یاد بگیری تا زودتر شوهر کنی. حوا اما دوست ندارد شوهر کند.
* راضیه دانش آموز کلاس سوم می‌گوید از وقتی پدرش زن گرفته، مادرش مدام گریه می‌کند.«انگار مادرم ما را دیگر دوست ندارد. همه‌اش می‌گوید شما سه تا هم بروید، من راحت شوم. ما سه تا خواهریم. مادرم می‌گوید دختر نباید مدرسه برود. شما هم دیگر مدرسه نروید و شوهر کنید. پدرم مادرمان را طلاق نداده و همینجوری ولش کرده است. رفته یک روستای دیگر.» راضیه می‌گوید خودش هم خیلی وقت‌ها گریه می‌کند، ولی یواشکی گریه می‌کند.
* سعید 13 ساله بچه طلاق است. «پدرم رفت دوباره زن گرفت و مادرم را طلاق داد ولی خیلی‌ها حتی زن شان را طلاق نمی‌دهند. 4 سال است پدرمان رفته و دو تا بچه دیگر دارد الان و انگار اصلاً یادش رفته که ما هم بچه‌هایش بودیم. شاید باز هم برود یک زن دیگر بگیرد و آن بچه‌ها هم مثل من و برادرم شوند. من و برادرم با مادرم زندگی می‌کنیم و درآمدی نداریم. کار هم می‌کردم یک مدت ولی الان کار نیست. اگر پدرم بود، مِهرش را داشتیم.»
ولی الله بلوچ، فعال اجتماعی در سیستان و بلوچستان از تبعات چند همسری می‌گوید:
* (با اشاره به اینکه چقدر این مسأله روی خانواده‌ها و بخصوص کودکان تأثیر گذاشته): «از هم پاشیدگی خانواده‌ها و به تبع آن مسائلی مثل ازدواج زودهنگام دختران و پسران، از تبعات چند همسری در استان است و با وجود این نمی‌دانم چرا برخی از چند همسری دفاع می‌کنند. این روزها می‌بینم موضوع چند همسری در کشور و شبکه‌های اجتماعی خیلی داغ شده و خیلی‌ها کلاس آموزشی برای این موضوع گذاشتند.
* هرچند برخی از افراد جامعه چندهمسری را پدیده مؤثر در کاهش مشکلات تجرد زنان در کشور عنوان می‌کنند ولی باید بدانند این مسأله چقدر باعث بروز مشکلات و ناراحتی‌های روحی بین خانواده‌های درگیر می‌شود. به عقیده من ترویج چند همسری نه تنها در دوره کنونی کارایی ندارد بلکه باعث بروز مشکلات بزرگتری خواهد شد. شاید درگذشته نگاه به زن نوعی نگاه کالایی بوده اما در شرایط فعلی با در نظر گرفتن شخصیت زن در جامعه، آنها نمی‌توانند بپذیرند که زن دوم باشند یا همسرشان با زن دیگری ازدواج کند.
* این افراد نگاهی به تفاسیرو احادیث در این مورد نمی اندازند تا توجه کنند که موارد بحث در این خصوص فقط به ازدواج با چند زن ختم نمی‌شود بلکه وجوه دیگر هم درآن وجود دارد و هرکدام برای خود به نوعی تحلیل و تفسیر می‌کنند.» متأسفانه باید گفت استان سیستان و بلوچستان در زمینه چندهمسری سردمدار است به طوری که نزدیک 15 درصد زنان سیستان وبلوچستانی همسران شان بیشتر از یک زن دارند و چند همسری باعث پدید آمدن معضلات اجتماعی در سطح خانواده و جامعه می شود.
* نکته ناراحت کننده و قابل تأمل این است که چند همسری در استان سیستان و بلوچستان فرهنگی کاملاً جا افتاده است و خیلی‌ها این را نشانه غرور مرد می‌دانند و هیچ ربطی به وضعیت مالی واقتصادی هم ندارد، به طوری که افراد با سن بالا وهمچنین درآمد کم این عمل را انجام می‌دهند و این موضوع را درحاشیه شهرها و روستاها می‌توان مشاهده کرد؛ جاهایی که وضعیت مالی شان اصلاً خوب نیست.
* خیلی از مردانی که زوج سوم وچهارم اختیار می‌کنند زنان قبلی خود را با چند فرزند بدون آنکه طلاق بدهند و بدون هیچ امکانات رفاهی به حال خود رها می‌کنند وبسیاری از زنان رها شده در جامعه حتی نمی‌دانند برای احقاق حقوق خود به چه مرجع قانونی مراجعه کنند. و از سوی دیگر بسیاری از مردان به دلیل اینکه نیازی به اجازه همسر اول برای ازدواج مجدد خود نداشته باشند از ثبت ازدواج خودداری می‌کنند که در هر صورت در این گونه ازدواج‌ها از هیچ حق وحقوق قانونی از سوی نهادهای حمایتی برخوردار نیستند.
* کودکان این افراد نیز بدون شناسنامه می‌شوند. حدود 30درصد از ازدواج‌های زنان در استان به ثبت نرسیده که بیشتر مربوط به جنوب استان و مناطق روستایی وحاشیه شهرهاست. این موضوع باعث بزهکاری و تربیت ناصحیح فرزندان می‌شود. استان سیستان و بلوچستان بالاترین آمار زنان بدسرپرست و بی سرپرست را دارد. زنان بلوچ از نداشتن قدرت بیان در احقاق حقوق خود،ازدواج‌های اجباری و ازدواج در سنین پایین و چند همسری رنج می‌برند.»
* کودکان همه چیز را می‌فهمند، دردی که بر خانواده تحمیل شده و رنجی که روح و جان شان را درگیر کرده است. آنها مهر پدری را طلب می‌کنند که به گفته خودشان انگار یادش رفته که بچه‌هایی داشته. وقتی از پدر می‌گویند، بغض می‌کنند. مادران تنها و کودکان رهاشده، حکایت تلخ خانواده‌های درگیر چند همسری در سیستان و بلوچستان است.
* «پدرمان دو سال پیش ما را رها کرد و رفت یک زن دیگر گرفت. سه تا ماشین دارد و تا مرز سوخت می‌برد و ماشین‌هایش دست راننده هستند. یک ماهی موقع یارانه 100 هزار تومان برایم فرستاد که 70 هزار تومانش رفت برای چند جفت دمپایی، و 30 هزار تومانش ماند. من و دو خواهر و برادرهایم و مادرم پیش مادربزرگم زندگی می‌کنیم و مادربزرگمان خرجمان را می‌دهد. مادرم می‌گوید از سال دیگر نمی‌گذارم درس بخوانی. باید بنشینی خانه و سوزن دوزی کنی تا برای خرج زندگی پول دربیاوری.» این را حوا می‌گوید؛ دانش آموز کلاس چهارم یکی از روستاهای منطقه بلوچستان. اینها از زبان یک دختر بچه 10 ساله است که خانواده‌اش درگیر چندهمسری است. پدرش را دو سال است ندیده و همانطور که گفت او آنها را بدون خرجی رها کرده و سراغ زندگی جدیدش رفته است. حوا دوست دارد درس بخواند اما مادر مدام می‌گوید درس بخوانی که چه بشود؟ باید خانه‌داری یاد بگیری تا زودتر شوهر کنی. حوا اما دوست ندارد شوهر کند.
* راضیه دانش آموز کلاس سوم می‌گوید از وقتی پدرش زن گرفته، مادرش مدام گریه می‌کند.«انگار مادرم ما را دیگر دوست ندارد. همه‌اش می‌گوید شما سه تا هم بروید، من راحت شوم. ما سه تا خواهریم. مادرم می‌گوید دختر نباید مدرسه برود. شما هم دیگر مدرسه نروید و شوهر کنید. پدرم مادرمان را طلاق نداده و همینجوری ولش کرده است. رفته یک روستای دیگر.» راضیه می‌گوید خودش هم خیلی وقت‌ها گریه می‌کند، ولی یواشکی گریه می‌کند.
* سعید 13 ساله بچه طلاق است. «پدرم رفت دوباره زن گرفت و مادرم را طلاق داد ولی خیلی‌ها حتی زن شان را طلاق نمی‌دهند. 4 سال است پدرمان رفته و دو تا بچه دیگر دارد الان و انگار اصلاً یادش رفته که ما هم بچه‌هایش بودیم. شاید باز هم برود یک زن دیگر بگیرد و آن بچه‌ها هم مثل من و برادرم شوند. من و برادرم با مادرم زندگی می‌کنیم و درآمدی نداریم. کار هم می‌کردم یک مدت ولی الان کار نیست. اگر پدرم بود، مِهرش را داشتیم.»
ولی الله بلوچ، فعال اجتماعی در سیستان و بلوچستان از تبعات چند همسری می‌گوید:
* (با اشاره به اینکه چقدر این مسأله روی خانواده‌ها و بخصوص کودکان تأثیر گذاشته): «از هم پاشیدگی خانواده‌ها و به تبع آن مسائلی مثل ازدواج زودهنگام دختران و پسران، از تبعات چند همسری در استان است و با وجود این نمی‌دانم چرا برخی از چند همسری دفاع می‌کنند. این روزها می‌بینم موضوع چند همسری در کشور و شبکه‌های اجتماعی خیلی داغ شده و خیلی‌ها کلاس آموزشی برای این موضوع گذاشتند.
* هرچند برخی از افراد جامعه چندهمسری را پدیده مؤثر در کاهش مشکلات تجرد زنان در کشور عنوان می‌کنند ولی باید بدانند این مسأله چقدر باعث بروز مشکلات و ناراحتی‌های روحی بین خانواده‌های درگیر می‌شود. به عقیده من ترویج چند همسری نه تنها در دوره کنونی کارایی ندارد بلکه باعث بروز مشکلات بزرگتری خواهد شد. شاید درگذشته نگاه به زن نوعی نگاه کالایی بوده اما در شرایط فعلی با در نظر گرفتن شخصیت زن در جامعه، آنها نمی‌توانند بپذیرند که زن دوم باشند یا همسرشان با زن دیگری ازدواج کند.
* این افراد نگاهی به تفاسیرو احادیث در این مورد نمی اندازند تا توجه کنند که موارد بحث در این خصوص فقط به ازدواج با چند زن ختم نمی‌شود بلکه وجوه دیگر هم درآن وجود دارد و هرکدام برای خود به نوعی تحلیل و تفسیر می‌کنند.» متأسفانه باید گفت استان سیستان و بلوچستان در زمینه چندهمسری سردمدار است به طوری که نزدیک 15 درصد زنان سیستان وبلوچستانی همسران شان بیشتر از یک زن دارند و چند همسری باعث پدید آمدن معضلات اجتماعی در سطح خانواده و جامعه می شود.
* نکته ناراحت کننده و قابل تأمل این است که چند همسری در استان سیستان و بلوچستان فرهنگی کاملاً جا افتاده است و خیلی‌ها این را نشانه غرور مرد می‌دانند و هیچ ربطی به وضعیت مالی واقتصادی هم ندارد، به طوری که افراد با سن بالا وهمچنین درآمد کم این عمل را انجام می‌دهند و این موضوع را درحاشیه شهرها و روستاها می‌توان مشاهده کرد؛ جاهایی که وضعیت مالی شان اصلاً خوب نیست.
* خیلی از مردانی که زوج سوم وچهارم اختیار می‌کنند زنان قبلی خود را با چند فرزند بدون آنکه طلاق بدهند و بدون هیچ امکانات رفاهی به حال خود رها می‌کنند وبسیاری از زنان رها شده در جامعه حتی نمی‌دانند برای احقاق حقوق خود به چه مرجع قانونی مراجعه کنند. و از سوی دیگر بسیاری از مردان به دلیل اینکه نیازی به اجازه همسر اول برای ازدواج مجدد خود نداشته باشند از ثبت ازدواج خودداری می‌کنند که در هر صورت در این گونه ازدواج‌ها از هیچ حق وحقوق قانونی از سوی نهادهای حمایتی برخوردار نیستند.
* کودکان این افراد نیز بدون شناسنامه می‌شوند. حدود 30درصد از ازدواج‌های زنان در استان به ثبت نرسیده که بیشتر مربوط به جنوب استان و مناطق روستایی وحاشیه شهرهاست. این موضوع باعث بزهکاری و تربیت ناصحیح فرزندان می‌شود. استان سیستان و بلوچستان بالاترین آمار زنان بدسرپرست و بی سرپرست را دارد. زنان بلوچ از نداشتن قدرت بیان در احقاق حقوق خود،ازدواج‌های اجباری و ازدواج در سنین پایین و چند همسری رنج می‌برند.»
* کودکان همه چیز را می‌فهمند، دردی که بر خانواده تحمیل شده و رنجی که روح و جان شان را درگیر کرده است. آنها مهر پدری را طلب می‌کنند که به گفته خودشان انگار یادش رفته که بچه‌هایی داشته. وقتی از پدر می‌گویند، بغض می‌کنند. مادران تنها و کودکان رهاشده، حکایت تلخ خانواده‌های درگیر چند همسری در سیستان و بلوچستان است.