قم| جای خالی اکران فیلم کوتاه
از چند سال قبل بود که «سینما آیه» سنگ بنای اکران فیلم‌های کوتاه در قم را گذاشت، اتفاقی که اگرچه در روزهای اول مخاطبان کمی داشت اما در مواردی و بعد از چند هفته سالن این سینما پر می‌شد از علاقه‌مندانی که فیلم کوتاه را برای تماشا در سینما انتخاب می‌کردند چراکه تا پیش از آن، هیچ امکانی در قم برای تماشای فیلم‌های موردعلاقه خود نداشتند. اگرچه بعد از تعطیلی و توقف فعالیت این سینما، اکران‌های فصلی آثار گروه هنر و تجربه و برگزاری رویدادهای سینمایی نظیر «جشنواره نماز و نیایش»، «جشنواره فیلم کوتاه تهران» و «سینما حقیقت» ادامه داشته است اما همچنان نبود یک سینمای با دسترسی مناسب و اختصاص سانس‌های ویژه برای اکران فیلم‌های کوتاه و حتی فیلم مستند در قم به چشم می‌آید. نگاه ابزاری و آموزشی به فیلم کوتاه و ترویج این نگاه به دلیل فراهم نبودن شرایط اکران منظم فیلم‌های کوتاه سبب شده که کمتر کسی فیلم کوتاه را به‌عنوان هدف خود در سینما ببیند و معمولا سینماگران تازه‌وارد برای تمرین فیلم‌سازی و رسیدن به هدف بزرگ‌تری که ساخت فیلم بلند است، به این کار دست می‌زنند. احمدرضا داوری یکی از سینماگران قمی است که معتقد است همین نگاه، سبب جفا به سینمای کوتاه شده و حالا این سینما را صرفا به یک ابزار آموزشی برای ورود به عرصه فیلم‌های بلند تبدیل کرده است. به گفته این فیلم‌ساز قمی، «در حوزه فیلم کوتاه اصولا متولی مقتدری وجود ندارد، انجمن سینمای جوان و نهادهای دیگر بیشتر به فیلم کوتاه به‌عنوان مشق و تمرین فیلم‌سازی نگاه می‌کنند که کار خوبی است اما فیلم کوتاه نوعی از سینماست که برای خود دارای هویت مستقل است و یک فیلم‌ساز می‌تواند تا آخر دوره کاری خود فیلم کوتاه بسازد.»
نداشتن اکران منظم و محلی برای عرضه سبب می‌شود که بسیاری از سینماگران تولید فیلم کوتاه را به‌عنوان هدف اصلی فیلم‌سازی خود قرار ندهند.
به گفته داوری، «طبیعی است که اگر عرضه وجود نداشته باشد از یک‌سو سرمایه‌گذاری اتفاق نمی‌افتد و از سوی دیگر هم بخش دولتی نمی‌تواند به‌صورت یکسان از چند ده‌هزارنفری که می‌خواهند در سال فیلم کوتاه تولید کنند، حمایت کند. درنتیجه مشکل اصلی فیلم کوتاه در ایران، ایده و طرح و خود سینماگران این حوزه هستند.»
فیلم‌سازان فیلم کوتاه را جدی نمی‌گیرند
داوری معتقد است «حتی در چنین شرایطی که فیلم کوتاه جایگاه اصلی خود را پیدا نکرده، فیلم‌سازان می‌توانند با تولید فیلم‌های باکیفیت، فضای مناسب عرضه و درآمدزایی را برای تولید کارهای بیشتر ایجاد کنند.» فستیوال‌های جهانی، فضای مجازی، سایت‌ها و اکران‌های محدود فیلم کوتاه در ایران ازجمله فضاهایی است که این فیلم‌ساز قمی برای اکران فیلم‌های کوتاه از آن نام‌برده و معتقد است: خیلی از فیلم‌سازان، فیلم کوتاه را جدی نمی‌گیرند و کسانی هم که به‌عنوان تمرین برای شروع کار خود فیلم می‌سازند، پیشرفت خاصی در کارشان دیده نمی‌شود و این باعث می‌شود که این فیلم‌ها به‌خوبی عرضه نشوند و ضعف جدی تکنیکی و ضعف هنری این آثار، بیشتر از نبود متولی و عرضه مناسب به خود سینمای کوتاه لطمه زده است.
تغذیه سینمای حرفه‌ای از سینمای کوتاه
علی بیطرفان از دیگر سینماگران قمی است که در رابطه با مستقل بودن سینمای فیلم کوتاه با داوری هم‌نظر است و می‌گوید: «به دلیل هزینه کمتر موردنیاز برای ساخت یک فیلم کوتاه به نسبت سینمای حرفه‌ای، دغدغه کمتری در این حوزه برای برگشت سرمایه وجود دارد و همین موضوع سبب می‌شود که با قاطعیت بگوییم که فیلم کوتاه، سینمای مستقل است و در فیلم کوتاه، فیلم‌ساز این اختیار را دارد که در حوزه‌های مختلف به لحاظ محتوایی و ساختاری ورود کند و دغدغه این را ندارد که برگشت سرمایه داشته باشد.»
به اعتقاد این فیلم‌ساز قمی، «فیلم کوتاه زمینه‌های مختلفی هم به لحاظ محتوایی و هم ساختاری برای سینمای حرفه‌ای آماده می‌کند و درواقع بستر سینمای حرفه‌ای از سینمای کوتاه تغذیه می‌شود.»
به گفته این کارگردان، «سینمای کوتاه می‌تواند جایگاه خود را برای همیشه حفظ کند و تماشاگران و مدیران فرهنگی ما باید این سینما را به‌صورت مستقل ببینند اما هم فیلم‌ساز هم تماشاگر و هم مدیران ما این دیدگاه رادارند که فیلم‌ساز برای کسب تجربه و ساختن یک فیلم بلند، فیلم کوتاه می‌سازد درصورتی‌که این‌طور نیست و مدیران ما باید درک کنند که زمینه‌های مختلف را برای نمایش فیلم‌های کوتاه فراهم کنند.»
بیطرفان هم مانند داوری، فیلم‌سازان را یکی از عوامل مهجوریت فیلم کوتاه دانسته و معتقد است «بسیاری از فیلم‌سازان، فیلم کوتاه را دوران گذاری برای رسیدن به فیلم بلند می‌دانند درحالی‌که در دنیا، فیلم‌سازانی هستند که تا آخر عمر فیلم کوتاه می‌سازند.»
جای خالی سینمای استاندارد برای نمایش فیلم کوتاه
رضا ابوذر از فیلم‌سازان پیشکسوت و مدیر انجمن سینمای جوانان قم هم همین نبود عرضه را مشکل اصلی فیلم کوتاه دانسته و می‌گوید: «انجمن سینمای جوان تنها مرکز دولتی در آموزش تولید فیلم کوتاه است که ۳۵ سال قدمت و تجربه دارد و هرکسی که در این حوزه کار می‌کند یا زیرمجموعه انجمن است یا به‌هرحال به این انجمن برمی‌گردد و به همین خاطر، اکثر جشنواره‌های کشوری زیر نظر انجمن برگزار می‌شود.» مدیر انجمن سینمای جوانان قم می‌گوید: «در حال حاضر بین ۳۰ تا ۴۰ فیلم کوتاه در سال زیر نظر انجمن سینمای جوان قم در سطوح آماتوری، نیمه‌حرفه‌ای و حرفه‌ای تولید می‌شود اما عرضه درست ندارد و باید یک سالن سینمای استاندارد برای اکران این آثار و حتی فیلم‌های کوتاه مطرح داخلی اختصاص پیدا کند.»
ابوذر هم به مستقل بودن جایگاه سینمای کوتاه اذعان دارد اما معتقد است که هدف‌گذاری فیلم‌سازان علاقه‌مند و مستعد برای تولید ساخت فیلم بلند، بسیار درست است. مدیر انجمن سینمای جوانان قم همچنین به مستعد بودن فیلم‌سازان جوان قمی و درخشش آنان در جشنواره‌های معتبر داخلی و خارجی اشاره می‌کند و می‌گوید: «فیلم‌سازان جوان قم با فیلم‌هایی که تولید می‌کنند، نماینده بسیار ارزشمندی از استان در رویدادهای سینمایی ملی و بین‌المللی هستند اما نهادهای اجتماعی، فرهنگی و هنری نظیر شهرداری قم، استانداری قم، دفتر تبلیغات اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی باید در کنار اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی قم و انجمن سینمای جوانان قم قرار بگیرند و در تولید فیلم‌های کوتاه با مضامین دینی، فرهنگ شهروندی و آسیب‌های اجتماعی حمایت کنند.»