مصوبه‌ای که جنجالی شده است
آینده مبهم شبکه خانگی
شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه عصر سه‌شنبه که به ریاست سید ابراهیم رئیسی برگزار شد، به بحث درباره سیاست‌ها و ضوابط حوزه صوت و تصویر فراگیر پرداخت و ماده‌واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» را به تصویب رساند.
بر اساس این ماده‌واحده، حیطه اختیارات و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی در این حوزه مشخص و برای فعالان بخش خصوصی به‌ویژه در پلتفرم‌های پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی معین شد که در چه بخش‌هایی باید از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در چه بخش‌های دیگری باید از سازمان صداوسیما مجوز اخذ کنند.
همچنین بند دیگری از این الزامات که اصول و سیاست‌های ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی را به شکلی دقیق‌تر مشخص می‌کند، به تصویب رسید. در این جلسه مقرر شد در حوزه سیاست‌ها و ضوابط ساخت و پخش صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی، مقررات لازم برای ساماندهی این عرصه با عنایت به سیاست‌ها و اصول تعیین‌شده از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، از سوی مسئولان مربوط به شکل لایحه تهیه و برای تصویب به‌عنوان قانون به مجلس شورای اسلامی ارسال شود.
بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، وظیفه نظارت در حوزه سکوهای صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی طبق قانون اساسی و قوانین موضوعه، بر عهده سازمان صداوسیما قرار دارد.
هشدار کانون کارگردانان درباره ماجرای شبکه نمایش خانگی
سینمایی‌ها اما خیلی به مصوبه اخیر خوش‌بین نیستند و آن را پایان کار شبکه خانگی می‌دانند. کانون کارگردانان خانه سینما در بیانیه‌ای در مورد مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و نظارت صداوسیما بر شبکه نمایش خانگی هشدار داد. در این بیانیه با عنوان «در چه جامعه‌ای زندگی می‌کنیم؟» آمده است:
«مشروعیت بخشیدن به نظارت تلویزیون بر شبکه نمایش خانگی و رفتن به سمت قانونی کردن این نظارت با تصمیم‌گیری از بالا بدون در نظر گرفتن نظر اهالی سینما و کارشناسان مستقل و بررسی همه جوانب، تصمیمی است اشتباه که نتیجه آن بحران در شبکه نمایش خانگی خواهد بود. توجه داشته باشیم این تصمیم در شرایطی گرفته‌شده است که اولأ تلویزیون در تغییر و تحولات جدید نتوانسته مقبولیت عمومی پیدا کند و برعکس به دلیل از دست دادن نیروهای کارآمد و چهره‌های محبوب میزان نفوذش در جامعه کاهش‌یافته است. ثانیا این تصمیم در شرایطی اجرایی و قانونی می‌شود که شبکه نمایش خانگی علیرغم نوسانات اجرایی به استقلال نسبی رسیده و توانسته به مطالبات بخشی از مخاطبانی جواب دهد که در سال‌های اخیر آرزوها و آرمان‌هایشان در درام‌های تلویزیونی جایی نداشته است. اصلا شبکه نمایش خانگی زمانی شکل گرفت که تلویزیون به دلایل سیاسی مجبور شد زندگی طبقه متوسط را از درام‌های خود خارج کند و حتی از شوخی با زندگی این طبقه پرهیزکرده و این شوخی‌ها را به سکونتگاهی نامشخص منتقل کند. شبکه نمایش خانگی به‌تدریج با نزدیک شدن به مخاطبی قوام یافت که تصویر منفی سبک زندگی‌اش در درام‌های تلویزیونی، جایگزین تصویر واقعی شده بود. شبکه نمایش خانگی به‌جای این نفرت پراکنی سعی کرد با درک درست شرایط فرهنگی و اجتماعی این طبقه و تصویر واقعی از آن، درام‌هایش را بسازد. با رشد این مخاطب که کم‌کم در جامعه به اکثریتی تعیین‌کننده تبدیل شد، شبکه نمایش خانگی گسترش یافت. مخالفان شبکه نمایش خانگی به‌جای نوشتن مقالات سطحی باید بفهمند در چه جامعه‌ای زندگی می‌کنند. این فهم خیلی مهم است. جامعه ایران دارای چندگانگی فرهنگی است؛ یک پاره سنتی دارد و یک پاره مدرن که این پاره مدرن در سال‌های اخیر به‌شدت رشد کرده و روی پاره سنتی تأثیر گذاشته است. درگذشته در قبل از انقلاب اداره‌کنندگان جامعه نفهمیدند پاره سنتی رشد کرده و به اکثریت تعیین‌کننده تبدیل‌شده و حالا نمی‌خواهیم بفهمیم که پاره مدرن در جامعه تعیین‌کننده است. اگر این فهم در نظارت وجود نداشته باشد و ناظران بخواهند به شیوه تلویزیون با همان نفرتی که از طبقه متوسط مدرن دارند درام‌های شبکه نمایش خانگی را بازبینی کنند درامی باقی نخواهد ماند و مخاطبانی که چندین سال با درام‌های نمایش خانگی سرگرم شدند جذب ماهواره‌ها خواهند شد و تعادلی به هم خواهد خورد. با به هم خوردن این تعادل تلویزیون اگر نگرش فعلی را در تصویب درام‌هایش داشته باشد تماشاگرش افزایش نخواهد یافت. کانون کارگردانان سینمای ایران به مجلس یادآوری می‌کند که بر هم خوردن این تعادل یعنی تعطیلی نمایش خانگی و تعطیلی نمایش خانگی یعنی بیکاری بخش زیادی از صنوف سینمایی و بحران در جامعه سینما.»
هیچ محدودیتی در کار نیست
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: طبیعتا باید نمایش خانگی یک ساختار نظارتی سازماندهی‌شده‌ای داشته باشد، چراکه قبلا نزاعی میان وزارت ارشاد و صداوسیما بود و این نزاع باعث می‌شد ضوابط و کارکردها آسیب ببینند، بنابراین قطعا این مصوبه به نفع پلتفرم‌ها و نمایش خانگی است و در راستای توسعه و گستره بیشتر خواهد بود نه اینکه برخی می‌گویند قرار است در این فضا محدودیت ایجاد شود.
عبدالحسین خسروپناه با اشاره به اینکه معنای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی این نیست که صداوسیما می‌خواهد دست‌وپای پلتفرم‌های نمایش خانگی را ببندد، گفت: مصوبه‌ای که شورای عالی انقلاب فرهنگی داشته دقیقا مصوبه‌ای در راستای قانون اساسی است.
خسروپناه با اشاره به اینکه معنای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی این نیست که صداوسیما می‌خواهد دست‌وپای پلتفرم‌های نمایش خانگی را ببندد، گفت: مصوبه‌ای که شورای عالی انقلاب فرهنگی داشته دقیقا مصوبه‌ای در راستای قانون اساسی است، یعنی در وهله اول، قانون اساسی مسئولیت صوت و تصویر فراگیر را به عهده صداوسیما گذاشته است؛ بنابراین اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی غیرازاین مصوب می‌کرد خلاف قانون اساسی بود. نکته دوم این مصوبه، اصلا معنایش این نیست صداوسیما می‌خواهد دست‌وپای پلتفرم‌های نمایش خانگی را ببندد و یا اجازه فعالیت ندهد؛ به‌هیچ‌وجه این‌طور نیست.
وی در واکنش به شبهه‌ها و جو ایجادشده بعد از اعلام مصوبه، خاطرنشان کرد: برخی شبهه مطرح می‌کنند «اگر فضای شبکه نمایش خانگی رونق پیدا نکند به دنبال آن رجوع مردم به ماهواره‌ها اتفاق خواهد افتاد.»،
قطعاً این مصوبه در راستای تقویت نمایش خانگی است، یعنی درواقع باید این پلتفرم‌ها رشد و توسعه پیدا کنند و در راستای نیازهای فرهنگی مردم فیلم و سریال بسازند، به‌هرحال مهم‌ترین ابزار فرهنگ‌سازی فیلم و سریال است و این حوزه نباید تضعیف بشود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با ابراز اینکه «ما در حوزه فرهنگ به مردم‌سالاری دینی که نظریه مقام معظم رهبری و نظریه جمهوری اسلامی و حضرت امام (ره) است قائلیم»، تأکید کرد: مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در راستای تقویت پلتفرم‌ها و شبکه نمایش خانگی است. این جوسازی‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که این مصوبه هنوز بیرون نیامده است، دوستان بخوانند ببینند به نفعشان است یا به نفعشان نیست، این جوّسازی و فضاسازی یک نوع عوام‌زدگی است، هنوز برخی مصوبه را ندیده‌اند؛ این مصوبه ۶ بند دارد و دربند ششم سیاست‌ها و اصول نمایش خانگی مدون شده است و ما میدان وسیعی را بر اساس این سیاست‌ها به پلتفرم‌ها خواهیم داد، چراکه ما به مردم‌سالاری دینی که نظریه رهبری و در راستای نظریه جمهوری اسلامی و حضرت امام(ره) است، در حوزه فرهنگ قائلیم.
او به دوره نزاعی اشاره کرد که میان وزارت ارشاد و صداوسیما بود و باعث می‌شد ضوابط و کارکردها آسیب ببینند؛ او در ادامه افزود: حتما باید فعالیت‌های فرهنگی در بخش خصوصی تقویت شود؛ چراکه دولت در توانش نیست همه حوزه‌های فرهنگی را دنبال کند، اما طبیعتا باید نمایش خانگی یک ساختار نظارتی سازماندهی‌شده‌ای داشته باشد، چراکه قبلا نزاعی میان وزارت ارشاد و صداوسیما بود و این نزاع باعث می‌شد ضوابط و کارکردها آسیب ببینند، بنابراین قطعا این مصوبه به نفع پلتفرم‌ها و نمایش خانگی است و در راستای توسعه و گستره بیشتر خواهد بود نه اینکه برخی می‌گویند قرار است در این فضا محدودیت ایجاد شود.