افت شاخص محیط کسب و کار در ایران

محیط کسب‌وکار به مجموعه عواملی گفته می‌شود که بر عملکرد یا اداره بنگاه‌های اقتصادی مؤثر هستند اما تقریبا خارج از کنترل مدیران بنگاه‌ها قرار دارند؛ عواملی نظیر قوانین و مقررات، میزان بارندگی، فرهنگ کاری در یک منطقه و... که در کشورها و مناطق جغرافیایی گوناگون، در هر رشته کاری و نیز در طول زمان متفاوت هستند. امروزه، بهبود محیط کسب‌وکار یکی از مهم‌ترین راهبردهای توسعه اقتصادی هر کشور به شمار می‌رود و علاوه بر آن هرچه محیط کسب‌وکار یک کشور شرایط بهتری داشته باشد، بهره‌برداری از فرصت‌های کارآفرینی بیشتر و هر چه بهره‌برداری از فرصت‌های کارآفرینی در جامعه‌ای بیشتر باشد، عملکرد اقتصاد آن کشور و خلق ارزش و ثروت در آن جامعه نیز بیشتر می‌شود. بااین‌حال بهبود محیط کسب‌وکار، نیازمند برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری مطلوب است که دستیابی به این مهم نیازمند وجود فرایندی مستمر برای پایش و سنجش وضعیت محیط کسب‌وکار هر کشور است.
بر اساس نتایج حاصل از پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران در زمستان 1401، 11 / 6 محاسبه شده که از وضعیت این شاخص نسبت به ارزیابی فصل گذشته (پاییز 1401 با میانگین 05 / 6) نامساعدتر است.
در زمستان 1401 فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، به ترتیب سه مؤلفه «غیرقابل‌پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها» «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار» را نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار کشور نسبت به سایر مؤلفه‌ها ارزیابی نموده‌اند.
بر اساس یافته‌های این طرح در زمستان 1401 استان‌های مرکزی، فارس و سمنان به ترتیب دارای مساعدترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند.
بر اساس یافته‌های طرح، میانگین ظرفیت فعالیت (واقعی) بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌کننده در فصل زمستان 1401 معادل 22 / 44 درصد بوده است که نسبت به همین میزان در پاییز 1401 ( 51 / 43 درصد) تغییر محسوسی نداشته است.
بر اساس نتایج این پایش در زمستان 1401، وضعیت محیط کسب‌وکار در بخش خدمات در مقایسه با بخش‌های صنعت و کشاورزی نامناسب‌تر ارزیابی‌شده است.
در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی برحسب طبقه‌بندی رشته فعالیت‌های 1- آب‌رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه 2- املاک و مستغلات و 3- حمل‌ونقل و انبارداری دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و رشته فعالیت‌های 1- آموزش، 2- اداری و خدمات پشتیبانی و 3-استخراج معدن بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌های اقتصادی در کشور داشته‌اند.
بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، شاخص ملی محیط کسب‌وکار ایران در زمستان 1401، عدد 23 / 6 به دست آمده است که بدتر از وضعیت این شاخص در ارزیابی فصل گذشته است.
محیط علمی آموزشی با عدد 5/38 و محیط مالی با عدد 23 / 8 به ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط‌ها بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین بوده‌اند. لازم به ذکر است که شاخص شین به دلیل در نظر گرفتن وزن عوامل مختلف در محاسبه، از دقت بیشتری نسبت به شاخص کل کشور برخوردار است.
در هر سه بخش صنعت و خدمات و کشاورزی مؤلفه‌های غیرقابل‌پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات، دشواری تأمین مالی از بانک‌ها بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار مهم‌ترین مشکلات کسب‌وکار توسط فعالان اقتصادی بیان شده‌اند.
نتایج ارزیابی طرح پایش در زمستان 1401 نشان می‌دهد که از منظر وضعیت مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار، استان‌های مرکزی، فارس و سمنان دارای محیط کسب‌وکار مساعدتری نسبت به سایر استان‌ها بوده‌اند.
 قابل ذکر است که عدد شاخص برای حدود 55 درصد استان‌های کشور از عدد شاخص ملی فضای کسب‌وکار کمتر بوده است، همچنین اختلاف عدد شاخص وضعیت محیط کسب‌وکار در بهترین و بدترین استان حداکثر معادل 25 / 1 واحد است که نشانگر عدم وجود تفاوت قابل‌توجه در وضعیت عدد شاخص استان‌ها نسبت به یکدیگر است.