زن، دین، جنگ، عشق!

توران قربانی صادق متولد 1343 اردبیل، داستان نویس، بازیگر و مدرس داستان نویسی خلاق است. از وی تا کنون کتاب­هایی با عنوان «قهرمان ننه» ( دوزبانه)، مجموعه «جنت ده بیر آلما آغاجی وار»، رمان «لاله واژگون»، رمان «شاید شانه»، مجموعه داستان «واژه­های خاکستری»، مجموعه داستان «شاه بیگم»، مجموعه داستان از «رنج تا نارنج»، مجموعه داستان «مرواریدها»، مجموعه شعر «ساچلاریمین جنازه سی» ( دو زبانه )، مجموعه داستان «از خورشید تا پشت میله­های کفر»، مجموع خاطرات شهدای محله امام خمینی (ره) با عنوان «سال‌هایی که رفته بود»، رمان «دختر توی آینه»، «فصل پنجم»، «قبیله زینب (س)»، «التفات» به عنوان اولین داستان- خاطره به زبان ترکی و مجموعه داستان «دختران اقیانوس» منتشر شده اند. او ویراستاری و بازنویسی 9 کتاب را نیز بر عهده داشته است و همچنین چاپ آثار او در 11 مجموعه کتاب دیگر هم دیده می­شود. آثار او در ده مجله و روزنامه مختلف نیز منتشر شده­اند. با هم پاسخ­های توران قربانی صادق را می­خوانیم:

*توران قربانی صادق را چقدر می­شناسید؟

 به اندازه تمام عالم می شناسم .

*اگر بخواهید او را در یک جمله تعریف کنید، آن جمله  کدام است؟

زنی صبور و مهربان و عاشق داستان است .

*شما برنامه و الگوی خاصی برای مطالعه دارید؟

بله ؛ طوری برنامه ریزی کرده ام که هر روز سی صفحه کتاب که بیشتر رمان است را در آخر وقت حتما مطالعه کنم .

*شده است کتاب­هایی که دوست ندارید را هم تا انتها بخوانید؟

شاید یکی دو مورد به واسطه آشنایی با ژانری شاید خوانده باشم ؛ اگر از کتابی لذت نبرم یا ارتباط برقرار نکنم و یا برایم قابل فهم نباشد کنار می­گذارم . ولی من بیشتر کتاب­هایی را که دوست داشتم و دارم را می­خوانم ؛ شاید چندین بار هم بخوانم .

*چه الگویی برای مطالعه را پیشنهاد می کنید؟

الگوی اولیه همان خواندن رمانهای کلیدی جهان برای شروع کتابخوانی هست که شامل خارجی و ایرانی است ؛ این اتفاق باید در مدارس اجباری بشود . به نظرم ادبیات را باید پله پله پیمود .

*چه شد که وارد حوزه نوشتن شدید؟

علاقه به قصه! برای نوشتن جنگ کردم و پیروز شدم . شاید تنها توانایی ام بود که در وجودم کشف کردم . از خدا به خاطر این نعمت اش ممنونم .

*به نظر شما اولین و مهم­ترین درس نوشتن چیست؟

خواندن، خواندن و نوشتن؛ درسی از این مهم­تر نداریم. با کتاب و نثر که آشنا شدیم. کلمات خودشان در ذهن ما جان می­گیرند و از ما می­خواهند که به جمله­های زیبا تبدیل‌شان بکنیم و بنویسیم .

* رابطه شما با فضای مجازی چطور است؟ نویسندگی برای این فضا را چقدر تجربه کرده اید؟

خیلی عالی است. من نویسندگی خلاق را در دوران کرونا در این فضا گذراندم . هر چند سخت بود، ولی راضی­ام. در این دوره به مدت یک سال و نیم در این فضا زندگی کردم . حتی زبان فارسی ام هم بهتر شد . الان هم در این فضا هنرجو دارم و در کانال­های مجازی مختلف فعالیت ادبی می­کنم .

*چه فرصت هایی با فضای مجازی در اختیار نویسنده قرار می گیرد؟

ارتباط با مخاطبان خاص،  حضور در کانال یا گروه‌هایی که مرتبط با نویسندگی هست، ارائه آثار و  استفاده از نقد ؛ با این فضا نویسنده به نوعی دیده می­شود .

* داستان نویس بودن چه کمکی به نوشتن نمایشنامه و فیلم­نامه می­کند؟

تا ایده و طرحی و داستانی نباشد؛ نمایشنامه و فیلمنامه­ای خلق نمی­شود . حالا بگذریم که خیلی از نمایشنامه نویس­ها، داستان­نویس نیستند. ولی از یک رمان یا داستان برای اثرشان استفاده می­کنند . فیلم­نامه هم همینطور !  همیشه کار یک فیلم­نامه نویسی که قبلا داستان نویس بوده بهتر از آب در می­آید. مثل فیلمی که نویسنده و کارگردان یک نفر باشد .

* وضعیت کتاب های موجود در حوزه ادبیات نمایشی، شامل نمایشنامه ها و فیلمنامه را چطور ارزیابی می کنید؟

خیلی کم در این حوزه مطالعه دارم. بیشتر دوست دارم فیلم را ببینم تا فیلمنامه اش را بخوانم .

*در تالیف کدام یک از سه حوزه داستان، نمایشنامه و فیلمنامه، موفق­تر بوده‌ایم؟

چون داستان­نویس هستم؛ احساس می­کنم تالیفات داستانی موفق­تر است. مخصوصا که بعد از جنگ، آثار دفاع مقدس خیلی درخشیده­اند .

*وضعیت اقتباس را در دنیای هنر ایران چطور می بینید؟

خیلی از اقتباس­ها از روی آثار خارجی صورت می­گیرد. تبلیغات زیادی در این مورد انجام نمی شود .

* چه کسانی و چه مطالبی در  کتاب­های شما بیشتر دیده می­شوند؟ قهرمانان شما چقدر در اطراف شما و در شهر دیده می­شوند؟

آثار من حول چهار محور می چرخد . زن- دین- جنگ - عشق! سعی می­کنم از تجربه زیستی ۵۹ ساله خودم بیشتر بهره ببرم تا به سراغ تخیل بروم. فضا و مکان و شخصیت­ها و خاطرات ریز و درشت از دید من دور نیستند . حتما در داستان‌هایم از آنها استفاده می­کنم .  قهرمان داستان من لازم نیست شق القمر کند . زن داستان م ؛ می تواند در پنجاه سالگی پسری بدنیا بیاورد که نوزده سال بعد در جنگ شرکت کند و شهید بشود. قهرمان قصه من می­تواند بهار باشد و در فصل پنجمی که در دنیا اتفاق می­افتد با عمو نوروز ازدواج کند .

* در انتخاب موضوعات، چه موضوعاتی را در اولویت قرار می دهید؟

ابتدا موضوعات اجتماعی که در آن­ها رابطه­ها حرف اول را بزنند. فولکلور، بومی سازی تاریخی، عاشقانه ها و خاطرات

*شما سراغ شعر رفتید یا شعر سراغ شما آمد؟

خوشبختانه شعر مرا پیدا کرد و آدم­ها مرا شاعر کردند. حتما شنیده­اید در درون هر داستان نویس شاعری خفته است. امکان ندارد رمانی بخوانم و شعری نگویم. این اتفاق تا حالا که افتاده است و ان شاالله تداوم داشته باشد .«غرق چشمهایت شدم/ غواص نفرست/ می خواهم در نگاه / دریای ات مانده / زنگ بزنم»

*قهرمان ننه کیست؟

مادر شهید کریم خسروزاده ( فاطمه فلاح)  است که مقابل پیکر پسرش؛ در روستا در روز تشیع؛ دو راس گوسفند قربانی کرد و همه شرکت کننده­ها را برای ناهار نگه داشت. از آن روز اسم این مادر را قهرمان ننه گذاشتند. این کتاب دوزبانه هست و خلاقیتی که به خرج دادم؛  راوی مصاحبه گر است که برای مصاحبه به نزد قهرمان ننه رفته است .

* واژه های خاکستری به چه چیزی اشاره دارد؟

بگویم برایتان که در دوران کرونا یک دوره کلاس آموزش داستان نویسی سراسری مجازی در شش ماه  با کمک خانم اکرم جهانی برگزار کردیم . این کتاب به نوعی پایان نامه و ماحصل هنرجوهاست که از هر کدام داستانی چاپ شد . البته با هزینه شخصی خودشان . تجربه ارزشمندی برای نوقلمان بود .

*مهم­ترین نشانه­های موجود در شاید شانه کدام هستند؟

خواستن - تلاش - ناامید نبودن . هر چند این رمان پایان تلخی دارد .

*داستان کوتاه در نگاه شما بیشتر مورد پسند است یا رمان؟

داستان کوتاه را بیشتر می پسندم ؛ ولی عاشق رمان هستم .

 *چند مجموعه داستان کوتاه دارید؟ استقبال مردم از مجموعه داستان های کوتاه چطور بوده است؟

پنج جلد. انگار  مردم حوصله خواندن رمان­های قطور را ندارند و به قول معروف دوست دارند در یک نشست چیزی بخوانند و لذت ببرند .

*نوشتن حرفه ای به زبان ترکی را از کی شروع کردید؟ تا کنون چه آثاری از ترکی منتشر کرده اید؟

از سال ۱۳۹۳ با نوشتن  داستان کوتاه شروع کردم . مجموعه داستان / جنت ده بیرآلما آغاجی وار- مجموعه داستان / شاه بیگم - داستان- خاطره / التفات

- مجموعه شعر دوزبانه / ساچلاریمین جنازه سی- مجموع خاطرات شهید کریم خسروزاده /قهرمان ننه - در حال ترجمه رمان نوجوانان «کوه مرا صدا زد» استاد محمدرضا بایرامی هستم با عنوان / داغ منی سسله دی  و یکی از کتاب‌های شعر خانم عرفان نظر آهاری را هم ترجمه کرده ام «لیلی نام تمام دختران زمین است» .

*داستان خلاق چیست؟ آیا داستان نویسی خلاق آموزش دادنی هست؟

ببینید تا در وجود آدم استعداد و علاقه­ای نباشد؛ آموزش آن چنان موثر نخواهد بود. داستان خلاق بیشتر به استفاده از  زمان بستگی دارد. تو باید داستان نویس باشی تا در این دوره شرکت کنی و خلاقیت نشان بدهی. آموزش این دوره دیگر تئوری نیست؛ همه­اش کار عملی در کارگاه است. با زمان معین!

*گفتگو نویسی چه نقشی در تولید و باروری انواع متون ادبی دارد؟

به نظرم در پیشبرد یک اثر به وجود یک گفتگوی خوب و بده بستان نیاز است . ما در بعضی از شعرها هم شاهد یک گفتگوی نامحسوس هستیم .

*با وجود این که داستان نویس خلاقی هستید، خاطره نگاری هم کرده اید. این ها چطور با هم جمع می شوند؟ تفاوت اصلی این دو در چیست؟

داستان،  برای نوشتن خاطرات دستم را گرفته و با هم پیش رفته ایم . فقط در خاطره جایی برای تخیل وجود ندارد . باور نمی کنید چقدر در دل این خاطرات شهدا داستان نهفته است. جایزه من از شهدا همین­هاست . یک چیز به شما و خوانندگانتان عرض کنم­، من تا عمر دارم مدیون شهدای کشورم هستم . وظیفه من در این زمان رساندن پیام شهدا به نسل‌های آینده بشری است .

*اگر قرار باشد تنها یک پاراگراف و یا یک شعر از آثار خودتان را انتخاب کنید، آن پاراگراف و یا آن شعر کدام است و از کدام کتاب؟

[ دلم می خواهد وقتی می میرم ، عاشق بمیرم . حتی اگر این راز را فقط خدا بداند . ]

[ با یاد تو / ضربان قلبم/ هزار می زند / من بلد نیستم/ لال باشم / حتی اگر زبانم/ سرم بر دار کند / محرمانه خواهم گفت / : می خواهمت ]

از رمان عاشقانه / لاله واژگون

*برای نوشتن یک اثر ، چقدر و چه پژوهش هایی می کنید؟

اگر بگویم نوشتن یک داستان کوتاه چهار ماه طول می­کشد باور می­کنید؟ و اتفاق افتاده که در بیست دقیقه داستانی را هم نوشته­ام. هر اثری نیاز به پژوهش دارد، مخصوصا پیدا کردن واژگان مناسب برای نثر برایم خیلی مهم است، مخصوصا که دغدغه استفاده از زبان اصیل  مادری­ام را دارم. اگر در ژانر خاصی یا موضوع خاصی بنویسم یا بخواهم ترجمه انجام بدهم قطعا تحقیق می­کنم .

*روایت شما با روایت­های دیگری که شده چه تفاوت­هایی دارد؟

یاد گرفته ام ساده و صمیمی بنویسم، به نظرم بهترین راه روایت همین باشد .

نه تنها من، بلکه خیلی از نویسنده­ها که این گونه نوشته اند­، آثارشان ماندگار شده است .

*شما دلیل کم خواندن کتاب در جامعه را چه می­دانید؟ سهم نویسندگان در این بین چقدر است؟

ریشه اش به خانواده برمی گردد . خیلی چیزها جایگزین کتاب شده است. به قول مارکز « روزی که قرار شد انسانها در کوپه درجه یک مسافرت کنند و ادبیات در واگن بار ؛ کار دنیا به سر آمده است ». نویسنده ها کار خودشان را می کنند و می نویسند . آثار باید مطابق سلیقه مخاطب نسل نو نوشته بشود .

*آسیب­های یک جایزه ادبی برای نویسنده و خواننده چیست؟ اگر قرار باشد شما جایزه­ای را طراحی کنید، آن جایزه با موضوع خلق اثر است یا نقد؟

به ظاهر جایزه ادبی برای یک استان و نویسنده­هایش خیلی عالی است­؛ اما در داوری­ها اعمال نفوذ وجود دارد. نقدی بر هیچ اثری صورت نمی­گیرد. این آسیب است. مخالف آثار موضوع محور هستم. آزاد خوب است؛ اگر نقد ادبی در کنارش صورت بگیرد،  تا حق نویسنده زائل نشود و به شعور خواننده توهین نشود . 

* اقلیم، جغرافیا، موقعیت و زادبوم شما چه تاثیری در کارهای شما داشته است؟

* بسیار نقش آفرین بوده است. گاهی در اردبیل زیبا  چهار فصل در یک روز اتفاق می‌افتد. از برف و کوه و آب و هوای لطیف و مردمان مهربان و میهمان نوازش نمی توان گذشت و ننوشت . مهمتر از همه اینها زبان مادری ام هست، با دایره واژگانی بی نهایت! که خدا را شکر آثار ارزشمندی به زبان ترکی خلق کرده­ام.