برای نمایشگاه کتاب کجا برویم؟

اگر امکانش بود در مهم‌ترین نمایشگاه کتاب کودک جهان در بولونیا شرکت می‌کردیم، سری هم به کلکته و بزرگ‌ترین نمایشگاه غیرتجاری کتاب می‌زدیم و البته نمایشگاه بین‌المللی فرانکفورت هم به‌عنوان بزرگ‌ترین نمایشگاه تجاری کتاب را در برنامه قرار می‌دادیم. حالا که چنین امکانی فراهم نیست، البته نباید نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را از دست داد که جای خودش، خوب است و پسندیده و البته نقد دارد و باید نقدها را شنید و اصلاح کرد. بااین‌همه بد نیست اطلاعاتی درباره نمایشگاه‌های مهم کتاب در دنیا داشته باشیم و امیدوار باشیم نمایشگاه تهران هم سال‌به‌سال، فاصله‌اش را با رقیبان بزرگ خودش، کم  و کمتر کند و تبدیل به یک فرصت فرهنگی منطقه‌ای بلکه بین‌المللی گردد. یادمان باشد نمایشگاه‌های کتاب با رویدادهایش و با امکان گفتگوهایش بارور می‌شود.

نمایشگاه کتاب کودک بولونیا

این نمایشگاه نخستین‌بار در آوریل سال ۱۹۶2 برگزار شد. ایده برگزاری چنین نمایشگاهی آن بود که یک رویداد با تمرکز بر کتاب‌های کودک برگزار و برای این کتاب‌ها اعتبار و احترام قائل شود. این نمایشگاه با بیش از یک هزار و ۴۰۰ غرفه‌دار، سالانه حدود ۳۰ هزار بازدیدکننده از ۸۰ کشور جهان دارد. نمایشگاه کتاب کودک بولونیا در بهار هر سال در شهر بولونیای ایتالیا در فضایی به مساحت بیست هزار مترمربع برگزار می‌شود. این نمایشگاه فروش مستقیم کتاب نداشته و برنامه‌هایی چون نشست‌های کتاب‌خوانی برای کودکان هم در آن برگزار نمی‌شود. مخاطبان و بازدیدکنندگان این نمایشگاه، نویسندگان و تصویرگران کتاب کودک، ناشران و نمایندگان آن‌ها، تهیه‌کنندگان فیلم و برنامه‌های تلویزیونی، کتابداران، فروشندگان و توزیع‌کنندگان کتاب هستند. نمایشگاه مرکزی با نام «مرکز مترجمان» تأسیس کرده که در آن فرصت آشنایی ناشران با مترجمان کتاب کودک از سراسر جهان فراهم آمده است. نمایشگاه جوایز خوبی برای تصویرگران کتاب کودک هم دارد.

نمایشگاه کتاب کلکته

نمایشگاه بین‌المللی کتاب کلکته پربازدیدترین نمایشگاه بین‌المللی محسوب می‌شود. اولین دوره از این رویداد در سال ۱۹۷۶ باهدف تأمین نیاز کتاب دوستان به کتاب‌های خوب و جبران کمبود کتاب‌فروشی‌های محلی، با حضور ۳۴ ناشر برگزار شد. اما این نمایشگاه امروزه به محلی برای عرضه ملغمه‌ای از ادبیات و فرهنگ کشورهای مختلف جهان تبدیل شده است که کتاب دوستان را همچون آهنربا به خود جذب می‌کند. این یک نمایشگاه غیرتجاری برای کتاب است.

نمایشگاه کتاب فرانکفورت

نمایشگاه کتاب فرانکفورت از لحاظ تعداد غرفه‌داران و تعداد بازدیدکنندگان، بزرگ‌ترین نمایشگاه تجاری کتاب در جهان است. این نمایشگاه پنج‌روزه، اکتبر هرسال در کشور آلمان برگزار می‌شود و معمولا حدود هفت هزار غرفه‌دار از صد کشور جهان در آن حضور پیدا می‌کنند. این نمایشگاه از سال ۱۴۵۴ میلادی و به دنبال اختراع دستگاه چاپ به دست یوهانس گوتنبرگ آغاز به کارکرد و پیش از آن محلی برای خریدوفروش کتاب‌های دست‌نویس بود. این نمایشگاه که بزرگ‌ترین گردهمایی ناشران و نویسندگان سراسر جهان است.

نمایشگاه کتاب ابوظبی

 این نمایشگاه که از مهم‌ترین نمایشگاه‌های کتاب منطقه خاورمیانه و با همکاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت برگزار می‌شود. این نمایشگاه در سال 2012 با تمرکز بر ناشران بریتانیایی برگزار شد. لازم به ذکر است که نمایشگاه کتاب ابوظبی که تخصصی‌ترین نمایشگاه کتاب در دنیای عرب است، در سال‌های گذشته، نگاه ویژه‌ای به نشر کتاب کودک داشته است. هدف این بخش، تشویق کودکان به کتاب‌خوانی به‌عنوان فعالیتی برای لذت، کشف و یادگیری است.

نمایشگاه کتاب قاهره

نمایشگاه بین‌المللی کتاب قاهره که از سال ۱۹۶۹ برگزار می‌شود بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین نمایشگاه کتاب در بین کشورهای عربی است. این نمایشگاه که سالانه نزدیک به دو میلیون بازدیدکننده دارد، هر ساله در هفته آخر ژانویه در پایتخت مصر برگزار می‌شود.

نمایشگاه کتاب دهلی‌نو

نمایشگاه کتاب دهلی‌نو، پس از نمایشگاه کلکته، دومین نمایشگاه کتاب قدیمی هند است و سومین نمایشگاه انگلیسی‌زبان بزرگ جهان که سالانه بیش از ۱۰۰۰ هزار غرفه در آن برپا می‌شود. این نمایشگاه اولین‌بار در سال ۱۹۷۲ با حضور دویست غرفه و در فضایی به مساحت ۶۷۹۰ مترمربع برگزار شد. نمایشگاه کتاب دهلی‌نو علاوه بر ارائه فرصت خرید کتاب به بازدیدکنندگان، بستری منحصربه‌فرد برای ایجاد چرخه معاملاتی، برقراری روابط جدید، امضای قرارداد ترجمه، خرید حق مالکیت معنوی آثار و چاپ مجدد کتاب‌های قدیمی و نایاب فراهم می‌کند. 

نمایشگاه کتاب هنگ‌کنگ

نمایشگاه کتاب هنگ‌کنگ که معمولا در ماه ژوئیه (تیر - مرداد) میزبان کتاب‌دوستان است، اولین‌بار در سال ۱۹۹۰ برگزار شد. این نمایشگاه بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب آسیا به شمار می‌رود و هرساله به همت شورای توسعه تجارت هنگ‌کنگ برپا می‌شود. نمایشگاه کتاب هنگ‌کنگ بهترین‌های ادبیات جهان و آخرین نوآوری‌ها در صنعت نشر را به ویترین می‌گذارد. همان‌طور که از یک نمایشگاه بزرگ در آسیا انتظار می‌رود، در این نمایشگاه جدیدترین نوآوری‌های فناورانه و چندرسانه‌ای عرضه می‌شوند و بازدیدکنندگان می‌توانند ضمن خرید کتاب در طیف متنوعی از فعالیت‌های فرهنگی شرکت کنند.

نمایشگاه کتاب توکیو

این نمایشگاه که دومین نمایشگاه بزرگ جهان شناخته می‌شود با تمرکز بر ادبیات داستانی، کتاب‌های تجاری و کتاب‌های الکترونیکی و مانگا (کارتون ژاپنی) برپا می‌شود. در سال 2011 تمرکز این نمایشگاه بر کشور اسپانیا بود و توانست 88 هزار و 767 نفر از 23 کشور را به خود جذب کند. نمایشگاه بین‌المللی کتاب توکیو دومین بازار بزرگ نشر جهان است که هر ساله در ماه جولای برگزار می‌شود. در واقع این نمایشگاه به‌عنوان شاخص‌ترین رویداد نشر آسیا محل اصلی تجارت نشر برای واردکنندگان و کتاب‌فروشان و فرصت خوبی برای حرفه‌ای‌های صنعت نشر است تا تجارت خود را در آسیا گسترش دهند. برای مثال، نمایشگاه 2008 کتاب توکیو میزبان 763 غرفه نمایشگاهی از 31 کشور بود که 61 هزار و 384 بازدیدکننده داشت. نمایشگاه 2009 کتاب توکیو نیز با جذب 17 هزار و 495 ناشر و نماینده ادبی از 9 تا 12 جولای برگزار شد. همچنین نمایشگاه جهانی نشر دیجیتال 2009 هم‌زمان با نمایشگاه 2009 کتاب توکیو در مرکز ابداعات و فناوری‌های نوین در توکیو برگزار شد.

نمایشگاه کتاب پکن

 نمایشگاه کتاب چین از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های آسیاست که باتوجه‌به تقاضای زیاد مخاطبان به بازار کتاب‌های انگلیسی‌زبان، در مرکز توجه ناشران جهانی قرار دارد. هر سال حدود 200 هزار نفر از چهره‌های متخصص صنعت نشر و چاپ در این نمایشگاه شرکت می‌کنند. این نمایشگاه هر سال در روز چهارم خود به روی بازدیدکنندگان عام گشوده می‌شود. نمایشگاه پکن در سال 2012، بر حوزه کتاب‌های الکترونیک تمرکز دارد و هلند میهمان افتخاری آن است.

نمایشگاه کتاب استانبول

این نمایشگاه که قرار است به مدت یک هفته در شهر استانبول برگزار شود میزبان ناشران داخلی و خارجی در حوزه‌های مختلف خواهد بود. علاوه بر این ناشران مختلفی به‌ویژه از کشورهای آسیایی در این نمایشگاه شرکت خواهند کرد و تازه‌های نشر خود را در حوزه‌های ادبی، غیرادبی و آموزشی به مخاطبان و بازدیدکنندگان این نمایشگاه ارائه خواهند داد. نمایشگاه بین‌المللی کتاب استانبول یکی دیگر از رویدادهای فرهنگی کشور ترکیه است که در کنار دیگر فعالیت‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی این کشور از امسال فعالیت‌های خود را به‌صورت مستمر ادامه خواهد داد.

نمایشگاه کتاب لندن

به‌عنوان نمایشگاهی که نزدیک به نیم‌قرن است هر سال برگزار می‌شود، نمی‌شود حرف از نمایشگاه‌های مهم کتاب جهان در میان باشد و از نمایشگاه کتاب لندن اسمی به میان نیاید. این نمایشگاه در ابتدا کار خود را به‌عنوان یک رویداد اختصاصی برای کتابداران آغاز کرد و قرار بود بستری برای ناشران کوچک فراهم کند تا آثارشان را به نمایش بگذارند. این روزها اما نمایشگاه کتاب لندن به یک رویداد مهم بین‌المللی تبدیل شده است و دستکم در اروپا، پس از نمایشگاه فرانکفورت دومین نمایشگاه مهم کتاب به شمار می‌رود.

نمایشگاه کتاب بوینس‌آیرس

نمایشگاه کتاب بوینس‌آیرس بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب در بین کشورهای اسپانیایی‌زبان است و هر ساله می‌کوشد تا انتظارات صنعت نشر، جامعه ادبی و عموم مردم را برآورده سازد. نمایشگاه کتاب بوینس‌آیرس با برنامه‌ای نزدیک به سه هفته، یکی از طولانی‌ترین نمایشگاه‌های کتاب در جهان است. این نمایشگاه که اولین‌بار مارس سال ۱۹۷۵ افتتاح شد، نسخه سال ۲۰۲۲ خود را از ۲۸ آوریل تا ۱۶ مه (۸ تا ۲۶ اردیبهشت) برگزار خواهد کرد.

نمایشگاه کتاب پاریس

نمایشگاه کتاب چهارروزه پاریس میزبان حدود 200 هزار بازدیدکننده از سراسر فرانسه و کشورهای فرانسوی‌زبان بود. ژاپن کشور میهمان و شهر مسکو شهر میهمان نمایشگاه کتاب پاریس 2012 بودند. نمایشگاه کتب پاریس هر ساله در ماه مارس در پاریس برگزار می‌شود. این نمایشگاه در سال 1981 توسط انجمن ناشران فرانسوی تأسیس شد و اولین‌بار در گراندپالایس پاریس برگزار شد. از سال 1992 این رویداد مهم دنیای نشر و فروش کتاب فرانسه در مرکز نمایشگاهی پورت دی ورسایلس برگزار شد.

نمایشگاه کتاب گوادلاخارا مکزیک

این نمایشگاه که مهم‌ترین رویداد فرهنگی جهان در زمینه نشر کتاب‌های اسپانیایی‌زبان است و در مکزیک برپا می‌شود، هر سال بیش از نیم‌میلیون نفر بازدیدکننده و بیش از 2 هزار ناشر را از کشورهای اسپانیایی‌زبان گرد هم می‌آورد. روزنامه‌نگاری و مقاله‌های دیجیتالی از جمله مطالب موردتوجه دوره پیش این نمایشگاه بود که با شرکت دو برنده جایزه نوبل ادبیات، یعنی «هرتامولر» و «ماریو بارگاس یوسا» برگزار شد. نمایشگاه از سال ١٩٨٧ هر سال به مدت ۹ روز در ماه نوامبر برگزار می‌شود. این نمایشگاه بیش از ۳۰۰۰ برنامه مختلف برای ناشران و بازدیدکنندگان جوان و کتاب‌دوست دارد. میزگردها، سمینارها و کنفرانس‌های مختلف برای ناشران و نویسندگان، جوایز ارزنده ادبی، ارائه برنامه‌های آکادمیک از سوی دانشگاه گوادالاخارا، جلسات کتاب‌خوانی و برنامه‌های ویژه کودکان از جمله این موارد هستند.

نمایشگاه کتاب آمریکا

بوک اکسپوی آمریکا بزرگ‌ترین نمایشگاه تجاری کتاب در این کشور است. تقریبا تمام ناشران آمریکایی و بسیاری از ناشران جهانی در این نمایشگاه غرفه دارند و از آن به‌عنوان فرصتی برای معرفی کتاب‌های آینده، فروش کتاب‌های چاپ شده، برقراری ارتباط با دیگر انتشارات و خرید حق معنوی کتاب‌ها استفاده می‌کنند. بوک اکسپو نخستین نمایشگاه کتاب سالانه در آمریکای شمالی و بزرگ‌ترین نمایشگاه کتاب انگلیسی‌زبان جهان است که از سال ۱۹۰۲ با حضور مارک تواین آغاز به کارکرد. این نمایشگاه سالانه بیش از هزار ناشر و بیش از ۸۰۰ هزار بازدیدکننده را به خود جذب می‌کند.