در روزهای آغازین سال جدید، به یمن عید و به سنت هرساله، در میان بخشی از هموطنان‌مان در خلوتگاه‌هایشان (در مراکز نگهداری) حضور یافتم.
در یکی از این مراکز، دختران کم‌توانی حضور دارند که برخی از آنها از کودکی به جوانی رسیده‌اند و عده ای از آنها هم به میانسالی نزدیک می‌شوند. در این جمع، دختران خردسالی هم حضور دارند که از نعمت داشتن پدر و مادر محروم‌اند. دختران جوانی به چشم می‌خورند که در هیاهوی این جامعه و صداهای کر کننده و دیده نشدن‌ها، آینده را به سختی برای خود ترسیم می‌کنند.
زنانی هستند که با چهره‌ای تکیده از سختی‌های بی‌شمار زندگی، امروز بی‌کس و بی‌پناه در تنهایی خود روزگار می‌گذرانند.
در این جمع، با زنانی به گفت‌وگو نشستم که هریک به دلایل گوناگون و از فرهنگ‌های گوناگون اما با طبقه اقتصادی مشترک، طرد شده‌اند و تنها مانده‌اند.
جامعه‌شناسان و روانشناسان اجتماعی برای تبیین این‌گونه پدیده‌ها به نقش عاملیت و ساختار اشاره می‌کنند.
من در میان این گفت‌وگوها، عامل فردی را بسیار ناچیز یافتم. این افراد عمدتاً به دلیل سیاست‌گذاری‌های غلط و نابسامانی‌های اجتماعی در این وضعیت نابسامان گرفتار آمده‌اند.
در این گفت‌وگوها، با سه نسل از این زنان مواجه شدم. زنانی که به رغم سن کم، آثار چین و چروک در چهره برخی از آنها بیانگر پیچ و خم‌های زندگی بود. خوب که به این شیارها و چروک‌ها دقیق می‌شدی آثار بی‌سیاستی‌ها، سیاست‌بازی‌ها و ذهن‌مشغولی‌های بی‌ارتباط با زندگی اینان به خوبی قابل مشاهده بود.
در این گفت‌وگوها، دریافتم که برخی از این زنان، کودکانی دارند که آینده آنها نیز به احتمال زیاد شبیه مادران‌شان خواهد بود.
متاسفانه روندها نشانگر این است که در کنار نارسایی‌های سیاسی، بیم عمیق‌تر شدن نارسایی‌های اجتماعی و گسترش جمعیت آسیب‌پذیرها نیز وجود دارد.
برای فقر و آسیب، به عنوان یک استثنا، می‌توان برنامه‌ریزی کرد. اما وقتی فقر و آسیب به یک قاعده تبدیل شد، نیازمند یک برنامه ملی، آستین بالا زدن همگان و توجه عمومی هستیم.
همه ما در هر شرایط اقتصادی و اجتماعی، مسئولیت جمعی در قبال این افراد داریم.
هرچند به رغم اینکه عزمی به بزرگ کردن حوزه عمومی و نهادهای مدنی مشاهده نمی‌شود، متاسفانه شاهد حضور برخی افراد محدودکننده و کاملاً بیگانه با حوزه اجتماعی در نهادهای مهم رسمی اجتماعی هستیم (در فرصتی دیگر به این امر بیشتر خواهم پرداخت).
گسترش تشکل‌های مدنی و حضور بیشتر همه ما در این تشکل‌ها، مسئولیت فردی هریک از ما در قبال جامعه‌مان است. ما نیازمندیم با گسترش مهر و مسئولیت‌پذیری در پهنه کشور، هر یک به سهم خود حتی اندک، در سامان دادن بی‌سامانی‌ها تلاش کنیم تا بتوانیم در جامعه‌ای سالم زیست کنیم.
امیدوارم سال جدید، سالی پر از همدلی و تقویت خیر جمعی در بین تمام ایرانیان باشد.
۲۱۲۲۰