تهیه جهیزیه وظیفه مرد است یا زن؟
بیژن حاجی کریمیان ، در خصوص وظیفه تامین جهیزیه در قانون، اظهار کرد: یکی از موارد ضرورری برای ایجاد شروع یک زندگی مشترک وجود منزل است و بدیهی است منزل مشترک نیازمند اثاثیه و لوازمی است که هر انسانی برای گذران زندگی معقول به آنها نیازمند است که به آنها جهیزیه اطلاق می‌شود.
هزینه شیربها صرف تامین جهیزیه می‌شد
وی با بیان اینکه عرف غالب تهیه جهیزیه در هر شهر یا روستایی متفاوت از دیگر مناطق است، افزود: در برخی شهرها حداقل لوازم زندگی مورد قبول طرفین است و در برخی شهرها جهیزیه را به معضلی بزرگ تبدیل کرده و تا حد تجملاتی بسیار وسیعی بالا برده‌اند که هزینه‌ساز و غیرلازم است.
این وکیل دادگستری با بیان اینکه در خصوص جهیزیه لازم است از منظر عرف و قانون به طور جداگانه به موضوع بنگریم، تصریح کرد: آنچه در عرف ایران به چشم می‌خورد این است که جهیزیه بر عهده زوجه است و تامین منابع مالی آن نیز بر عهده پدر عروس است که می‌توان گفت این تکلیف پدر جزء نفقه فرزند محسوب است که با این توصیف زن اثاثیه لازم برای یک زندگی مشترک را به خانه شوهر می‌برد.
وی با تاکید بر اینکه این موضوع موجب بروز رسوم متفاوت در شهرها و روستاهای کشور شده است، اظهار کرد: به عنوان نمونه در اصفهان که یکی از عرف‌های سخت و هزینه‌ساز را دارند عرف غالب بر این است که لوازم لازم برای زندگی مشترک جزء جهیزیه زن محسوب می‌شود حتی موادغذایی و خوراکی یک ماه نیز اخیرا جزء جهیزیه شده است.
حاجی کریمیان در خصوص تامین وسایل جهیزیه توسط مرد، گفت: معمولا مرد یا همان داماد اقلامی چون سیستم صوتی و تصویری، یک عدد فرش و در برخی موارد یک دست سرویس چینی پذیرایی را به منزل مشترک می‌آورد این در حالی است که در منطقه آذربایجان ایران تهیه جهیزیه بر عهده عروس است لکن در برخی شهرهای آنجا مشاهده می‌شود که در تهیه اقلام مورد نیاز آغاز زندگی، اقوام آنها مشارکت می‌کرده و همه فشارها بر دوش پدر عروس نیست.
در قانون کشور ایران جهیزیه از حقوق مادی زن است
وی با تاکید بر اینکه در برخی مناطق که شیربها جزء رسوم آنهاست معمولا هزینه‌ای که در شیربها گرفته می‌شود صرف تهیه جهیزیه می‌شود، افزود: آنچه امروزه ما را نگران می‌کند نگاه تجملاتی افراد به جهیزیه و مقوله ازدواج است که همین امر موجب شده است جوانان تمایلی به ازدواج نداشته باشند چرا که خود و خانواده را در تامین هزینه‌های آن ناتوان می‌بینند.
این وکیل پایه یک دادگستری، تصریح کرد: تهیه جهیزیه توسط خانواده عروس در جامعه ایرانی به گذشته‌های بسیار دور برمی‌گردد و قدمتی دیرینه دارد تا جایی که در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز بدان اشاره شده و در آن نوع و میزان جهیزیه از نکات شناسایی وضعیت دختر و خانواده او و طبقه اجتماعی ایشان دانسته شده است.
وی در خصوص وضعیت دیگر کشورها در موضوع جهیزیه، گفت: در کشورهای دیگر هم این تفاوت‌ها وجود دارد البته در آسیای شرقی و جنوبی مسئولیت جهیزیه بر عهده عروس و خانواده اوست، در هند هم در این خصوص مشکلات اجتماعی بسیاری وجود دارد و با توجه به درآمد کم و مشکلات مالی، این امر موجب ازدیاد فرزندکشی و نخواستن فرزند دختر است چرا که دختر داشتن را موجب تحمیل هزینه زیاد به خود می‌دانند در صورتی که در میان برخی از کشورهای عربی این موضوع متفاوت است و تهیه جهیزیه بر عهده مرد یا همان داماد است و تهیه جهیزیه توسط عروس را توهین و کسر شأن داماد می‌دانند.
حاجی کریمیان در خصوص نگاه قانون به موضوع جهیزیه، اظهار کرد: در قانون کشور ایران جهیزیه از حقوق مادی زن است بدین معنا که مرد باید جهیزیه یا همان لوازم زندگی را تامین کند و در قانون مدنی هم این امر مصوب شده و در این زمینه شاهد تفاوت نظر قانوگذار با عرف در سطح جامعه هستیم بدین معنا که قانونگذار در مواد ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ قانون مدنی تکلیف را چندین دهه پیش معلوم ساخته لکن مردم توجهی به این موضوع ندارند.
وی با اشاره به اینکه در ماده ۱۱۰۶ تامین نفقه زن بر عهده شوهر گذاشته شده است، افزود: در ماده بعدی یعنی ماده ۱۱۰۷ نفقه را تعریف کرده است که عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت احتیاج (به واسطه نقصان یا مرض) و تامین همه اینها بر عهده مرد است.
جهیزیه در منزل مرد امانت است
این وکیل پایه یک دادگستری با بیان اینکه در قانون حمایت خانواده جدید مصوب ۱۳۹۱ درباره جهیزیه بصورت مستقیم دو مورد وجود دارد، تصریح کرد: اولین مورد این است که دعاوی درباره جهیزیه را در صلاحیت دادگاه خانواده دانسته و در ماده دیگری قاضی دادگاه را مکلف کرده است در هنگام صدور رای باید تکلیف جهیزیه مشخص شده باشد و در دادنامه صادره این موضوع قید شود.
وی با بیان اینکه در ماده دیگری که بصورت غیرمستقیم درباره جهیزیه صحبت شده است، گفت: در فصل هفتم مقررات کیفری قانون حمایت خانواده در ماده ۵۳ مجازات حبس تعزیری درجه ۶ را برای مردی که با داشتن استطاعت مالی نفقه همسر و افراد واجب‌النفقه خود مانند فرزند و نوه و غیره را ندهد در نظر گرفته شده که جزء جرائم قابل گذشت بوده و با رضایت شاکی اجرای مجازات متوقف می‌شود.
حاجی کریمیان با تاکید بر اینکه جهیزیه در منزل مرد بصورت امانت است، گفت: بسیاری از خانواده‌ها در هنگام ورود جهیزیه به منزل داماد لیستی از جهیزیه را آماده کرده و به امضای داماد و اطرافیان می‌رسانند زن هر موقع که اراده کند می‌تواند جهیزیه خود را از منزل مشترک خارج کرده و بر اساس ماده ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ قانون مدنی از مرد بخواهد اثاثیه لازم برای زندگی را تهیه کند البته عرف غالب جامعه ایرانی چنین رفتاری از سوی زن را ناپسند می‌داند و ما نیز هرگز چنین رفتاری را به زنان ایرانی توصیه نمی‌کنیم چرا که ابتدایی‌ترین اصل در برقراری یک زندگی مشترک احترام به یکدیگر و تشریک مساعی در ایجاد یک زندگی مشترک است.
وی تصریح کرد: دانستن این حقوق برای یک زن از آن جهت است که اگر در یک زندگی مشترک، همسر رفتارهای نامعقول و غیرعقلایی از خود بروز داد و تمام اقدامات از قبیل مشاوره و میانجی‌گری نتوانست وی را به مسیر صحیح برگرداند، در این میان حق زن پایمال نشود و قانون از وی حمایت کرده باشد.