رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی در گفتگو با «رویداد امروز» خبر داد: حمایت دولت از بخش خصوصی در اکتشافات تکمیلی
سازمان زمینشناسی کشور در سال 1338 توسط مهندس نصراله خادم تأسیس شد و در طی دوران ریاست این تحصیل‌کرده معدن در پاریس، سازمان زمینشناسی ایران توانست بخش درخور توجهی از کشور را مورد بررسی‌های زمینشناسی و اکتشافات معدنی اصولی قرار دهد. سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور مسئول انجام بررسی‌های زمینشناسی و معدنی در سراسر کشور، جمع‌آوری نتایج فعالیت‌های انجام شده در این زمینه، ایجاد هماهنگی، تهیه و انتشار نقشه‌های زمینشناسی ایران است. در سال 1376 وظایف اکتشافی وزارت معادن و فلزات تماما به سازمان زمینشناسی و اکتشافات ایران محول گردید. این سازمان در حال حاضر مسئول مطالعات زمینشناسی کشور و ارزیابی اکتشافی منابع معدنی به جز هیدروکربورها است. در گفت‌وگو با علیرضا شهیدی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور پرسش‌هایی مطرح کردیم که در ادامه می‌خوانید:
سازمان زمینشناسی چگونه و به چه شکل به شرکت‌های خصوصی در امور اکتشافی کمک می‌کند؟
در پاسخ به این پرسش باید عرض کنم،کمک اصلی سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور به بخش خصوصی بر پایه وظیفه حاکمیتی مبتنی بر تولید اطلاعات پایه زمینشناسی و اکتشاف است و این اطلاعات پایه، ریسک حضور بخش خصوصی برای اکتشافات تکمیلی را کاهش می‌دهد. در برخی از موارد هم سازمان زمینشناسی طی تفاهم‌نامه و قرارداد با شرکت‌های بزرگ به ارائه کمک‌های فنی و عملیاتی می‌پردازد. با توجه به اینکه یکی از خدمات شناسنامه‌دار سازمان زمینشناسی کشور، خدمات زمینشناسی و اکتشافی است این امکان فراهم شده که در این حوزه هم کمک‌های کارشناسی به بخش خصوصی ارائه گردد.
از بانک‌های اطلاعاتی و گزارش‌های سازمان زمینشناسی در جهت عدم موازی‌کاری شرکت‌های خصوصی چگونه می‌توان استفاده کرد؟
رسالت سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور مبتنی بر تولید اطلاعات پایه است که این اطلاعات از طریق پایگاه ملی داده‌های علوم زمین که شامل سامانه اطلاعات مکانی و سامانه اطلاعات توصیفی است در اختیار متخصصان، ذینفعان و سرمایه‌گذاران قرار گرفته است. در حال حاضر بالغ‌بر 15 هزار رکورد اطلاعات مکانی و توصیفی در این پایگاه اطلاعاتی قرار دارد که ذینفعان در حوزه معدن می‌توانند از این اطلاعات استفاده کنند. در مجموع می‌توان خدمات سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور را به 5 رسته تقسیم‌بندی کرد که شامل خدمات فنی زمینشناسی، خدمات فنی اکتشافی، خدمات فنی آنالیز نمونه‌های آزمایشگاهی، خدمات ارائه داده‌ها نقشه‌ها و گزارش‌های سازمان و در نهایت خدمات بازدید از موزه علوم زمین است. بر اساس تبصره 7 قانون بودجه امسال، بیشتر خدمات به‌صورت الکترونیکی ارائه می‌شود.
در رابطه با اهداف راهبردی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، شرکت‌های خصوصی چگونه می‌توانند با سازمان زمینشناسی کشور تعامل داشته باشند؟
با توجه به تجربیات سازمان زمینشناسی کشور در دهه‌های اخیر و به‌ویژه تجربه موفق در صدور خدمات فنی و مهندسی با کشورهای امریکای جنوبی، آفریقایی و برخی از کشورهای همسایه این آمادگی وجود دارد تا در قالب تفاهم‌نامه و قرارداد با بخش خصوصی همکاری‌های متقابل در حوزه کارشناسی تخصصی صورت گیرد و بتوان به انتقال تجربه دست زد.
در مورد به‌روزرسانی نقشه‌های زمینشناسی و یکسان‌سازی نقشه‌های بزرگ‌مقیاس تا کوچک‌مقیاس و همچنین دیجیتالی کردن این اطلاعات در سازمان زمینشناسی توضیح دهید.
همان‌طور که می‌دانید کشور در حوزه به‌روزرسانی و دقیق‌سازی اطلاعات پایه زمینشناسی و اکتشافی، چندین بار مورد پیمایش کلی قرار گرفته است. یک بار با مقیاس 1-250 هزارم برای تولید نقشه‌های زمینشناسی و ژئوشیمیایی و یک بار هم پوشش کامل تولید نقشه‌های زمینشناسی و ژئوشیمیایی در مقیاس 1-100 هزارم به‌غیراز کویر، انجام پذیرفت. در برهه‌ای از زمان و در اواخر دهه 80 شمسی هم سازمان زمینشناسی کشور به تولید نقشه‌هایی با مقیاس 1-25 هزارم کاربردی، در مناطق اولویت‌دار دست زد؛ به علت اینکه این مقیاس، حاکمیتی نیست و در جهان، یک مقیاس سفارشی است، زمان‌بر خواهد بود؛ سازمان زمینشناسی کشور از دو سال گذشته با تعریف مقیاس 1-50 هزارم و پیشنهاد آن به نظام برنامه‌ریزی کشور توانست این مقیاس را به عنوان مقیاس حاکمیتی تعریف کند.
در نقشه‌های زمینشناسی 1-50 هزارم چه اهدافی دنبال می‌شود؟
نیاز کشور به نقشه‌های 1-50 هزارم بیش از 2 هزار برگ است که در سه لایه زمینشناسی، ژئوشیمیایی و زمینشناسی اقتصادی که - به اکتشاف مواد معدنی منجر می‌شود- پیش‌بینی شده است. چندین هدف از تولید نقشه‌های جدید مقیاس داریم. یک اینکه با روش جدید برداشت و آنالیز نمونه‌های برداشت شده این نقشه‌ها تولید شود. دوم اینکه نقشه‌های قدیم تدقیق شود. ویژگی خاص نقشه‌های 1-50 هزار این است که تمام نقشه‌ها به‌صورت یکپارچه تهیه خواهد شد. نقشه‌های ژئوشیمیایی با آنالیز 57 عنصری تهیه می‌شود که منجر به دقیق شدن سطح اکتشاف می‌شود. برای اولین بار هم نقشه‌های زمینشناسی اقتصادی به‌صورت سیستماتیک و ایندکس نقشه‌های کشور تهیه می‌شود تا به اطلاعات یکپارچه مجهز شویم. این هدف را در برنامه 5 ساله هفتم و هشتم در نظر گرفتیم و امیدواریم طی این دو برنامه و با پشتیبانی مناسب و هدفمند نظام برنامه‌ریزی کشور و مسئولان مربوطه این اطلاعات پایه تولید گردد. اطلاعات پایه برای رونق بخشی زیرساخت، عمران و معدن کشور حیاتی و ضروری است و قطعا اطلاعاتی که در این مقیاس جدید تولید می‌شود به‌صورت بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی خواهد بود و با تعریف «طرح تحول زمینشناسی و اکتشاف ذخایر معدنی» مدت‌زمان تولید این نقشه‌ها از 36 ماه به 12 ماه کاهش می‌یابد که تحول مهمی در تولید اطلاعات پایه به شمار می‌رود. امیدواریم در دو برنامه 5 ساله بتوانیم پوشش کاملی از این نقشه‌ها در سه عنوان «زمینشناسی، ژئوشیمیایی و زمینشناسی اقتصادی» داشته باشیم. اولویت‌بندی‌ها و مناطق تحت پوشش در قالب «طرح تحول زمینشناسی و اکتشاف ذخایر معدنی» مشخص شده است و از سال گذشته در استان خراسان جنوبی آغاز شده است و امسال هم در استان‌های کردستان، آذربایجان غربی، قم و مرکزی و اصفهان ادامه دارد.
و اما پرسش آخر؛ سازمان زمینشناسی کشور در راستای توسعه فردی نیروهای شرکت‌های خصوصی چه اهداف آموزشی را تعریف کرده است؟
یکی از چالش‌های سازمان زمینشناسی کشور، کمبود نیروی متخصص در حوزه معدن است. متأسفانه در 10 سال اخیر، با کاهش 50 درصدی نرخ دانش‌آموختگان رشته‌های زمینشناسی و معدن مواجه هستیم و از سوی دیگر ظرفیت شرکت‌های مهندسی مشاور بسیار محدود است و جوابگوی نیاز کشور در حوزه مطالعات زمینشناسی و اکتشافی معادن نیست. سازمان زمینشناسی کشور این موارد را با نظام برنامه‌ریزی کشور در میان گذاشته است. توانمندی و آموزش متخصصان علوم زمین و معدن کشور باید از طریق ظرفیت سازمان نظام‌مهندسی معدن دنبال شود اما در این حوزه سازمان زمینشناسی کشور هم از هیچ کمکی دریغ نمی‌کند. ما در «طرح تحول زمینشناسی و اکتشافات ذخایر معدنی» روش تهیه نقشه‌های زمینشناسی، ژئوشیمیایی و زمینشناسی اقتصادی در هر استانی که این طرح اجراء می‌شود در قالب کارگاه‌های آموزشی برای دانشجویان، متخصصان و علاقه‌مندان ارائه می‌دهیم. امیدواریم با همکاری بیش‌ازپیش نظام‌مهندسی معدن بتوانیم دستاوردهای مهمی در حوزه توانمندسازی نیروهای انسانی در حوزه معدن کسب کنیم و شاهد رونق فعالیت شرکت‌های مهندسین مشاور باشیم و در نهایت منجر به تقویت زیرساخت‌ها در بخش معدن و عمران کشور شویم.