یوزپلنگ ایرانی؛ از خطر انقراض تا تبدیل شدن به نماد ایران
سپهر ستاری: استفاده از حیوانات برای دادن لقب به تیم‌های ورزشی مختلف یک رسم بسیار قدیمی است؛ سه‌شیرها، قوهای سفید، لک‌لک‌ها، شیرهای رام‌نشدنی، عقاب‌ها، اژدها و خفاش‌ها از جمله القاب جالبی هستند که به دلایل مختلف به تیم‌های مطرح جهان داده شده که این موضوع استقبال ویژه هواداران فوتبال را هم به دنبال داشته است. در سال‌های اخیر این موضوع در فوتبال ایران هم تا حدی باب شده و تیم ملی فوتبال ایران با لقب یوزپلنگ‌ها شناخته می‌شود.
ماجرای یوزپلنگ و تیم ملی ایران در سال ۱۳۹۲ و اوایل کار دولت یازدهم آغاز شد. جایی که یکی از سازمان‌های فعال در حوزه محیط زیست و گروهی از هنرمندان با توجه به اهمیت یوز آسیایی در ایران و خطر انقراض آن پیشنهاد دادند تا نسبت به این موضوع فکری شود. کمی بعد بحث قرار گرفتن تصویر یوزپلنگ ایرانی روی لباس تیم ملی در جام جهانی مطرح شد که واکنش مثبت افکار عمومی را به دنبال داشت اما کمتر کسی تصور می‌کرد قوانین خاص فیفا اجازه قرار گرفتن تصویر این یوز را روی لباس تیم ملی دهد. این موضوع در سفر سپ بلاتر، رییس وقت فیفا به تهران با او مطرح شد و او هم در ابتدا اجرایی شدن را دور از ذهن دانست اما در نهایت این اتفاق رخ داد و تیم ملی در جام جهانی ۲۰۱۴ برای اولین بار با پیراهنی که روی آن تصویر یوز ایرانی قرار داشت به میدان رفت.
محمدی درباره اقدامات مورد نیاز برای حفظ یوز ایرانی اظهار داشت: مثلا باید در منطقه عباس‌آباد استان سمنان باید کنار بزرگراه حصار کشیده شود که در همه جای دنیا انجام می‌شود. وقتی اتوبان تهران – کرج را ساختند دو طرف ان فنس بود که من آن زمان بچه بودم و برای خودم سوال شد دلیل این کار چیست. آن زمان این اصل رعایت می‌شد چون اگر یک حیوان به وسط جاده بیاید در درجه اول برای ماشین خطرساز می‌شود و بعد هم برای حیوان که ممکن است جانش را از دست دهد. ما ۴۵ سال است جاده می‌سازیم ولی کنارش فنس نمی‌گذاریم. حتی در حساس‌ترین منطقه کشور از نظر زیستگاهی مثل همین منطقه عباس‌آباد که تنها زیستگاه یوز است هم این اتفاق نیفتاده و باید حدود ۱۰-۱۵ کیلومتر حصار بکشند و یک راه میان‌گذر قرار دهند. این کار ساده که در مقابل هزینه جاده نزدیک به صفر است انجام نشده ولی در همین منطقه می‌خواهند جاده را از دو باند به چهار باند تعریض کنند. هزاران میلیارد هزینه می‌شود ولی قسمتی که باید حصار کشیده شود را انجام نمی‌دهند. این یعنی اصلا یوز و محیط زیست و طبیعت برای مدیران ما در حد صفر هم ارزش ندارد. مهم‌ترین قسمت کار این است و اینکه عکس یوز را بزنند یا بردارند خیلی مهم نیست و کارهای نمادین و سمبلیک و ترویجی بازتاب موثر خود در سطح جامعه را ندارد.
این فعال محیط زیست درباره تاثیرگذاری قرار گرفتن عکس یوز ایرانی روی لباس تیم ملی گفت: به نظر من این اتفاق نیفتاد و من ندیدم کسی از بین فوتبالیست‌ها به شکل موثر و واقعی وارد بحث حفاظت شود. بین هنرمندان و بازیگران کارهایی انجام شد و موثر بود. خانم هدیه تهرانی یکی از کسانی بود که تلاش زیادی در این زمینه کرد ولی بین فوتبالیست‌ها حداقل من نشنیدم و ندیدم اتفاقی رخ دهد. در بین کسانی که به تماشای فوتبال رفتند هم من جریانی ندیدم و این عکس خیلی هم موثر نبود. البته این حرکات می‌تواند موثر هم باشد ولی تاثیر ملموسی ندیدم.
آخرین وضعیت یوز ایرانی
در این بین و در شرایطی که چند سالی از از قرار گرفتن تصویر یوزپلنگ ایرانی روی لباس تیم ملی می‌گذرد اما این گونه در حال حاضر با خطر انقراض مواجه است و آمارها از کاهش جمعیت آن خبر می‌دهد.
مرتضی پورمیرزای، مدیرعامل انجمن یوز ایرانی تعداد یوزهای شناسایی شده از کشور را ۱۳ فرد اعلام کرده که البته ممکن است چند مورد هم هنوز شناسایی نشده باشند. ابتدای سال سه توله از یوز «ایران» متولد شدند که در حال حاضر فقط یکی از آن‌ها به نام «پیروز» زنده مانده و دو توله دیگر تلف شده‌اند.
در این بین و با وجود انکه خطر انقراش یوزپلنگ ایرانی را تهدید می‌کند، جان همین تعداد باقیمانده هم به خاطر تصادفات جاده‌ای در خطر است و هنوز اقدامی برای آن صورت نگرفته است. مردادماه امسال بود که یکی از یوزها بر اثر تصادف با یک ماشین تلف شد و بار دیگر لزوم ایمن‌سازی جاده‌ها را نشان داد. در شرایط فعلی به نظر می‌رسد مسئولان مربوطه باید اقداماتی فراتر از قرار دادن تصویر یوزپلنگ ایرانی روی لباس تیم ملی انجام دهند و برای حفظ این گونه تلاش جدی‌تری کنند.
۲۵۸ ۲۵۸
منبع: khabaronline-1691708