همه ابهامات درباره یک ویدئوی حیاتی
به‌تازگی ویدئویی منتشر شده است که در آن محمدرضا حیاتی یک محصول را تبلیغ می‌کند؛ آن‌هم در شرایطی که برای این تبلیغ از کاراکتر گویندگی خود و فضایی مشابه استودیوی خبر استفاده کرده. آیا کار او قانونی است؟
بعد از منع حضور چهره‌ها در تبلیغات، محمدرضا حیاتی هم به‌تازگی پذیرفته یک محصول یا بهتر است بگوییم یک کمپین متعلق به یک صفحه اینستاگرامی را تبلیغ کند. در نگاه اول این تصمیم را می‌توان "قانونی" و حق حیاتی دانست، اما ماجرا روی دیگری هم دارد. در گزارش امروز زوایای مختلف این اتفاق بررسی شده است.
۱. حیاتی چه می‌کند؟
اگر اهل چرخیدن در فضای مجازی باشید حتماً با ویدئوی محمدرضا حیاتی مواجه شده‌اید، این گوینده باسابقه، در استودیویی نشسته و از روی کاغذ یک خبر را می‌خواند. ابتدا اینطور گمان می‌شود که شاهد بریده‌ای از یک بخش خبری هستیم، اما در میانه ویدئو متوجه تبلیغاتی بودن آن می‌شویم.
سازندگان این تبلیغ برای اثرگذاری بیشتر از حیاتی خواسته‌اند خبر را اینگونه بخواند: "به خبری که هم اکنون به دست من رسید توجه کنید" و در ادامه می‌گوید: "طوفانی سهمگین اینستاگرام را در نوردید. " بعد هم از جوایز می‌گوید و بلافاصله گوشی‌اش را بیرون می‌آورد یعنی اینکه نمی‌خواهد از دیگران عقب بیفتد، او بیننده‌ها را به گزارش هواشناسی پاس می‌دهد، اما کارشناس هم سرش به گوشی و جوایز مذکور گرم است.
۲. برند حیاتیِ گوینده متعلق به کیست؟
شاید بگویید این حق محمدرضا حیاتی است که وارد دنیای تبلیغات شود، حرف درستی است؛ کما اینکه خیلی‌ها چنین می‌کنند منتهی این قاعده وقتی برای حیاتی صادق است که از برند گوینده بودنش استفاده نکند.
توی پرانتز بگوییم که قانون درباره "شخصیت‌های تلویزیونی" را به‌طور دقیق نمی‌دانیم و استدلال‌های این گزارش بر اساس آن چیز‌هایی است که درباره برنامه‌های تلویزیونی دیده‌ایم. مثلاً در ماجرای اختلاف سازندگان کلاه قرمزی با سیما، در نهایت تلویزیون اجازه ساخت نسخه خانگی‌اش را نداد.
محمدرضا حیاتی هم برندی است که در تلویزیون رشد کرده و به شهرت رسیده. ضمن اینکه کارمند صداوسیماست و حضورش در یک تبلیغ نیاز به اجازه معاونت سیاسی دارد. او اجازه گرفته؟ اگر بله همه از این موقعیت برخوردار می‌شوند؟
۳. استودیو خبر متعلق به حیاتی است؟
فرض را بر این بگذاریم که محمدرضا حیاتی با تلویزیون به توافق رسیده و تایید مسئولان برای حضور در تبلیغات را گرفته است. یک سوال دیگر پیش می‌آید: بر چه اساس مسئولان سیما اجازه داده‌اند استودیو خبر شبیه‌سازی شود؟ در تبلیغات مذکور حیاتی را در حالی می‌بینیم که در استودیو خبر نشسته و خبر را می‌خواند.
می‌دانیم این استودیو که با تمهید پرده آبی طراحی شده، نعل به نعل شبیه استودیو خبر تلویزیون نیست، در ذهن مخاطب، اما فاصله‌گذاری صورت نمی‌گیرد و یادآور دکور بخش‌های خبری سیماست.
از آن سو استودیو هواشناسی بر این مشابهت افزوده است. آیا محمدرضا حیاتی با تصمیم شخصی پذیرفته آنچه متعلق به تلویزیون است را وارد یک بخش خبری کند؟ آیا تلویزیون این حق را برای او قائل شده؟ پس چرا برای دیگران این حق را قائل نیست.
۴. اصلا حیاتی می‌تواند تبلیغ کند؟
در بخشی از گزارش اشاره کردیم که محمدرضا حیاتی می‌تواند از وجه غیرخبری خود استفاده کند و وارد تبلیغات شود. با این‌حال از قول یک فرد آشنا به قوانین شنیدیم که گویندگان چنین حقی ندارند.
یعنی حتی نمی‌توانند از تصویر خود که یادآور المان‌های گویندگی نیست، روی بیلبورد‌ها استفاده کنند، روز گذشته تعطیل رسمی بود و نتوانستیم با مرجع مطلع در تلویزیون ارتباط بگیریم. پس عجالتاً راه تشکیک باز است تا زمانی که به پاسخی دقیق برسیم.
۵. آینده برند‌های سیما
فرض را بر این بگذاریم که تلویزیون برای محمدرضا حیاتی استثنا قائل شده است، آیا تلویزیون برای برندهایش خواب تازه دیده؟ مثلاً به زودی مهران مدیری را در دکور دورهمی می‌بینیم در حالی که دارد یک محصول را تبلیغ می‌کند؟ خب از همین حالا می‌توان حدس زد که چطور برند‌های سیما زمین می‌خورند.
همانطور که در ماجرای استفاده محمدرضا حیاتی از برند گویندگی خود چنین اتفاقی رخ داده است و یک نکته دیگر چه می‌شود که امثال محمدرضا حیاتی وارد مسیر دیگری می‌شوند؟ تلویزیون نباید بیش از پیش به فکر تامین مالی آن‌ها باشد؟ سرانجام این اتفاق به کجا ختم می‌شود؟
۱. حیاتی چه می‌کند؟
اگر اهل چرخیدن در فضای مجازی باشید حتماً با ویدئوی محمدرضا حیاتی مواجه شده‌اید، این گوینده باسابقه، در استودیویی نشسته و از روی کاغذ یک خبر را می‌خواند. ابتدا اینطور گمان می‌شود که شاهد بریده‌ای از یک بخش خبری هستیم، اما در میانه ویدئو متوجه تبلیغاتی بودن آن می‌شویم.
سازندگان این تبلیغ برای اثرگذاری بیشتر از حیاتی خواسته‌اند خبر را اینگونه بخواند: "به خبری که هم اکنون به دست من رسید توجه کنید" و در ادامه می‌گوید: "طوفانی سهمگین اینستاگرام را در نوردید. " بعد هم از جوایز می‌گوید و بلافاصله گوشی‌اش را بیرون می‌آورد یعنی اینکه نمی‌خواهد از دیگران عقب بیفتد، او بیننده‌ها را به گزارش هواشناسی پاس می‌دهد، اما کارشناس هم سرش به گوشی و جوایز مذکور گرم است.
۲. برند حیاتیِ گوینده متعلق به کیست؟
شاید بگویید این حق محمدرضا حیاتی است که وارد دنیای تبلیغات شود، حرف درستی است؛ کما اینکه خیلی‌ها چنین می‌کنند منتهی این قاعده وقتی برای حیاتی صادق است که از برند گوینده بودنش استفاده نکند.
توی پرانتز بگوییم که قانون درباره "شخصیت‌های تلویزیونی" را به‌طور دقیق نمی‌دانیم و استدلال‌های این گزارش بر اساس آن چیز‌هایی است که درباره برنامه‌های تلویزیونی دیده‌ایم. مثلاً در ماجرای اختلاف سازندگان کلاه قرمزی با سیما، در نهایت تلویزیون اجازه ساخت نسخه خانگی‌اش را نداد.
محمدرضا حیاتی هم برندی است که در تلویزیون رشد کرده و به شهرت رسیده. ضمن اینکه کارمند صداوسیماست و حضورش در یک تبلیغ نیاز به اجازه معاونت سیاسی دارد. او اجازه گرفته؟ اگر بله همه از این موقعیت برخوردار می‌شوند؟
۳. استودیو خبر متعلق به حیاتی است؟
فرض را بر این بگذاریم که محمدرضا حیاتی با تلویزیون به توافق رسیده و تایید مسئولان برای حضور در تبلیغات را گرفته است. یک سوال دیگر پیش می‌آید: بر چه اساس مسئولان سیما اجازه داده‌اند استودیو خبر شبیه‌سازی شود؟ در تبلیغات مذکور حیاتی را در حالی می‌بینیم که در استودیو خبر نشسته و خبر را می‌خواند.
می‌دانیم این استودیو که با تمهید پرده آبی طراحی شده، نعل به نعل شبیه استودیو خبر تلویزیون نیست، در ذهن مخاطب، اما فاصله‌گذاری صورت نمی‌گیرد و یادآور دکور بخش‌های خبری سیماست.
از آن سو استودیو هواشناسی بر این مشابهت افزوده است. آیا محمدرضا حیاتی با تصمیم شخصی پذیرفته آنچه متعلق به تلویزیون است را وارد یک بخش خبری کند؟ آیا تلویزیون این حق را برای او قائل شده؟ پس چرا برای دیگران این حق را قائل نیست.
۴. اصلا حیاتی می‌تواند تبلیغ کند؟
در بخشی از گزارش اشاره کردیم که محمدرضا حیاتی می‌تواند از وجه غیرخبری خود استفاده کند و وارد تبلیغات شود. با این‌حال از قول یک فرد آشنا به قوانین شنیدیم که گویندگان چنین حقی ندارند.
یعنی حتی نمی‌توانند از تصویر خود که یادآور المان‌های گویندگی نیست، روی بیلبورد‌ها استفاده کنند، روز گذشته تعطیل رسمی بود و نتوانستیم با مرجع مطلع در تلویزیون ارتباط بگیریم. پس عجالتاً راه تشکیک باز است تا زمانی که به پاسخی دقیق برسیم.
۵. آینده برند‌های سیما
فرض را بر این بگذاریم که تلویزیون برای محمدرضا حیاتی استثنا قائل شده است، آیا تلویزیون برای برندهایش خواب تازه دیده؟ مثلاً به زودی مهران مدیری را در دکور دورهمی می‌بینیم در حالی که دارد یک محصول را تبلیغ می‌کند؟ خب از همین حالا می‌توان حدس زد که چطور برند‌های سیما زمین می‌خورند.
همانطور که در ماجرای استفاده محمدرضا حیاتی از برند گویندگی خود چنین اتفاقی رخ داده است و یک نکته دیگر چه می‌شود که امثال محمدرضا حیاتی وارد مسیر دیگری می‌شوند؟ تلویزیون نباید بیش از پیش به فکر تامین مالی آن‌ها باشد؟ سرانجام این اتفاق به کجا ختم می‌شود؟