مازنداران| تلخی کام زنبورداران محلی
این داستانی آشنا برای بسیاری از زنبورداران منطقه است که صبح هنگام، وقتی به زنبورستان خود رفته‌اند، با کندوهای بیشمار زنبوردار غیربومی جدیدی در فاصله نزدیک و یا مسیر پروازی زنبور خود مواجه شدند. علی نظام زاده، یکی از زنبورداران منطقه با اشاره به اینکه اکثر زنبورداران بومی این شهرستان دارای زنبور ایرانی هستند که تغییر ژنتیکی روی آن‌ها اعمال نشده است، افزود: برخی از زنبورهای غیربومی زنبورهای کارنیکای اتریشی و ایتالیایی هستند که با تغییر ژنتیک قدرت جمع‌آوری شهد بیشتری دارند و درنتیجه قدرت رقابت بالاتری دارند اما ما که روی گونه‌های بومی سرمایه‌گذاری کرده‌ایم چه باید کنیم؟
قانون دست ما را باز نگذاشته است
جعفر حسنی، عضو شورای اسلامی روستای سوخته سرا، بابیان اینکه این روستا یکی از قطب‌های مهم تولید عسل در شهرستان سوادکوه است، افزود: شغل اصلی بسیاری از افراد این روستا، زنبورداری است و از این راه امرارمعاش می‌کنند و از ۳۱ زنبوردار این روستا، نزدیک به ۸۰ درصد زیر چهل سال هستند. حسنی که خود زنبوردار است، بابیان اینکه در این روستا بالغ‌بر دو هزار کلنی زنبورعسل وجود دارد، افزود: با توجه به این جمعیت، حضور زنبورداران غیربومی و اسکان غیرمجاز آن‌ها وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند. عضو شورای این روستا بابیان اینکه جهاد شهرستان به‌تازگی با همکاری اتحادیه در حال انجام اقداماتی درزمینهٔ مقابله با اسکان غیرمجاز زنبورداران غیربومی است، افزود: شورا تنها می‌تواند در بافت روستا دخالت کند و شعاع بافت حدود ۳۰۰ متر است اما حریم موردنیاز زنبور گاهی با توجه به شرایط منطقه تا ۵ کیلومتر است و برخورد ما در خارج بافت عرفی بوده و قانون در این رابطه دست ما را باز نگذاشته است. وی بابیان اینکه سختگیری که زنبورداران ما در خارج از استان درزمینهٔ اسکان مواجه هستند، در اینجا هنوز جا نیفتاده است، افزود: در آن مناطق فرد بدون اجازه شورای روستا و جهاد حتی نمی‌تواند در باغ شخصی خود زنبور غیربومی اسکان دهد.
وی بابیان اینکه حضور کلنی‌های بزرگ غیربومی در مجاورت بومی‌ها و استفاده زیاد آن‌ها از شکر موجب زیان زنبورداران بومی و مردم است، افزود: بسیاری از زنبورداران بومی، تنها به شهد گیاهان منطقه اکتفا می‌کنند و به همین دلیل ورود حجم زیاد زنبور غیربومی برای آن‌ها آسیب‌زا است.
حسنی بابیان اینکه حریم زنبور بر اساس جغرافیا و پوشش گیاهی هر منطقه متفاوت است، بر انجام کار کارشناسی در این زمینه و تعیین ظرفیت هر روستا توسط متخصصان تأکید کرد و گفت: زنبور همچون گاو و گوسفند محدود به یک باغ نبوده و نمی‌توان جلوی پرواز آن را به مناطق مختلف گرفت و در رابطه با روستاهای مجاور به دلیل تداخل حریم پرواز زنبور، باید تصمیم مشترک اتخاذ شود تا از آسیب به زنبورداران منطقه جلوگیری شود.
عضو شورای روستای سوخته سرا بابیان اینکه اتحادیه زنبورداری شهرستان در حال حاضر حافظ منافع نیست، ادامه داد: خدمات خاص اتحادیه به افراد عادی نمی‌رسد و جوانان بیکار نیز به‌صورت خودجوش، چند زنبور خریده و کار را شروع کرده‌اند اما مرجعی وجود ندارد.
وی بابیان اینکه با هزینه کم می‌توان شغل زنبورداری ایجاد کرد، بر ورود و حمایت جهاد در این رابطه تأکید کرد و افزود: باید کار کارشناسی در این زمینه انجام شود و حمایت به‌گونه‌ای باشد که تسهیلات به زنبوردار واقعی تعلق گیرد.
الزام به اخذ مجوز اسکان از جهاد شهرستان
عباسعلی پورمند، کارشناس جهاد کشاورزی سوادکوه، یکی از مسائلی که جهاد شهرستان از اردیبهشت تا تیرماه هرسال با آن مواجه است را جانمایی و اسکان زنبورداران غیرمجاز برشمرد و بابیان اینکه کلیه زنبورداران ملزم به اخذ مجوز اسکان از جهاد شهرستان هستند، افزود: در صورت اسکان بدون مجوز، ظرف ۴۸ ساعت فرصت دارند تا نسبت به اخذ مجوز و یا جابجایی زنبورها اقدام کنند.
پورمند بابیان اینکه زنبوردارها هم کوچ رو هستند و بر اساس وضعیت آب‌وهوایی و نوع پوشش گیاهی منطقه جانمایی می‌کنند، گفت: اولین ملاک در جانمایی زنبور برای ما عدم اجحاف در حق افراد بومی است و هر منطقه‌ای ظرفیت خاصی در اسکان زنبور دارد و اگر این ظرفیت پرشده باشد، نمی‌توان مجوز جدیدی صادر کرد. وی بر تعامل میان جهاد شهرستان و شورای روستاها در این رابطه تأکید و خاطرنشان کرد: جابجایی زنبور در هنگام شب و تعطیلی ادارات انجام می‌شود و درنتیجه شورا امکان بهتری برای رصد و اطلاع‌رسانی دارد. پورمند بر اساس آمار سال ۹۶، تعداد زنبورداران سوادکوه را ۲۴۳ نفر با ۲۱ هزار ۸۶۷ کندو و تولید سالانه حدود ۱۴۲ تن عسل اعلام کرد و افزود: با توجه به اینکه ما آمار سالانه زنبورداران بومی راداریم، ازاین‌رو، سختگیری برای مجوز اسکان مربوط به افراد غیربومی استانی و غیر استانی است که باید برای اسکان در زمین شخصی یا غیرشخصی مجوز بگیرند و زنبورهای خارج از استان باید علاوه بر مجوز اسکان، گواهی سلامت زنبور از دامپزشکی را داشته باشند. وی در رابطه با فرایند اخذ مجوز اسکان گفت: زنبوردار با مراجعه به جهاد شهرستان خود، معرفی‌نامه گرفته و مکان اسکان را مشخص کند، سپس ما برای بازدید به منطقه رفته و با جی.پی.اس مشخص می‌کنیم که آیا فاصله لازم رعایت شده یا خیر و در صورت عدم رعایت فاصله لازم به افراد غیربومی مجوز اسکان داده نمی‌شود. کارشناس جهاد شهرستان سوادکوه بابیان اینکه مسئله ما عدم انجام این فرایند است و زنبوردار ابتدا زنبورها را اسکان داده و سپس، در صورت اجبار به دنبال اخذ مجوز می‌رود، بر ضرورت فرهنگ‌سازی درزمینهٔ اخذ مجوز پیش از اسکان تأکید کرد.