تاریخچه سونامی جنسی در آمریکا / مستندی که با استقبال پرشور همراه شد!
این مستند در مشهد حتی به سئانس فوق‌العاده هم رسید. رونمایی از مستند «ایکسونامی» به نوعی اتفاق مهم حوزه سینما و تلویزیون در روز دوشنبه بود که با حواشی نیز همراه بود و سروصدای زیادی به پا کرد.
ماجرای فیلم چیست؟
مستند «ایکسونامی» به کارگردانی محسن آقایی، محصولی از مؤسسه فرهنگی هنری آوش است که در روزهای گذشته با تبلیغات پرسروصدای خود با عنوان «خاطرات یک پورن‌استار» مطرح شد. یک خانم آمریکایی که در گذشته، بازیگر فیلم‌های مستهجن بوده و مدتی است که این شغل را کنار گذاشته، راوی مستند است و در بخش‌هایی از آن نیز به خاطراتی از زندگی خود اشاره می‌کند. با این حال، محور مستند، خاطرات وی نیست. مستند 104 دقیقه‌ای «ایکسونامی»، روایتی بی‌پرده و شفاف از تاریخچه طولانی مبارزات جامعه آمریکا با قوانین این کشور برای دستیابی به آزادی‌های جنسی است و در بخش‌هایی نیز به تبعات این بی‌بندوباری‌های جنسی می‌پردازد.
یک پژوهش قدرتمند
محسن آقایی که پژوهش، نویسندگی و کارگردانی «ایکسونامی» را برعهده داشته، مدت‌هاست به عنوان پژوهشگر مسائل مرتبط این حوزه شناخته می‌شود و روی مستند خود سه سال کار کرده است. «ایکسونامی» واجد پژوهشی قوی در تاریخ سده اخیر آمریکاست که طیف گسترده‌ای از اتفاقات تأثیرگذار بر زیست جنسی جامعه این کشور را روایت می‌کند. اگر نریشن این فیلم مستند را به مثابه یک مقاله پژوهشی ببینیم، با یک متن محکم و خیلی خوب مواجه هستیم که البته بی‌نقص نیست، اما به نظر می‌رسد از بهترین پژوهش‌های منتشرشده در این حوزه باشد. «ایکسونامی» به شکلی شگفت‌آور، پر از آمار و اطلاعات مرتبط است و از این لحاظ، کاستی ندارد؛ اگرچه بهتر بود برای این آمارها، منابع بیشتری اعلام می‌شد. در شرایطی که بحث‌های مرتبط با آزادی‌های جنسی برای مخاطب ایرانی، به بحث‌هایی جنجالی و طولانی تبدیل شده و مخالفان و موافقان بسیاری دارد، اما «ایکسونامی» تقریباً به همه پرسش‌های مخاطب پاسخ می‌دهد و چیزی را مبهم و بی‌جواب باقی نمی‌گذارد.
تشویق‌های مخاطبان در رونمایی
فارغ از محتوای اثر، مستند سینمایی «ایکسونامی» از نظر فرمی، عالی نیست، اما قابل قبول است؛ به ویژه آن که اولین تلاش محسن آقایی در مسیر کارگردانی محسوب می‌شود. سازندگان مستند، زحمت زیادی برای جمع‌آوری تصاویر آرشیوی مرتبط کشیده‌اند و تقریباً همه آن چه در این فیلم به نمایش گذاشته شده، منطبق بر اتفاقات جامعه آمریکا در 100 سال اخیر است؛ ناگفته پیداست که دسترسی به ویدئوهایی از اتفاقات تاریخی در دهه 30 یا 50 آمریکا، آن چنان سخت است که تلاش فیلم ساز را قابل ستایش می‌کند. «ایکسونامی» همچنین تصاویر تابوشکنانه فراوانی نیز به نمایش می‌گذارد و از همین منظر، صاحب طنزی ملیح به‌خصوص در نیمه اول آن است. استقبال مخاطبان و تشویق پرشور حاضران در پایان پخش فیلم نیز نشان از آن دارد که «ایکسونامی»، توانسته با مخاطب خود ارتباط برقرار کند.
گزیده‌ای از واکنش‌های شبکه‌های اجتماعی به «ایکسونامی»
پر شدن 5 دقیقه‌ای سالن 300 نفری
به جرئت می‌توان گفت تقریباً هر کسی که «ایکسونامی» را تماشا کرده، درباره آن نظری مثبت داشته است. در شبکه‌های اجتماعی، به جز برخی کاربران که فرامتن را مد نظر قرار داده یا درباره حواشی فیلم نوشته‌اند، نظرات یکسره مثبت است. کاربری درباره این فیلم نوشت: «ابتدا فکر می‌کردم با یک نسخه بدل از «انقلاب جنسی» مواجه شده‌ام، اما مستند که جلو رفت، برتری‌های خودش و مستند بودنش را به رخ کشید.» شخص دیگری با انتشار عکس سالن مملو از جمعیت در رونمایی این مستند نوشت: «در عرض ۵ دقیقه تموم ظرفیت 300 نفری سالن برای اکران ایکسونامی پر شد و یه عده هم توی راهروها ایستادن.»
در شبکه‌های اجتماعی، نظرات زیادی هم درباره تکان‌دهنده بودن روایت این مستند وجود دارد. شخصی نوشته است: «ایکسونامی در مقاطعی به شدت اعصاب شما را خرد می‌کند، مثل یک سیلی محکم که زنگش در گوشتان می‌پیچد! به معنای کلمه مستند است و با شعار فاصله زیاد دارد.» یا این نظر: «مستندی که روح و روانم را در هم ریخت. کاش حالا همه جوون‌ها بتونن ببینن.» کاربر دیگری نیز این گونه به محتوای مستند واکنش نشان داد: «ایکسونامی نشون داد که ظاهر آمریکا واقعا غلط اندازه و وقتی درباره مسائل فرهنگی و اخلاقی این کشور تمرکز می‌کنی متوجه میشی آمریکا جهنم واقعی است، جایی که قربانیان اصلی اش زنان و کودکان هستن و اعمال قبیحی انجام میدن که حیوان هم انجام نمیده.»
کاربر دیگری درباره کیفیت فرمی «ایکسونامی» نوشته است: «فارغ از معدود ایرادهای فنی تدوین و این که حتی از نظر محتوایی می‌شد کامل ترش کرد، اما زحمت بسیار زیادی که کشیده بودند مشهود بود و در کل عالی بود.» یک مستندساز نیز این گونه واکنش نشان داده است: «به عنوان کسی که می‌فهمه آرشیو قدیمی خارجی درآوردن برای مستند چه مصیبتیه، اجازه بدید برای تهیه کننده و کارگردان مستند ایکسونامی سر تعظیم فرود بیارم.»