کمرنگ شدن امید ایرانی ها نسبت به بهبود شرایط داخلی و خارجی
جدید‌ترین نظرسنجی دانشگاه مریلند با همکاری موسسه ایران‌پل در تیرماه ۱۴۰۱ با جامعه آماری ۱۰۱۴ فرد بالای ۱۸ سال در ایران برگزار شده است و نتایج آن با حاشیه خطای ۳.۱ درصد قابل تعمیم به کل این جامعه آماری خواهد بود. بر اساس این گزارش به طور کلی رفته رفته هواداران رئیسی پس از یک سال از روی کارآمدن کابینه دولت چهاردهم، امیدشان نسبت به محقق شدن وعده های دولتمردان و بهبود شرایط داخلی و خارجی کشور کمتر شده است. از نظر 76 درصد مردم، وضعیت اقتصاد بد است و 65 درصد نیز فکر می کنند که وضعیت اقتصادی از این هم بدتر می شود. در شهریور سال گذشته 72.8 درصد از مردم فکر می کردند تورم به طور قابل توجهی کاهش می یابد در حالیکه در تیرماه 1401 این تفکر کمرنگ شده و 49.6 درصد از مردم فکر می کنند که تورم کاهش می یابد. این موضوع برای معضل بیکاری هم صادق است به طوریکه سال گذشته 67.3 درصد انتظار داشتند که بیکاری کاهش یابد اما تیرماه امسال 55 درصد هنوز انتظار دارند که این معضل حل شود. بسیاری از رأی دهندگان به ابراهیم رئیسی به امید ریشه کردن فساد در سطح کلان کشور بودند و هنگام شروع دولت 74.4 درصد انتظار داشتند که فساد ریشه کن شود؛ اما در تیرماه امسال 61.4 درصد از ایرانی ها متعقدند که دولت می تواند فساد را ریشه کن کند.
برجام مهمترین مسئله سیاست خارجی سال های گذشته ایران بوده است. در حالیکه سال 94، 75.5 درصد از مردم توافق برجام را تأیید می کردند اما در سال 1401 تنها 47.1 درصد برجام را تأیید می کنند و 47.4 درصد برجام را رد می کنند. به طوری کلی در یک سال گذشته امیدها به احیای برجام کمرنگ تر شده است. 35.7 درصد از مردم آمریکا را مقصر به نتیجه نرسیدن برجام می دانند و 27.7 درصد هم معتقدند هم ایران و هم آمریکا به یک اندازه در ایجاد این بن بست مقصر هستند. نکته جالب توجه اینکه 36.1 درصد از مردم باور دارند که ایران باید به بمب اتم دست یابد و 55.7 درصد معقتدند که ایران باید فقط انرژی هسته ای بدون بمب اتم داشته باشد.
در رابطه با دیپلماسی بین المللی، به طور کلی نگرش ها نسبت به آمریکا منفی تر شده است و بر عکس نسبت به چین نگاه ها مثبت تر شده است. نکته قابل توجه تغییر قابل توجه نگاه مردم به روسیه در یک سال گذشته است. در بهمن 1399 نزدیک به 56.1 درصد از مردم نسبت به روسیه نگرش مطلوبی داشتند در حالیکه از آن زمان تا تیر 1401 تنها 40 درصد نسبت به روسیه نگرش مثبت دارند و 57.1 درصد نظرشان نسبت به روسیه منفی است.
در ادامه آمارهای این گزارش با جزئیات را با هم مرور می کنیم.
نگرش ایرانیان نسبت به عملکرد دولت
بر اساس اولین موج نظرسنجی که در اردیبهشت سال ۱۳۹۴ انجام شده است، ۵۴.۳ درصد از پاسخ‌دهندگان وضعیت کلی اقتصاد کشور را خیلی خوب یا کمی خوب و ۴۳.۷ درصد خیلی بد یا کمی بد توصیف کرده بودند. از همین سال تا تیر۱۴۰۱ میزان نارضایتی ازوضعیت اقتصادی روند صعودی داشته است.
در سال ۱۳۹۴ امید به بهتر شدن وضعیت اقتصادی ایران، ۴۹.۳ درصد بوده است و این در حالی است که در طی ۸ سال اخیر امید به بهتر شدن روندی نزولی طی کرده و در سال ۱۴۰۱ به ۲۸.۳ درصد رسیده است.
در طی ۴ سال، ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱، بین حدود ۵۴ درصد تا ۴۴ درصد به افزایش روابط تجاری با کشورهای آسیایی تمایل دارند و ۴۲ تا ۳۷ درصد به افزایش روابط با کشورهای اروپایی. تنها حدود ۳ درصد به تمایل به ایجاد رابطه تجاری با هر دو کشورها دارند.
در شهریور ۱۴۰۰، ۷۲.۷ درصد پاسخ‌گویان معتقد بودند که دولت رئیسی در ۴ سال می‌تواند تورم را به اندازه قابل توجهی کاهش دهد، با این حال در تیر ۱۴۰۱ این رقم کاهش محسوسی یافته و ۴۹.۶ درصد رسیده است.
در شهریور ۱۴۰۰، ۶۷.۳ درصد پاسخ‌گویان معتقد بودند که دولت رئیسی در ۴ سال می‌تواند بیکاری را به اندازه قابل توجهی کاهش دهد، با این حال در تیر ۱۴۰۱ این رقم کاهش یافته و ۵۵ درصد رسیده است.
در شهریور ۱۴۰۰، ۷۷ درصد پاسخ‌گویان معتقد بودند که دولت رئیسی در ۴ سال می‌تواند روابط ایران با کشورهای همسایه را بهبود بخشد. در تیر ۱۴۰۱ نیز این رقم تغییر چندانی نکرده است و به ۷۷.۳ درصد رسیده است.
در شهریور ۱۴۰۰، ۳۸.۸ درصد پاسخ‌گویان معتقد بودند که دولت رئیسی در ۴ سال می‌تواند روابط ایران با غرب را بهبود بخشد. در تیر ۱۴۰۱ نیز این رقم ۳۴ درصد رسیده است.
در شهریور ۱۴۰۰، ۷۴.۸ درصد پاسخ‌گویان معتقد بودند که دولت رئیسی در ۴ سال می‌تواند تجارت ایران با دیگر کشورها را افزایش دهد. در تیر ۱۴۰۱ این رقم به ۶۷.۳ درصد رسیده است.
در شهریور ۱۴۰۰، ۷۴.۴ درصد پاسخ‌گویان معتقد بودند که دولت رئیسی در ۴ سال می‌تواند فساد را ریشه‌کن کند. در تیر ۱۴۰۱ این رقم ۶۱.۴ درصد رسیده است.
نگرش ایرانیان نسبت به برنامه هسته‌ای و برجام
از مرداد ۱۳۹۴ تا آذر ۱۳۹۷، اکثریت قابل توجهی برجام را تایید می کردند. با این حال این تایید روندی نزولی داشته و در تیر ۱۴۰۱ به ۴۷.۱ درصد رسیده است.
در شهریور ۱۴۰۰، ۴۴.۴ درصد معتقد بودند بسیار یا کمی احتمال بازگشت آمریکا به برجام وجود دارد و ۵۲.۹ درصد این امر ار بسیار یا کمی غیرمحتمل می‌دانسته اند. در تیر ۱۴۰۱، احتمال بازگشت را ۵۰.۲ درصد و عدم احتمال را ۴۷.۳ درصد اعلام کرده اند.
در شهریور ۱۴۰۰ ۸۰ درصد و در تیر ۱۴۰۱ ۷۳.۹ درصد معتقدند که بازگشت به برجام به بهبود اقتصاد ایران کمک می‌کند. با این حال کاهش ۶ درصدی در طی یکسال نشان می‌دهد امید به بهبود شرایط با بازگشت به برجام کمتر شده است.
طی ۳ سال از مهر ۱۳۹۹ تا تیر ۱۴۰۱، بین ۶۰ تا ۶۵ درصد تعهد آمریکا به توافق هسته ای را خیلی یا کمی غیرمحتمل می‌دانند.
از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸، بیشتر پاسخ‌گویان نسبت به تعهد دیگر کشورها به ۱+۵، خیلی یا کمی مطمئن بوده‌اند. از اردیبهشت ۱۳۹۸، این اطمینان روندی نزولی طی کرده است.
۳۵.۷ درصد پاسخ‌گویان، در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات آمریکا را بیشتر مقصر می‌دانند و ۲۱ درصد تنها مقصر را آمریکا اعلام کرده‌اند. ۲۷.۷ درصد هم آمریکا و هم ایران را مقصر می‌دانند و فقط ۱۱.۸ درصد ایران را تا حدودی یا کاملا مقصر می‌دانند.
۵۵.۷ درصد پاسخ‌گویان، ترجیح می‌دهند که ایران فقط به دستیابی و توسعه انرژی هسته‌ای بپردازد و ۳۶.۱ درصد دستیابی به بمب هسته‌ای را نیز ترجیح می‌دهند. فقط ۴.۳ درصد ترک برنامه هسته‌ای را انتخاب کرده‌اند.
اکثریت پاسخ‌گویان معتقدند که ساخت سلاح هسته‌ای خلاف آموزه‌های اسلام است با این حال در طی ۹ سال، این باور کاهش یافته و از ۷۱.۲ درصد در تیر ۱۳۹۳ به ۵۴.۷ درصد در تیر ۱۴۰۱ رسیده است.
نگرش ایرانیان نسبت به کشورهای آمریکا، چین و روسیه
از تیر ۱۳۹۳ تا تیر ۱۴۰۱، میزان مطلوبیت آمریکا در میان پاسخ‌گویان بین ۳۱ تا ۱۳ درصد بوده است و عدم مطلوبیت بین ۸۸ تا ۶۶ درصد. از مرداد ۱۳۹۴، عم مطلوبیت روندی صعودی طی کرده است.
از تیر ۱۳۹۳ تا مرداد ۱۳۹۸، میزان مطلوبیت چین در میان پاسخ‌گویان بیشتر از عدم مطلوبیت بوده است. از مرداد ۱۳۹۸، مطلوبیت کاهش یافته و عدم مطلوبیت افزایش یافته است. در تیر ۱۴۰۱، ۵۱.۲ درصد چین را خیلی یا کمی مطلوب دانسته‌اند و ۴۵.۶ درصد خیلی یا کمی نامطلوب.
به طور کلی تا بهمن ۱۳۹۹، میزان مطلوبیت کشور روسیه در میان پاسخ‌گویان با فاصله کم، بیشتر بوده است.از بهمن ۱۳۹۹، مطلوبیت کشور روسیه سقوط کرده و در تیر ۱۴۰۱ به ۴۰ درصد رسیده است.
منبع: کیو آنالتیکز