لرستان| میزبانی از یک تابستان کم آب
کمبود آب و خشکسالی واژه‌ای است که مردم لرستان با آن خو گرفته‌اند و سال‌هاست خشکسالی روی خشکسالی جا خوش کرده و هرسال بیش از گذشته شیره جان زمین را می‌کشد. اثرات خشکسالی طی سال‌های اخیر گریبان گیر استان بوده به‌طوری‌که براثر بارش کم برف و باران، افزایش دمای هوا، کشت محصولات آب‌دوست و استفاده از روش‌های آبیاری سنتی و قدیمی سبب شده منابع آب سطحی و زیرزمینی استان کاهش چشمگیری داشته باشد؛ در حال حاضر استان لرستان که یکی از پرباران‌ترین استان‌های کشور به شمار می‌رفت با بحران کم‌آبی مواجه است به‌طوری‌که دشت‌های استان وضعیت بحرانی دارد، تعدادی از چشمه‌ها خشک و از مدار خارج‌شده است، حجم مخازن سدها خالی و رودخانه‌ها در حال خشک شدن است.
با توجه به اینکه پاییز و زمستان سال آبی جاری خشک‌تر از سال‌های گذشته سپری شد اما در این بحران کم‌آبی، برداشت بی‌رویه از ذخایر آبی و حفر چاه‌های غیرمجاز نیز بر این مشکلات دامن زده است؛ خشکسالی علاوه بر کمبود منابع آب مشکلاتی ازجمله افزایش پدیده گردوغبار، تغییر اقلیم، از بین رفتن زیست‌بوم‌های طبیعی، نابودی محصولات کشاورزی و تخلیه برخی روستاها را در پی داشته است.
400 میلیون مترمکعب منابع آب زیرزمینی لرستان کاهش یافت
مظفر زیودار مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب لرستان با اشاره به کاهش منابع آب استان اظهار داشت: طی 10 سال گذشته منابع آب زیرزمینی استان 400 میلیون مترمکعب کاهش‌یافته به‌طوری‌که هرسال حدود 40 میلیون مترمکعب کاهش داشته‌ایم. وی افزود: بیشترین کاهش در شهرستان کوهدشت و رومشکان بوده به‌طوری‌که حدود 164 میلیون مترمکعب طی این 10 سال در کوهدشت کاهش منابع آب داشته‌ایم، پس از کوهدشت، شهرستان رومشکان و سپس ازنا، الیگودرز، بروجرد، دورود و خرم‌آباد بیشترین کاهش منابع آب را داشته است. مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب لرستان با اشاره به بارش‌های استان عنوان کرد: حدود 50 درصد بارش‌های استان در فصل بهار بوده که کم‌سابقه است، در زمستان و پاییز بارندگی در استان بسیار کم بود و بارش‌ها در فصل بهار جبران شد ولی متأسفانه چون بارندگی به‌موقع نبود و بارش‌ها به شکل رگباری و منطقه محدودی را در برمی‌گرفت به‌صورت روان آب از استان خارج می‌شد و چون اکثر مواقع در پایین‌دست سدها بارندگی بود سبب می‌شد آب پشت سدها ذخیره نشود. وی افزود: از طرفی در سنوات گذشته تا خردادماه در استان برف در ارتفاعات وجود داشت و دبی چشمه‌ها تا شهریورماه از آبدهی خوبی برخوردار بود و آب چشمه‌ها برای تأمین شرب شهر مناسب بود اما امسال برف در ارتفاعات استان در اواخر فروردین‌ماه ذوب‌شده و ممکن است تا اواخر تیرماه دبی چشمه‌ها خیلی کم شود و با تنش و کمبود آب شرب مواجه شویم.
کاهش بارندگی در فصل پاییز و زمستان
مدیر دفتر مطالعات پایه منابع آب لرستان دراین‌باره گفت: فصل پاییز نسبت به سال گذشته 53 درصد و نسبت به بلندمدت 65 درصد کاهش بارندگی در استان داشته‌ایم، فصل زمستان نسبت به سال گذشته 30 درصد و نسبت به بلندمدت 12 درصد بارندگی‌ها کاهش داشت و در فصل بهار نسبت به سال گذشته 62 درصد و نسبت به بلندمدت 87 درصد افزایش بارندگی را داشته‌ایم. وی اظهار داشت: در فروردین‌ماه نسبت به سال گذشته 35 درصد و نسبت به بلندمدت 11 درصد بارندگی‌ها کاهش داشت، در اردیبهشت‌ماه 170 میلی‌متر بارندگی داشته‌ایم که نسبت به سال گذشته 279 درصد و نسبت به بلندمدت 235 درصد افزایش بارش را داشته‌ایم، در خردادماه 12 میلی‌متر بارندگی بوده که نسبت به سال گذشته دو هزار و 300 درصد و نسبت به بلندمدت 200 درصد افزایش را نشان می‌دهد. زیودار بابیان اینکه دبی پایه رودخانه‌ها در یک ماه آینده به‌شدت کاهش می‌یابد گفت: در اردیبهشت‌ماه حدود 170 میلی‌متر بارندگی و از فروردین تا خردادماه 251 میلی‌متر بارندگی در استان داشته‌ایم که سبب افزایش دبی پایه رودخانه‌ها در این ایام شد ولی این میزان آب دوامی ندارد و در یک الی دو ماه آینده دبی پایه رودخانه‌ها به‌شدت کاهش می‌یابد.
وی اظهار داشت: چشمه‌های داخل شهر خرم‌آباد با برداشت‌هایی که صوت گرفته 12 درصد کاهش داشته و در طول یک سال اخیر 20 میلیون مترمکعب آب از چشمه‌های شهر خرم‌آباد برداشت‌شده است که پیش‌بینی می‌شود برای تأمین آب شرب شهر حدود 12 درصد آب کم داشته باشیم.
استان لرستان 18 سال درگیر خشکسالی
مهدی سجادی، مدیر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب استان نیز اظهار داشت: تا امسال حدود 18 سال با پدیده خشکسالی مواجه بوده‌ایم و در این سال‌ها برداشت آب از منابع زیرزمینی و سطحی سبب شده یک سری مخازن دچار نقصان شود و با کاهش شدید آب مواجه شود. وی بابیان اینکه بارندگی‌های اخیر استان تأثیرگذار نبود چراکه هوا گرم و تبخیر سریع آب صورت گرفت و اکثر دشت‌های استان شرایطی ندارند که بارندگی را جذب کنند افزود: با توجه به اینکه شرایط آب و هوایی و اقلیم تغییریافته است، اکثر بارش‌ها به‌صورت باران بوده و بارش برف کم است و بارندگی در بازه زمانی و مکانی مناسبی نبوده و شرایط چند سال گذشته را نداشته باشیم؛ همچنین نفوذپذیری آب کم بوده و آب حاصل از بارندگی‌ها به‌صورت روان آب از استان خارج‌شده چراکه مراتع پوشش خود را ازدست‌داده و جنگل‌ها از بین رفته است که همین امر سبب شده باران با شدت بیشتری به زمین برخورد کند و به‌صورت روان آب سریع از استان خارج شود. مدیر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب استان بابیان اینکه اگر مراتع و جنگل‌ها پابرجا بود از شدت برخورد قطره‌های باران بر زمین جلوگیری و سبب نفوذپذیری بیشتر آب در زمین می‌شد عنوان کرد: حدود 93 درصد منابع آب استان صرف کشاورزی می‌شود و تنها حدود شش درصد منابع آب به مصارف شرب و صنعت اختصاص می‌یابد بنابراین بیشترین میزان آب استان برای کشاورزی مصرف می‌شود که اگر بتوانیم سالیانه حدود پنج درصد این مقدار را کاهش دهیم و بهینه مصرف کنیم تأثیر بسزایی در بخش منابع آب استان خواهد داشت. وی از تبدیل دشت‌های ممنوعه کوهدشت و رومشکان به محدوده ممنوعه خبر داد و افزود: شهرستان کوهدشت و رومشکان به دلیل افت آب‌های زیرزمینی به‌عنوان محدوده مطالعاتی ممنوعه اعلام‌شده است، در حال حاضر مابقی دشت‌های استان آزاد هستند ولی پتانسیل لازم را ندارند، وزارت نیرو بر اساس بررسی که انجام داده است اعلام کرده که پنج دشت الشتر، ازنا، الیگودرز، اشترینان، بروجرد و دورود باید ممنوعه باشد. سجادی عنوان کرد: اگر بتوانیم استفاده بهینه از منابع آب زیرزمینی را داشته باشیم، ممنوعیت کشت گیاهان آب‌دوست و تخلفات منابع آب مانند حفر چاه‌های غیرمجاز را مدیریت کنیم می‌توان از ممنوعه شدن این پنج دشت جلوگیری کنیم.