جنجال سخنان ابراهیم فیاض درباره قم
اظهارات یک جامعه شناس درباره آموزش و تبلیغ چندهمسری که توسط موسسه‌ای درقم پیگیری می‌شود، موجب که شد روز جمعه دادستانی قم پرونده‌ای برای او تشکیل دهد. پیش از آن اعتراض‌هایی از سوی برخی محافل قم نسبت به سخنان ابراهیم فیاض مطرح شده بود.
لی اصغر سلطانی معاون دادستان قم با اشاره به اظهارات حاشیه ساز یک جامعه شناس نسبت به شهر قم گفت: "پیرو گزارشات و شکایات واصله تشکیل پرونده قضایی برای این فرد تشکیل شده‌است."
خبرگزاری رسا روز پنجشنبه گزارش داد که تعدادی مردم قم در نامه‌ای رسمی به دادستان قم از ابراهیم فیاض شکایت کرده اند. خبرگزاری رسا بدون اشاره به هویت یا تعداد شاکیان نوشت که در این نامه اظهارات فیاض "توهین‌آمیز و بی‌پایه و اساس" تلقی شده است.
ابراهیم فیاض: خبر شکایت مردم قم از خودم را در رسانه‌ها، شنیدم
در نامه شاکیان ابراهیم فیاض آمده است: "آقای ابراهیم فیاض با نسبت صریح دادن امر فاحشگی به زنان محجبه‌ی قمی بدون مقید و محدود کردن موضوع مرتکب موضوع ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی شده و، چون در این گفتگو بدون رساندن هدفی فقط به فاحشگی زنان ناشی از عملکرد آقایان در قم اشاره نموده، لذا قصد اضرار به مردم عفیف و شهیدپرور قم با اظهارات کذب و خلاف حقیقت داشته که مصداق ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی است."
نویسندگان این نامه به علت آن چه "تشویش اذهان عمومی و ناامن کردن فضای ذهنی مومنین ایران نسبت به مردم شریف قم" نامیده‌اند، خواستار "اشد مجازات" برای این استاد دانشگاه شدند.
پس از اعلام شکایت از فیاض و تشکیل پرونده برای او، این جامعه شناس در گفت و گویی اظهار کرد "صحبت‌هایم را دادگاهی کردند، باید بروم و در دادگاه جوابگو باشم. خبر شکایتم را در خبرگزاری‌ها دیدم. "
او در پاسخ به این سوال که ادعایش بر چه مبنایی بوده، گفت: «در دادگاه جوابگو هستم و تا زمان دادگاه صحبتی نخواهم کرد.
فیاض چه گفته بود؟
هفته گذشته انتشار پوستری درباره تبلیغ چند همسری و آموزش آن جنجالی بزرگ در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی به پا کرد. مؤسسه‌ای در قم به نام «حیات حسنی» کلاس‌های آموزشی در تهران و اصفهان برای آموزش چند همسری به راه انداخته است که تصاویر تبلیغات این موسسه بازتاب وسیعی یافت.
بسیاری از مقامات دولتی و نمایندگان مجلس نسبت به این تبلیغات واکنش نشان دادند. تحلیلگران و کارشناسان زیادی به بررس ماجرا پرداختند که یکی از آن‌ها ابراهیم فیاض استاد جامعه شناسی دانشگاه بود. فیاض با رد وجود "چند همسری" در اسلام ادعا‌های تندی درباره پشت پرده تبلیغات آن مطرح کرد.
ابرهیم فیاض کیست؟
ابراهیم فیاض متولد۱۳۴۲ در کازرون است. او پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی و دانشیار گروه مردم‌شناسی دانشگاه تهران است. فیاض مدرک کارشناسی را در رشته جامعه‌شناسی در سال ۷۲، کارشناسی ارشد را در رشته مردم‌شناسی در سال ۱۳۷۴، دکتری را در رشته فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۱ و دکترای دیگری نیز در همین رشته (فرهنگ و ارتباطات) از دانشگاه امام صادق (ع) ۱۳۸۷ اخذ کرده‌است.
فیاض چندی پیش به عنوان مدیر گروه مردم شناسی موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی منصوب شد.
او جامعه شناسی اصولگراست و از حامیان محمود احمدی نژاد در دولت نهم و دهم بود. فیاض بیش از هرچیز شهرتش را مدیون اظهار نظر‌های جنجالی اش درباره مسائل مختلف کشور است.
او منتقد مواجهه ایران و غرب است و این نوع از مواجهه را از ابتدا اشتباه می‌داند و اظهار می‌کند که ما به هیچ وجه غرب را نفهمیده‌ایم، زیرا بر روی سرشاخه نشسته و بحث می‌کنیم و هیچ وقت به ریشه‌های آن توجه کافی و وافی نداشته‌ایم.
فیاض در گفتگو‌های مختلف، شهید مرتضی مطهری را غرب‌گرا و «دچار مدرنیسم اسلامی» دانسته و معتقد است مطهری «در غرب گیر افتاد و نتوانست از غرب خارج شود.» این اظهارات با واکنش علی مطهری مواجه شد. فیاض همچنین معتقد است آثار عبدالکریم سروش در ادامه آثار مرتضی مطهری است.
فیاض در مورد بسیاری از مسائل سخن می‌گوید، از فرهنگ و جامعه گرفته تا سیاست و فلسفه و نقد فیلم.
با این حال جنجالی‌ترین اظهار نظر فیاض در سال ۹۱ مطرح شد. او در سخنرانی گفت: «امروزه شاهد رواج ازدواج‌های موقتی هستیم که بدون خواندن صیغه صورت می‌گیرد و در واقع این‌ها دوست دختر، دوست پسرانی هستند که دوستی آن‌ها به بهانه ازدواج انجام می‌گیرد. طبق فتاوایی مثل فتوای حضرت امام خمینی این افراد عملاً زن و شوهر هستند، چون قصد و نیت ازدواج در آن‌ها وجود دارد، ولو این که صیغه محرمیت بین آن‌ها خوانده نشده باشد. دختر و پسری که با هم غذا بخورند با هم محرم می‌شوند، یعنی اگر پسری، دختری را به خوردن ساندویچ یا آبمیوه دعوت کند، با هم محرم می‌شوند.»
انتشار این سخنان واکنش‌های تندی برانگیخت. فیاض چند روز بعد در گفتگو با خبرگزاری فارس اظهار داشت که حرف‌هایش تحریف شده‌است و سخنش ناظر به قصد و آهنگی است که دختر و پسر با وجود تمام شرایط ازدواج دارند و به وجه ازدواج با هم هستند، اگر چه صیغه موقت مثلاً به زبان جاری نشود، می‌توان گفت که به هم محرم هستند.
واکنش به سخنان فیاض
در کنار واکنش دادستانی قم و نامه جمعی مردم این شهر درباره سخنان فیاض بسیاری نیز در شبکه‌های اجتماعی به این سخنان واکنش نشان داده اند. برخی از او حمایت کرده اند و اعلام جرم علیه او را زیر سوال برده اند و برخی دیگر هم معتقدند سخنان او درباره وضعیت شهر قم درست نیست.
سعید ابراهیمی که یک روحانی و از فعالان فضای مجازی است در این باره می‌گوید: «اینکه بخواهیم نظر یک کارشناس را به جای حل و ارزیابی در میز گفتگو و کرسی علمی به میز محاکمه و دادگاه بکشانیم در واقع در حال احیای سنت قرون وسطایی هستیم.»
وحید هِروآبادی هم که یک روحانی منتقد به حساب می‌آید معتقد است: «با اعلام تشکیل پرونده قضایی برای فیاض استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران به دلیل اظهاراتش درباره وضعیت قم احتمالا ابراهیم فیاض به عنوان اولین متهم توهین به شهر در طول تاریخ بشریت محاکمه خواهد شد!»
کارشناسان حقوقی نیز معتقدند که اعلام جرم دادستان قم مشکل دارد، چرا که ابراهیم فیاض ساکن تهران است و در تهران این اظهارات را مطرح کرده و دادستان قم نمی‌تواند راسا اعلام جرم کند، این کار باید توسط دادستانی تهران صورت گیرد.
برخی از کاربران نیز معتقدند سخنان فیاض از سر درد بوده و باید به آن توجه کرد. یکی از این کاربران نوشته است "ابراهیم فیاض استاد انقلابی و حزب الهی است و اگر چیزی می‌گوید از سر درد دین و جامعه انقلابی است نه توهین و تخریب، حرف‌های فیاض را باید عالمانه شنید و بررسی کرد نه ژورنالیستی به تکفیر و تقبیحش پرداخت. البته آقای فیاض مراقب هر سخن جایی... باشند تا ضد انقلاب سوء استفاده نکند."
اما انتقادات تندی هم علیه این استاد دانشگاه مطرح شده است. از جمله کاربری خطاب به فیاض نوشته است "عزیز نسبتا محترم چرا حرفتو مزمزه نمیکنی تا اینجوری اسیر حرفت نباشی و حالا بخوای بدویی تا گندتو درست کنی. بفهم چی میگی. بفهمممممم. ابراهیم فیاض نباشیم."
کاربران دیگری عنوان کرده اند که سخنان فیاض "غیرمنطقی" و به خاطر "هوای نفس"بوده است.