گفتگوی «رویداد امروز» با فاطمه نصر:
عاشورا متوقف نمی‌شود
آغاز محرم و ایام سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام و برپایی مراسم سوگواری برای سرور آزادگان، بهانه‌ای شد تا پرسش‌هایمان درباره شعر عاشورایی را از فاطمه نصر که تجربه خوبی در سرودن شعر عاشورایی دارد و با آن آشناست، بپرسیم. از فاطمه نصر متولد سال 1349 در تهران و ساکن نجف‌آباد تا کنون مجموعه شعرهای «چله‌نشینی در اشک»، «جمعه‌های منتظر شنبه‌های بی‌قرار»، «ترمه و ترانه و ترنج نام‌های مادر من است» و «ترمه و ترانه و ترنج نام‌های مادر من است» و «سال‌هایی که در خواب گذشت» به همت انتشارات نوشته، اسرار دانش و مهر آفرید منتشر شده است. وی برنده کتاب فصل پاییز ۸۶ و نامزد کتاب سال ۸۷ برای کتاب چله‌نشینی در اشک شده است. پاسخ‌هایی این شاعر را به پرسش‌های ما درباره شعر عاشورایی را با هم می‌خوانیم.
شعر عاشورایی سراغ شما آمد یا شما سراغ او رفتید؟
شعر عاشورایی مثل باران بهاری نم‌نم و کم‌کم با صدای زیارت عاشورا خوانی پدر، بوی نذر شله زرد هرسال مادر، سحر جادویی پیانوی روح‌نواز عصر عاشورای جواد معروفی گوشه ذهنم خیمه زد و جا خوش کرد.
تعریف شما از شعر عاشورایی چیست؟
هرکسی می‌تواند تعریف خودش را داشته باشد. تعریف من از شعر عاشورایی به‌تصویرکشیدن لحظه‌لحظه آن واقعه بزرگ هست منتهی دور از تحریف و کلمات سخیف و بی‌ارزش ... با بار معنایی زیبا.
به نظر شما مهم‌ترین آسیبی که فراروی این نوع شعر را چه می‌دانید؟
به نظر من آسیب‌های زبانی بزرگ‌ترین تهدید در این حوزه و کلا حوزه ادبیات محسوب می‌شود.
چه فرصت‌ها و چه تهدیدهایی در پرداختن به موضوعات آیینی و مذهبی به‌خصوص کربلا و عاشورا وجود دارد؟ شما با کدام روبرو بودید؟
اگر فرصت را جشنواره‌ها یا کنگره‌ها یا حتی جوایزی از این نظیر مانند کتاب سال عنوان کنیم هیچ‌وقت در فکر استفاده از این موقعیت‌ها نبوده‌ام و حتی این موارد را فرصت نمی‌دانم، فرصت را دوست دارم پالایش و آرامش روح، بعد از هر سرایش شعر خصوصا آیینی عنوان کنم.
تا کنون درباره چه بخش‌هایی از عاشورا شعر گفته‌اید؟
من هیچگاه انتخاب نکرده‌ام که در مورد کدام بخش از این واقعه بزرگ شعر بگویم اما معمولا حوادث صبح و ظهر و شام غریبان و رسالت حضرت زینب در شام موضوعاتی بوده که در سروده‌های عاشورایی من دیده می‌شود.
اصولا چقدر به پژوهش و خواندن توسط شاعر معتقد هستید؟ قبلا از سرودن شعر، از چه منابعی برای غنی تر شدن فضای شعری خود استفاده می‌کنید؟ چقدر به تاریخ، تحریفات و عبرت‌های عاشورا توجه دارید؟
به پژوهش و تحقیق و صدق روایت این واقعه اعتقاد بسیار دارم و سعی کرده‌ام در سروده‌هایم رعایت شود از نظر من کلمات بار مسئولیتشان در این نوع شعر بسیار حساس و بالاست ازاین‌رو به سروده‌های عاشورایی عمان سامانی علاقه و ارادت دارم چرا که در نگاه زیبابین عمان سامانی همه چیز در زیباترین حد امکان اتفاق افتاده! بعد خواندن گنجینه اسرار عمان سامانی خواننده دقیقا به این کلام حضرت زینب می‌رسد که: من در کربلا غیر از زیبایی ندیدم
زنان و نگاه زنانه در شعر عاشورایی شما جایگاهی دارد؟ در این نوع شعر روایت مردانه و زنانه تفاوتی دارد؟
شاید نگاه زنانه من شعر عاشورایی را لطیف‌تر از یک شاعر مرد روایت کرده باشد. صدای چکاچک شمشیر و رجزخوانی‌های مرسوم در شعرهای عاشورایی من دیده نمی‌شود و سعی کرده‌ام با نرم‌ترین کلمات بزرگی این واقعه را روایت کنم من در شعر عاشورایی قصدم گرفتن گریه از مخاطب نبوده و نیست.
مخاطب اصلی کارهای شما چه کسانی هستند؟ تا کنون چه قشری از این آثار بیشتر استقبال کرده‌اند؟
مخاطبان اصلی شعرهای من آنانی هستند که با دیدن آب، حسین از چشم‌هایشان می‌جوشد و ظلم همیشه و همه‌جا برایشان نکوهیده و آزادی و آزادگی را طالب هستند.
از میان شعرای معاصر به‌خصوص اصفهانی‌ها که شعر عاشورایی دارند، کارهای چه کسانی را بیشتر می‌پسندید و با آن ارتباط برقرار می‌کنید؟ چرا؟ از این میان آیا زنان دیگری را می‌شناسید که سراغ شعر عاشورایی رفته باشند؟
از میان شاعران اصفهانی از اشعار آقایان سید علی شکراللهی، مهدی جاندار و عباس کیقبادی لذت برده‌ام و از میان شاعران خانم مریم کرباسی نجف‌آبادی
یک شاعری که می‌خواهد شعر عاشورایی داشته باشد، تا چه اندازه باید به علوم روز و مسائل و مشکلات سیاسی و اجتماعی زمان خودش بپردازد و تسلط داشته باشد؟
شاعر شعر عاشورایی باید کاملا به اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان خویش واقف باشد عاشورا متوقف نشده و نمی‌شود پس ظلم و آزادگی را باید در هر زمان و مکان شناخت و عکس‌العمل نشان داد.
آیا ما منتقد اشعار عاشورایی داریم؟ وظیفه منتقد این حوزه را چه می‌دانید؟
در حقیقت منتقد شعر عاشورایی نمی‌شناسم اما وظیفه منتقد شعر عاشورایی این است که به تحریف‌ها و بزرگ‌نمایی‌های بی جا یا کلام و حرف سخیف در این آثار واکنش نشان دهد ...
مهم‌ترین توصیه‌ای که به خواننده و علاقه‌مند به اشعار عاشورایی در خوانش این نوع اشعار دارید، چیست؟
پیشنهاد من برای خوانندگان و مخاطبین شعر عاشورایی داشتن آگاهی لازم از واقعه عاشوراست به‌دوراز تحریف‌ها و بزرگ‌نمایی‌ها ناسره را از ناسره تشخیص دهند.
شما دلیل کم خواندن کتاب در جامعه را چه می‌دانید؟ سهم نویسندگان، شعرا و رویدادهای ادبی به‌خصوص شعرای عاشورایی دراین‌بین چقدر است؟
من هنوز هم به‌درستی دلیل اینکه مردم نسبت به کتاب و کتاب‌خوانی بی مهر هستند را نمی‌فهمم ... متأسفانه مردم ما یک‌صدم غذای جسم برای غذای روحشان ارزش قایل نیستند که این بسیار تأسف‌بار است شاید باید از کودکی فرزندانمان را با کتاب و کتاب‌خوانی آشنا کنیم باید کتاب‌خوانی از کودکی فرهنگ‌سازی شود شاید نسل‌های بعدی جبران این خسارت را بکنند.