40 حدیث از امام هادی علیه السلام؛ احادیث گوهربار امام نقی
40 حدیث از امام هادی را در قالب حدیث کوتاه و بلند به مناسبت فرا رسیدن سالروز ولادت امام علی النقی (ع) پیشوای دهم شیعیان، در سال 1401 از ایشان برایتان آورده ایم.
امام هادی (ع) دهمین امام شیعیان هستند که از ایشان احادیث فراوانی روایت شده است. با ما همراه باشید تا چهل حدیث موضوعی از این امام را بخوانیم.
40 حدیث از امام هادی (ع)
حدیث1 درباره عــاق والـدين
قالَ يَحَيَى بنُ عَبْدِالْحَميد:
سَمِعْتُ ابَاالحَسَنِ عليه السلام يَقُولُ لِرَجلٍ ذَمَّ اِلَيهِ وَالِدا لَهُ فَقْالَ: اَلْعُقُوقُ ثَكَلُ مَنْ لَمْ يَثْكَلْ.
يحيى بن عبدالحميد گويد: از امام هادى عليه السلام شنيدم كه به مردى كه نزد ايشان از پدر خود بدگويى كرد فرمود: نافرمانى پدر و مادر داغى است بـراى كسى كـه داغ نـديده اسـت، يعنى مثل آن است كه پدر ومادرش از دنيا رفته باشند.
[بحارالانوار، ج 78، ص 369.]
حدیث 2 درباره شـكر نعـمت
وَ قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَبْقـُوا النِّعـَمَ بِحُسْنِ مُجـاوَرَتِها وَالْتَمِسوُا الزِيّادَةَ فيها بِالشُّكرِ عَلَيها.
امام هادى عليه السلام فرمود: نعمتها را با برخـورد درست، باقى نـگه داريـد و با شكر نعمتها اسباب فزونى آنها را فراهم آوريد. (استفاده درست از نعمت سبب دوام آن و شـكر نعمت سبب فـزونى آن است).
[بحار الانوار، ج 78، ص 370.]
حدیث 3 درباره اسـير جـان و زبـان
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
راكِبُ الْحَرُونِ اَسيرُ نَفْسِهِ وَالْجـاهِلُ اَسـيرُ لِسانِهِ.
امام محمد تقى عليه السلام فرمود: سوار بر مركب چموش و خيره سر، اسيرِ جانِ خود و فـردِ نـادان، اسيرِ زبـانِ خـود است.
[بحار الانوار ج 78 ص 369.]
حدیث 4 درباره گمـان نيـك و بـد
عَنْ اَبِى الْحَسَنِ الثّالِث عليه السلام إنَّهُ قالَ:
إذا كانَ زَمانٌ أَلْعَدلُ فيهِ اَغْلَبُ مِنَ الْجَورِ فَحَرامٌ أنْ يُظَنَّ بِاَحَدٍ سُوءٌ حَتّى يُعْلَمَ ذلِكَ مِنهُ، وَإذا كانَ زَمانٌ الْجَوْرُ أغلَبُ فيهِ مِنَ الْعَدْلِ فَلَيْسَ لِأَحَدٍ اَنْ يَظُنَّ بِأَحَدٍ خَيرا مالَمْ يَعْلَمْ ذلِكَ مِنْهُ
امام هادى عليه السلام فرمود: زمانى كه عدل و داد در جامعه بيش از ظلم و ستم باشد، در آن موقع حرام است كه به كسى گمان بد ببرند، مگر وقتى كه آن بـدى از وى معلوم شود، و زمانى كه ظلم و ستم بر عدل و داد غلبه داشته باشد، سزاوار نيست احدى گمان خوب به كسى ببرد، مگر وقتى كه آن خوبى از او معلوم شود.
[بحارالانوار ، ج 17، ص 216.]
حدیث5 درباره خـود شناسى و خداشناسى
وَ قالَ الإمامُ الهادى:
لاْتـَعْـدُ وَلاتَجْعَلْ لِلأيّامِ صُنْعا فىحُكْمِ اللّه ِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: از حـدّ خـود تجـاوز نـكن و روزگار را در كار خدا دخيل مدان.
[تحف العقول، ص 483.]
حدیث6 درباره نشـانه خـير خــدا
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اِنَّ اللّه َ اِذا أَرادَ بِعَبْدٍ خَيرا إذا عُوتِـبَ قَبِـلَ.
امام هادى عليه السلام فرمود: اگر خداوند خير كسى را بخواهد، چنان مى شود كه هرگاه مـورد توبيـخ قرار گيرد، مى پـذيرد.
[تحف العقول، ص 481.]
حدیث 7 خشـم خـدا و خلق
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
مَنْ اَطاعَ الخالِقَ لَمْ يُبالِ سَخَطَ المَخْلُوقينَ وَمَنْ اَسْخَطَ الخالِقَ فَلْيَيْقَنْ اَنْ يَحِّلَ بِهِ سَخَطُ المَخْلُوقينَ .
امام هادى عليه السلام فرمود: كسى كه از آفريدگار پيروى كند از خشم آفريـده ها بـاكى نـدارد. و كسى كه خــدا را به خشـم آورد، بايد باور كند كه مردم بر او خشم خواهند آورد.
[تحف العقول، ص 482.]
حدیث 8 نيــازى
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
الغِنى قِلَِّةُ ما تَمَنّيكَ وَالرِّضا بما يَكْفيكَ.
امام هادى عليه السلام فرمود: بى نيـازى، در كمـى آرزو و رضايت به چيزى است كه تو را كفايت مى كند.
[اعيان الشيعة، ج 2، ص 39.]
حدیث9 بـازار دنيــا
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
أَلدُّنيـا سـُوقٌ رَبِحَ فيها قَوْمٌ وَ خَسِرَ آخـَرُونَ.
امام على النقى عليه السلام فرمود: دنيــا بـازارى اسـت كه جمعى درآن سود مى برند و گروهى زيان مى بينند.
[تحف العقول، ص 774.]
حدیث 10 اصرار برگناه و آرزوى بخشش
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
إنَّ مِنَ الغِرَّةِ بِاللّه ِ أنْ يُصِرَّ العَبدُ عَلَى المَعصِيَةِ وَ يِتَمَنّى عَلَى اللّه ِ المَغفِرَةَ.
امام هادى عليه السلام فرمود: از نشانه هاى غرور نسبت به خدا آن است كه بنده، استـمرار و اصرار بر گنـاه داشـته باشد و در همان حال، آرزومند بخشايش الهى باشد.
[حياة الإمام على الهادى ص 164.]
حدیث11 ضـرر چــاپـلوسى
قالَ أبُوالحَسَنِ الثّالِث عليه السلام لِرَجُلٍ وقَدْ اَكثَرَ مِنْ اِفراطِ الثَّناءِ عَلَيْهِ:
اَقْبِلْ عَلى شَـأنِكَ، فإنَّ كَثرَةَ الْمَلَقِ يَهْجُمُ عَلَى الْظِنَّةِ، وَإذا حَلَلْتَ مِنْ اَخيكَ فى مَحَلِّ الثِّقَةِ فَاعْدِلْ عَنِ المَلَقِ إِلى حُسْنِ النِّيَّةِ.
امام هادى عليه السلام خطاب به كسى كه در ستايش از ايشان زياده روى كرده بود، فرمود: از اين عمل بپرهيز و به كار خودت بپرداز، كه تملّق زياد سبب بدگمانى است و اگر اطمينان برادر مؤمنت از تو سلب شد، تملّق گويى را رها كن و حسن نيّت نشان ده.
[مسند الإمام الهادى عليه السلام، ص 302.]
حدیث12 خـود شــناسى
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
مَنْ هانَتْ عَلَيْهِ نَفسُهُ فـَلا تَأْمَنْ شَـرَّهُ.
امام على النقى عليه السلام فرمود: هر كس قدر خودش را نداند (ودر نظر خودش بى مقدار باشد) از شـرّش ايمـن مبـاش.
[تحف العقول، ص 774.]
حدیث 13 معـيار دنيـا و آخـرت
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلنّاسُ فِي الدُّنيا بِالْأَموالِ وَفىِ الاْخِـرَةِ بِالاَْعـمالِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: ارزش مردم در دنيا وابسته به اموال است، و در آخـرت بـه اعـمال.
[بحارالانوار / /78 369.]
حدیث14 درخـواست بيش از حـدّ
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
مَنْ سَأَلَ فَوقَ قَدْرِ حَقِّهِ فَهـُوَ أَولى بِالحِرمـانِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: هر كس بيش از اندازه و حق خودش بخواهد، او بـه محـروميت شايسته تر اسـت.
[حياة الإمام على الهادى ص 157.]
حدیث15 دوسـت راهنـما
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
مَـنْ جَـمَـعَ لَـكَ وُدَّهُ وَرَأْيَـهُ فَـاجْمَـعْ طـاعَتَـكَ.
امام هادى عليه السلام فرمود: كسى كه دوستى و رأى خود را براى تو جمع كند؛ (دوستانه تو را راهنمايى كند) از او پيــروى كـن.
[تحف العقول، ص 772.]
حدیث16 ســلاح حـلم
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اِنَّ الظّالِمَ الْحالِمَ يَكادُ اَنْ يُعْفى عَلى ظُلْمِهِ بِحِلْمِهِ وَإنَّ الْمُحِقَّ السَّفيهَ يَكادُ اَنْ يُطْفِى ءَ نُورَحَقِّهِ بِسَفَهِهِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: ظالم بردبار (خردمند) ممكن است كه با بردبارى خود مورد عفو و گذشت از ظلمش قرار گيرد، ولى حق دارِ نادان، ممكن است، به سبب سفاهتش نور حقش را خاموش كند.
[تحف العقول، ص 772.]
حدیث 17 آراسـتگى و جـمال
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
إِنَّ اللّه َ يُحِبُّ الجَمالَ وَ التَّجَمُّلَ وَيَـكْرَهُ البُؤْسَ وَ البائِسَ .
امام هادى عليه السلام فرمود: خداوند زيبايى و آراستگى را دوست دارد و ژوليـدگى و ژوليـده را دوست نمى دارد.
[حياة الإمام على الهادى ص 153.]
حدیث18 نـافرمانى پـدر و مـادر
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلعُقُوقُ يُعَقِّبُ القِلَّةَ ويُؤَدّى إِلَى الذِّلَّةِ.
امام دهم عليه السلام فرمود: نافرمانى پدر و مادر كمبود را به دنبال دارد و به خـوارى مى كشـد.
[بحار، ج 74 ، ص 84.]
حدیث 19 دشـمن تـراشى
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
مَـنْ رَضِـىَ عَـنْ نَفْـسِهِ، كَثُـرَ السّـاخِطُـونَ عَلَـيْهِ.
امام دهم عليه السلام فرمود: كسى كه از خود راضى باشد، دشمنانش زياد خواهند شد.
[بحارالانوار، ج 78 ص 368.]
حدیث20 ايمـنى از مكر الهى
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
مَنْ اَمِنَ مَكْرَ اللّه ِ وَأَليمَ أَخْذِهِ تَكَبَّرَ حَتّى يَحِلَّ بِهِ قَضاؤُهُ و نافِذُ اَمْرِهِ و مَنْ كانَ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ هانَتْ عَلَيْهِ مَصائِبُ الدُّنيا وَلَو قُرِضَ وَنُشِرَ.
امام على النقى عليه السلام فرمود: هركس خود را از مكر و مؤاخده پروردگار در امان بداند، كبر ورزيده است، تا آنكه قضاى الهى و دستور تخلف ناپذير او گريبانش را بگيرد، و هركس از طرف خداوند دليل روشنى داشته باشد، (براى كارهايش دليل شرعى داشته باشد،) هر مصيبتى بر او سبك و قابل تحمل خواهد بود، هر چند بدنش را قيچى كنند و پاره پاره شود.
[تحف العقول، ص 772.]
حدیث 21 آفـت عــلم
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
العُجْبُ صارِفٌ عَنْ طَلَبِ الْعِلْمِ داعٍ إِلَى الغـَمْطِ والْجـَهْلِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: خودبينى انسان را از دانش آموختن باز مى دارد و او را بـه نـادانى و پستى مى كـشاند.
افتادگى آموز اگرطالب فيضى هرگز نخورد آب زمينى كه بلند است
[اعيان الشيعة، ج 2، ص 39.]
حدیث 22 جـبران گذشـته ها
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اُذْكُـرْ حَسَـراتِ التَّـفْريـطِ بِـأَخْـذِ تَقْـديمِ الْحَـزْمِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: حسرت و پشيمانىِ كوتاهى در انجام كارها را به ياد آور و بـا تصميم جــدّى و تدبير جبـران كن.
[بحارالانوار، ج 78، ص 370.]
حدیث 23 گرفتارى دنيا و پاداش آخرت
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اِنَّ اللّه َ جَعَلَ الدُّنيا دارَ بَلْوى وَالاْخِرَةَ دارَ عُقْبى وَجَـعَلَ بَـلوَى الدُّنيا لِثَـوابِ الاْخِـرَةِ سَبَبَا وَثَوابَ الاْخِرَةِ مِنْ بَلوَى الدُّنيا عِوَضا.
امام هادى عليه السلام فرمود: خداوند، دنيا را جاى گرفتارى قرار داده و آخــرت را سـراى پـاداش، گرفتارى دنيا را سبب ثواب آخرت قرار داده و ثـواب آخـرت را عـوض گرفتـارى دنـيا.
[تحف العقول، ص 483]
حدیث 24 انتـظار بی جـا
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
لِلْمُتوَكِلِّ فى جَوابِ كَلامٍ دارَ بَينَهُما :لاتَطلُبِ الصَّفا مِمَّنْ كَدَرتَ عَلَيْهِ، وَلاَ الْوَفاءَ مِمَّنْ غَدَرْتَ بِهِ، وَلاَ النُّصْحَ مِمَّنْ صَرَفْتَ سوُءَ ظَنِّكَ الِيهِ، فَإنَّما قَلبُ غَيْرِكَ كَقَلْبِكَ لَهُ.
امام هادى عليه السلام در جواب سخنى كه ميان او و متوكّل گذشت، فرمود: از كسى كه نسبت به او كدورتى دارى خوشى نطلب، و از كسى كه به او خيانت كرده اى وفا نخواه، و از كسى كه به او بدگمانى، خيرخواهى نخواه، چون هر چه تو نسبت به او در دل دارى، او هم نسبت به تو در دل دارد.
[بحارالانوار، ج 78 ص 370.]
حدیث 25 نتيجه تقوا و طاعت پروردگار
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
مَنِ اتَّقَى اللّه َ يُتَّقى وَمنْ اَطاعَ اللّه َ يُطاعُ
امام هادى عليه السلام فرمود: هر كه از خدا پروا كند، از او پروا كنند، و هركس از خدا اطاعت كند، اطاعتش كنند.
[تحف العقول، ص 770.]
حدیث26 پـاداش شـكر نعـمت
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
الشّاكِرُ اَسْعَدُ بِالشُّكِر مِنْهُ بِالنِّعمَةِ الَّتى اَوْجَبَتْ الشُّكر لِأَنَّ النِّعَمَ مَتاعٌ وَالشُّكْرُ نِعَمٌ وَعُقبى.
امام هادى عليه السلام فرمود: كسى كه شكر نعمت بجا آورد، براى سپاس سزاوارتر است از نعمتى كه شكر دارد، چون نعمت ها كالايى است و شكر، هم نعمت است و هم آخرت.
[تحف العقول، ص 772.]
حدیث 27 درباره لذّت خـواب و خـوراك
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلسَّهَـرُ اَلَـذُّ لِلْمَنـامِ وَالْجُوعُ يَزيدُ فيطيبِ الطَّعامِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: بى خوابى، خـواب را لذيذتر مى كـند و گرسنگى، خوراك را گواراتر مى سازد.
[بحارالأنوار، ج 78 ص 369.]
حدیث28 درباره مـزاح و شـوخى
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلْهَزْلُ فُكاهَةُ السُّفهاءِ وَصِنـاعَةُ الجُهّـالْ.
امام دهم عليه السلام فرمود: مزاح و شوخى، خوشمزگىِ نابخردان و حـرفه جـاهــلان اسـت.
[بحارالأنوار، ج 78 ص 369.]
حدیث 29 پيـامـد هاى دو رويى
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلْمِراءُ يُفْسِدُ الصِّداقَةَ الْقَديمَةَ وَ يَحِّلُ الْعُقْدَةَ الْوَثيقَةَ وَ أَقَلُّ ما فيهِ اَنْ تَكُونَ فيهِ الْمُغالَبَةُ، وَالمُغالَبَةُ اُسُّ اَسْبابِ الْقَطيعَةِ.
امام على النقى عليه السلام فرمود: نفاق و دورويى، دوستى ديرين را از بين مى برد و پيمانهاى محكم و مطمئن را نيز بر هم مى زند و كمترين اثر آن، كشمكش و نزاع است و نزاع، اصلى ترين سبب جدايى است.
[بحارالانوار ج 78 ص 369.]
حدیث 30 آثـار اخــلاق ناپسـند
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلْحَسَدُ ماحِقُ الْحَسَناتِ وَالزَّهـْوُ جالِبُ الْمـَقْتِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: حسـد، خوبيـها را از بين مى برد و خودخواهى، دشمنى و بيزارى مى آورد.
[بحارالانوار ج 72 ص 199.]
حدیث 31 حکمت
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
ألْحِكْمَةُ لاتَنْجَعُ فِى الطِّباعِ الْفاسِدَةِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: حكمت در سرشت هاى فاسد تأثيرى ندارد.
[بحارالأنوار، ج 78 ص 370.]
حدیث32 رازدارى
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اُذْكُرْ مَصـْرَعَكَ بَيْنَ يـَدَىْ اَهْلِكَ وَلاطَبيبٌ يَمْنَعُكَ وَلاحَبيبٌ يَنْفَعُكَ.
امام على النقى عليه السلام فرمود: به ياد آور لحظه اى را كه در مقابل بستگانت جان مى دهى، كه نه طبيب، كارى مى تواند بكند و نه از دوست كارى ساخته است.
[بحارالأنوار، ج 78 ص 370.]
حدیث 33 بـدترين صـفات اخـلاقى
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلجَـهْلُ والبُـخْلُ أذَمُّ الأخــلاقِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: جهل و بخل بدترين صفات اخلاقى است.
[مآثرا الكبراء ج 3 ص 222.]
حدیث34 خشـونت بى جــا
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلْغَـضَبُ عَلـى مَـنْ تَمْلِـكُ لُـؤْمٌ.
امام دهم عليه السلام فرمود: غضب كردن بركسى كه اختيارش با توست، موجـب سـرزنـش و پستى است.
[بحارالأنوار ج 78 ص 370.]
حدیث35 بـرتـريـنهـا
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
خَيْرٌ مِنَ الْخَيْرِ فاعِلُهُ، وَاَجْمَلُ مِنَ الْجَميلِ قائِلُهُ، وَأرْجَحُ مِنَ الْعِلمِ حامِلُهُ، وَشَرٌّ مِنَ الشَّرِّ جالِبُهُ، وَاَهْوَلُ مِنَ الْهَوْلِ راكِبُهُ.
امام على النقى عليه السلام فرمود: بهتر از كار خير، انجام دهنده آن است، و زيباتر از سخن زيبا، گوينده آن است، و برتر از دانش، دانشمند است، و بدتر از بدى، آورنده آن است، و ترسناك تر از وحشت، ترسو است.
[بحارالانوار، ج 78، ص 370]
حدیث 36زيبـايى ظاهر و بـاطن
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
حُسنُ الصُّورَةِ جَمـالٌ ظـاهِـرٌ. و حُسـنُ العَـقلِ جمـالٌ باطِـنٌ.
امام على النقى عليه السلام فرمود: نيكويى صورت، زيبايى ظاهر است، و نيـكى خرد، زيبـايى باطن است.
[مآثراالكبراء، ج 3 ص 222.]
حدیث 37 درباره نتيـجـه حسـد
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اِيّاكَ وَالْحَسَـدَ فَاِنَّهُ يَبينُ فيكَ وَلايَعْمَـلُ فـى عَـدُوِّكَ.
امام هادى عليه السلام فرمود: از حسد بپرهيز، چون حسادت تو آشكار مى شود و در دشـمنت هـم تأثـيرى نـدارد.
[بحارالأنوار، ج 78 ص 370.]
حدیث38 درباره حســابـرسـى
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلْمَقاديرُ تُريكَ ما لَمْ يَخْطُرْ بِبالِكَ.
امام دهم عليه السلام فرمود: حسابرسى ها، آنچه را كه به ذهنت خطور نمى كند به تـو نشـان خواهـد داد.
[بحارالأنوار، ج 78 ص 368.]
حدیث39 سـرزنش و كيـنه
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
العِتـابُ مِفْتـاحُ الثِّقـالِ وَالْعِتـابُ خَيـرٌ مِـنَ الْحِقْـدِ.
امام دهم عليه السلام فرمود: سرزنش، كليد آزار است و سرزنش بهتر از كينه است. (يعنى اگر نسبت به كسى كينه در دل داشته باشى بدتر از آن است كه او را سرزنش
[بحارالأنوار ج 78 ص 369.]
حدیث40 درباره صـبر بـر مصيـبت
قالَ الإمامُ الهادى عليه السلام:
اَلْمُـصيبَـةُ لِلصّـابِرِ واحِـدَةٌ ولِلْـجـازِعِ اثْنتـانِ.
امام هادى عليه السلام فرمود: مصيبت براى كسى كه صبر مى كند، يـك مشـكل بيش نيـست، ولى براى كسى كه بى تابى مى كند، دوتاست.
[بحارالأنوار، ج 78 ص 369.]