روز جهانی چای در تقویم 1402؛ تاریخچه و علت نامگذاری

چای سیاه (black tea) یکی از نوشیدنی‌های محبوب و رایج در بسیاری از کشورها است که معمولاً با ریختن آب داغ یا در حال جوش بر روی برگ‌های عمل آورده شده یک گیاه مصرف می شود و فواید زیادی دارد؛

چای دومین نوشیدنی معروف و محبوب در سراسر دنیا پس از آب است و نزدیک به ۱۸ تا ۲۰ میلیون فنجان چای هر روز در دنیا مصرف می‌شود. چای از تغییراتی که در مراحل مختلف روی برگ گیاه آن انجام می‌شود به‌وجود می‌آید؛ این نوشیدنی به دلیل مقداری کافئین، محرکی بسیار ملایم است.

برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ در دهلی نو (هند) روز ۱۵ دسامبر را به عنوان روز جهانی چای نامگذاری کردند و جشن گرفتند. هدف از نامگذاری این روز به عنوان روز جهانی چای و برگزاری مراسم، جلب توجه دولت و شهروندان به اهمیت تولید این محصول، تجارت و تأثیر آن بر زندگی کارگران، چای کاران و زحمتکشان صنعت تولید چای است.

از سال ۲۰۰۶ میلادی به بعد سایر کشورهای چای خیز همچون بنگلادش، سریلانکا، نپال، ویتنام، اندونزی، کنیا، مالاوی، مالزی، اوگاندا، هند و تانزانیا و… از روز جهانی چای استقبال کردند و تا به امروز همه ساله با بزرگداشت روز جهانی چای و برگزاری جشن، توسعه پرورش این گیاه ارزشمند و افزایش تولید و صادرات آن را مهم می‌شمارند.

برای اولین بار در ایران بزرگداشت روز جهانی چای در آذرماه سال ۹۴ در دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان در ایران برگزار شد.

بوته چای برای نخستین بار در چین و در حدود پنج هزار سال پیش شناخته شد و به تدریج خواص درمانی آن کشف شد؛ علاوه بر آن از چای برای مصارف رنگ‌آمیزی نیز استفاده می‌شد. هلندی‌ها در سده هفدهم چای را از چین به اروپا بردند. در اروپا چای در مغازه‌های عطاری عرضه می‌شد. «نیکولاس تولپ» پزشک هلندی در کتاب خود تحت عنوان مشاهدات پزشکی در سال ۱۶۴۱ اعلام کرد:

در قرن ۱۸ زمانی که ملکه انگلیسی چای را به عنوان نوشیدنی صبحانه خود انتخاب کرد، مُد بر مباحث پزشکی غلبه کرد.

نوشیدن چای برای مدتی در مستعمرات انگلیس در آمریکا تحریم شد. زمانی که بریتانیایی‌ها بر خریداران چای حتی برای اهداف درمانی، مالیات تحمیل کردند، مستعمره نشینان در برخی جوامع به اعتراض برخاستند، بعدها همین معترضان تندخو مخفیانه سوار کشتی‌های بریتانیایی شدند و صندوق‌های چای را به «لنگرگاه بوستون» بردند و با بهای ارزان‌تری فروختند.

آقا محمدخان قاجار کاشف السلطنه و مشهور به چای کار که با نام «پدر چای ایران» شناخته می‌شود، نخستین کسی بود که کشت چای را در ایران رواج داد.

کاشف السلطنه که برای مقاصد آموزشی به هند سفر کرده بود با صنعت چای آشنا شد و قبل از مراجعت به ایران، مقداری تخم چای را به همراه چهار هزار گلدان چای، قهوه، تخم کنف، دارچین، فلفل، میخک، هل، انبه، گنه گنه، کافور، ریشه زردچوبه، زنجبیل و… تهیه کرد و در سال ۱۲۸۵ شمسی با مشقت بسیار آنها را به ایران آورد چرا که در آن زمان صنعت چای انحصاری بود و خارج کردن بذر این گیاه از هند غیر قانونی محسوب می‌شد. برخی گفته‌اند که قوانلو کاشف السلطنه مقداری از تخم چای را در عصای خود پنهان کرد و به این شکل چای را به ایران وارد کرد. بنابراین از نوشیدن و کشت چای در ایران (لاهیجان) کمتر از دو قرن است که می‌گذرد.

 اهمیت روز چای در کشورهای مختلف

در کشور هندوستان هم به این نوشیدنی چای گفته می‌شه. این کشور قطب کشت و تولید این نوشیدنی در جهانه. در هوای گرم هند برگ‌های این گیاه درشت‌تر، پهن‌تر و دارای آنتی‌اکسیدان بیشتر هستن. این مسئله به دلیل فرآیند اکسیداسیون حین تولید نوشیدنی هست. با توجه به موارد گفته شده پیشنهاد اختصاص روزی با این نام از سوی مسئولان این کشور مطرح شد. همچنین در تاریخ این‌طور نگاشته شده که یکی از امپراطوران باستانی چین با علاقه زیادی که به گیاهان داشت، روزی به صورت اتفاقی با گیاه کاملیا سیننسیس روبه‌‌رو شد و این‌گونه بود که این نوشیدنی‌ رایج به جهان معرفی شد.

ساخت و تولید ابزارهای جالب برای طبخ چای در این کشور نشان‌دهنده اهمیت این دمنوش در کشور چین بود. همچنین نگاشتن کتابی معروف در مورد انواع چای، شیوه تولید و خواص اون هم به ارزش این نوشیدنی نزد مردم افزوده. چینی‌ها هم روز ملی چای دارن و با این شیوه به نوشیدنی ارزشمند خودشون احترام می‌ذارن. علاوه بر این پس از رواج و رونق این محصول در چین، برخی از راهبان بودایی ژاپنی که در چین تحصیل می‌کردن، این تحفه گوارا و لذیذ رو به کشور ژاپن بردن. این‌گونه شد که حالا روز جهانی چای در ژاپن هم با اهمیت برگزار می‌شه. در این کشور مراسم ویژه‌ چانویو با تشریفات ویژه برای تهیه و سرو این نوشیدنی بسیار معروفه.

 روز جهانی چای در ایران

شاید تاکنون در مراسمات این‌چنینی شرکت نکرده باشین. این مراسم در استان گیلان مانند همه جشن‌ها و مراسماتی که در ایران برگزار می‌شه، پررونق هست. البته نکته جالب توجه اینجاست که فصل برداشت برگ‌های سبز چای در شمال کشور، اردیبهشت ماه هست و مراسمات محلی زیبایی در اون خطه برگزار می‌شه. 

به طور حتم تصدیق می‌کنین که زیبایی برپایی جشن برای مردم محلی و چایکاران، زمانی ارزشمنده که خستگی کار و تلاش بی‌وقفه رو با این جشن به شادی تبدیل کنن. یعنی زمانی که محصولشون رو برداشت می‌کنن و از سراسر منطقه بوی ناب و اصیل چای شنیده می‌شه. اما به احترام تاریخی که به صورت جهانی انتخاب شده، برای اولین بار در سال ۱۳۹۴در شهر لاهیجان شاهد برگزاری جشن روز این دمنوش بودیم و در حال حاضر این روز جهانی در بسیاری از شهرها برگزار می‌شه. در این روز دوستداران این نوشیدنی و زحمت‌کشان در عرصه چایکاری، به نوعی قدردان زحمات بزرگ‌مردانی هستن که برای نخستین بار برای کشت این بوته‌های سبز جسارت به خرج دادن.

 روز چای در جهان

خوبه بدونین برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ در تقویم جهانی روزی به عنوان روز چای انتخاب شد. روز جهانی چای رو در کشورهای هند چین بسیار گرامی می‌دارن. همچنین در حال حاضر کشورهایی مثل پرتقال، هلند و انگلیس به خیل عظیم علاقه‌مندان به این نوشیدنی پیوستن و روز ۱۵ دسامبر برای تمامی این کشورها سنبلی از بزرگداشت این کسب‌و‌کار و تجارت هست. بنابراین باید بدونین در عصر حاضر کشورهای زیادی این نوشیدنی رو تولید و مصرف می‌کنن. کشورهایی مثل برزیل، فرانسه، روسیه، بنگلادش، اندونزی، سریلانکا، برخی کشورهایی آفریقایی، ویتنام، گرجستان، ترکیه و شمال ایران به کاشت، داشت و برداشت این محصول پرطرفدار اشتغال دارن. این کشورها کم و بیش همه ساله برای بزرگداشت روز چای اقدام به برگزاری بهترین جشن‌ها کردن.