دلیل نامگذاری روز جهانی بیهوشی
روزجهانی بیهوشی برابر با ۱۶ اکتبر ۱۸۴۶ روزی است که اولین بار ویلیام مورتون از اتر برای بیهوشی در جراحی خارج کردن توده گردن از گیلبرت ابوت توسط جان وارن رئیس انجمن جراحان آمریکا استفاده کرد . این اتفاق یکی از مهمترین رویدادهای مهم تاریخ پزشکی بود که در بیمارستان عمومی ماساچوست وابسته به دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد به وقوع پیوست. این کشف باعث شد تا بیمار بتواند از مزایای جراحی بدون درد استفاده ببرد. در حال حاضر این روز به عنوان روزجهانی بیهوشی در سراسر جهان به رسمیت شناحته شده‌است.
بیهوشی (Anesthesia) میتوان اینجور تعریف کرد که فرد بصورت ارادی و غیر ارادی کنترلی بروی قسمتی از بدن یا تمام بدن و محیط فیزیکی خود را ندارد، بیهوشی به طور موقت می تواند موجب بی دردی و فلج موضعی شود. که این روند موجب تضعیف یا سرکوب برگشت پذیر دستگاه عصبی مرکزی شده که در نهایت باعث از بین رفتن احساس و واکنش به محرک های بیرونی می شود. بیهوشی در پزشکی در عمل های جراحی و دندانپزشکی به کار گرفته می شود.
متخصص بیهوشی
متخصص بیهوشی ( Anesthesiologist) به پزشکی گفته می‌شود که به بیهوشی و فرایندهای مربوط به عمل جراحی می‌پردازد. به‌طور معمول، دوران دستیاری یک متخصص بیهوشی چهار سال است که بعد از اتمام تحصیلات پزشکی عمومی به یادگیری فعالیت‌های مرتبط به بیهوشی می‌پردازد.
انواع بیهوشی
انواع مختلفی از بیهوشی وجود دارد که نوع آن برای هر فرد بر اساس شرایط و سابقه پزشکی بیمار و جراحی متفاوت است.
- بیهوشی عمومی: فرایندی که در آن فعالیت دستگاه عصبی مرکزی به صورت کامل متوقف و در نتیجه بیمار بیهوش می‌شود.
- بیهوشی آرام بخش: فرد به صورت کامل بیهوش نیست؛ انتقال تکانه‌های عصبی بین قشر مغز و دستگاه کناره‌ای متوقف می‌شود که سبب حالت آرام بخشی می‌شود.
- بی‌حسی منطقه‌ای یا ناحیه‌ای: انتقال تکانه‌های عصبی از طریق سیستم عصبی بین بافت هدف و طناب نخاعی متوقف می‌شود که باعث از بین رفتن حس در بافت هدف می‌شود و بیمار کاملاً هوشیار است.
تخصص پزشکان بیهوشی
هر متخصص بیهوشی ممکن است به صورت تخصصی در زمینه‌های مختلفی فعالیت داشته باشند که این موارد به شرح زیر است:
- بیهوشی قلبی، برای انجام عمل جراحی قلب
- بیهوشی کودکان، جهت کنترل درد و بیهوشی در کودکان
- بیهوشی مرتبط با جراحی سیستم عصبی، مغز و نخاع
- زنان و زایمان، تسکین درد و بی حسی هنگام زایمان
بیهوشی در ایران
نخستین عمل جراحی مدرن در ایران حدود ۱۷۰ سال پیش (سال ۱۲۳۰ شمسی) توسط فردی اتریشی بنام یاکوب ادوارد پولاک انجام شد و فوکتی مسیولیت بیهوشی را به عهده داشت برای نخستین بار در ایران از اتر برای بیهوشی بیمار استفاده شد.
بیهوشی در ایران تا سال‌ها بعد با روش‌های بسیار ابتدایی مانند ماسک امبردن و قطره اتر انجام می‌شد و اغلب افرادی این مسئولیت را به عهده داشتند، پزشک نبودند و به طور تجربی با بیهوشی آشنایی داشتند. برخی جراحان نیز خود مبادرت به بی حسی نخاعی می‌کردند. بعدها در مراکز دانشگاهی دستیاران جراحی و یا دانشجویان سال آخر پزشکی عهده دار این وظیفه می‌شدند.
در سال ۱۳۳۰ پروفسور عدل که در کشور فرانسه تخصص جراحی عمومی خود را گرفته بود، فردی به نام Boue را با خود به ایران آورد تا به بیهوش کردن بیماران بپردازد. این شخص در بیمارستان سینا با ماسک امبردن بیماران را بیهوش می‌کرد.
یک سال بعد دکتر فر که فارغ‌التحصیل رشته تخصصی بیهوشی از انگلستان بود، آموزش پزشکان در رشته بیهوشی را آغاز کرد و تدریس بیهوشی در برنامه درسی دانشجویان پزشکی عمومی گنجانده شد.
در سال ۱۳۴۷ تفکیک گروه‌های آموزش جراحی و بیهوشی صورت گرفت و آموزش پزشکان متخصص بیهوشی به صورت مستقل ادامه یافت.