برخی زوج‌های امروزی تا مدت‌ها پس از ازدواج نسبت به فرزندآوری نگاه متفاوتی داشته و نه تنها تصمیم در تعویق انداختن آن دارند بلکه تصمیم بر تک‌فرزندی نیز گرفته‌اند که البته با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی و معیشتی این روزها شاید واقعا باید به آنها حق داد؛ اما از سوی دیگر حرکت جمعیت کشور به سوی سالمندی و هم‌چنین کاهش نرخ باروری در استان‌های سراسر کشور بویژه اصفهان است که روزبه‌روز در حال افت و سقوط بوده و اصفهان پیر را دچار چالش جدی کرده است.

در همین راستا به تازگی مدیر گروه سلامت جمعیت و خانواده مرکز بهداشت استان اصفهان با اشاره به نرخ باروری ۱.۷۱ درصدی کشور در سال ۹۹، به ایسنا گفت: نرخ باروری کلی در استان اصفهان در همین سال ۱.۴۹ گزارش شده که رتبه هفتم از آخر است و نشان می‌دهد سطح باروری کلی در اصفهان پایین است. مرجان مشکوتی بیان داشت: اصطلاحی به نام باروری کلی یا TFR داریم، به این معنا که یک زن در سنین باروری می‌تواند چند فرزند به دنیا بیاورد. تا دهه ۴۰ شمسی باروری در ایران وضعیت طبیعی داشت، در سال ۴۵ به ۷، در سال ۵۵ به ۶ و نیم و در سال ۵۹ به ۷ رسید، اما از اوایل دهه ۶۰ باروری شروع به کاهش یافت و به ۶.۳ در سال ۶۵ رسید. او با اشاره به اجرای سیاست تنظیم خانواده در سال ۶۸ در کشور، گفت: با شروع برنامه تنظیم خانواده، کاهش باروری شتاب بیشتری پیدا کرد، به‌طوری‌که میزان باروری کلی در سال ۷۵ به ۲.۸ رسید و دوباره کاهش یافت، در سال ۹۵ به‌طور مقطعی افزایش یافت و به ۲.۱ رسید، اما دوباره روند کاهشی پیدا کرد، به‌طوری‌که در سال ۹۹، نرخ ۱.۷۱ برای باروری اعلام شد. مدیر گروه سلامت جمعیت و خانواده مرکز بهداشت استان در مورد وضعیت استان اصفهان نیز گفت: سال ۹۹ میزان باروری کلی در استان اصفهان ۱.۴۹ گزارش شده که رتبه هفتم از آخر در کشور است و نشان می‌دهد سطح باروری کلی در استان اصفهان پایین است. او با اشاره به تعریف سطح جایگزین برای جمعیت، توضیح داد: سطح جایگزین باید ۲.۱ باشد، یعنی تعداد فرزند زنده‌ای که یک زن در طول دوره باروری خود می‌تواند به دنیا بیاورد، درحالی‌که میزان باروری کلی ما کمتر از سطح جایگزین است و اگر افزایش باروری اتفاق نیفتد دچار چالش جدی در حوزه جمعیت می‌شویم.

افزایش روابط غیراصولی پیش از ازدواج

از سوی دیگر رئیس خانه روانشناسان استان اصفهان در گفتگو با روزنامه اصفهان امروز اظهار داشت: میزان پایین بودن نرخ باروری و فاصله بین استان‌های کشور خیلی زیاد نیست و می‌توانیم بگوییم میزان باروری کل کشور پایین است. دکتر کوروش محمدی بیان داشت: این یک دلیل و مبنای اساسی و تأثیرگذار است که وقتی بین سی استان اختلافات نرخ باروری جزئی است نشان می‌دهد نرخ باروری کلی پایین است. او تصریح کرد: دو دهه است که با چند آسیب در حوزه نهاد خانواده روبرو بوده و دست و پنجه نرم می‌کنیم؛ آمار طلاق در برخی استان‌های ما حتی به 50 درصد رسیده است و در استان خودمان بین 30 تا 35 درصد در نوسان بوده است، حتی تا مرز 39 درصد هم پیش رفته است. رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران تأکید کرد: میانگین این آمار نشان می‌دهد در انسجام نهاد خانواده در استان اصفهان و خیلی از مناطق کشور به شدت با مشکل مواجهه هستیم و چالش جدی در این زمینه داریم و نکته دیگر اینکه یک سری مشکلات عام در جامعه مثل بیکاری، تحصیل، معیشت و اشتغال پایدار داریم که یا بسیار بسیار دسترسی کمی به آنها هست یا برای آحاد جامعه غیرقابل‌دسترس هستند؛ این امر شهامت و جسارت یک جوان برای ورود به عرصه ازدواج با توجه به مشکلات ازدواج، هزینه‌های ازدواج و غیره باعث شده جوانان و خانواده‌ها کم میل شوند و این امر سن ازدواج را در جامعه ما افزایش داده است و باعث بروز پدیده‌هایی مانند تجرد قطعی و ... در بین زنان و مردان مواجهه هستیم. در آسیب‌هایی مانند روابط غیراصولی پیش از ازدواج خیلی رشد داشتیم و طبیعی است وقتی امید به آینده افت پیدا می‌کند انگیزه برای ازدواج نیز پایین می‌آید. او بیان داشت: استان اصفهان یکی از مهاجرپذیرترین استان‌های کشور است و حدود 500-600 هزار نفر جمعیت حاشیه‌نشین فقط در شهر اصفهان به خودش اختصاص داده است که آنها هم فشار اقتصادی و اجتماعی به مجموعه مدیریت و افکار و نگرش‌های جامعه اضافه کرده و برای زندگی اجتماعی و تشکیل خانواده خود را بروز می‌دهند. 

محمدی تأکید کرد: باید در نظر داشته باشیم در اصفهان با مشکلات خاص‌تری مانند آب و آلودگی هوا روبرو هستیم و بیکاری و طلاق فزاینده‌ای که در استان وجود دارد و به بی‌انگیزگی جامعه جوان کمک می‌کند را نیز نباید از قلم بیندازیم. او افزود: از طرفی خانواده‌ها برای تهیه جهیزیه که آداب‌ورسوم بومی بوده و از توان عمده خانواده‌های امروزی ساخته نیست به زحمت زیادی افتاده و حال در نظر بگیرید یک خانواده دو یا سه دختر داشته باشد. یا از سوی دیگر بحث مسکن مطرح است که آن‌هم مشکلات بسیار زیادی را با خود به همراه دارد؛ بنابراین با کنار هم گذاشتن مجموعه عوامل در کنار هم می‌بینیم هم سن ازدواج بالا رفته، هم آمار طلاق افزایش‌یافته و هم انگیزه برای ازدواج به شدت افت پیدا کرده است که در این میان طرح‌های مُسکن و مقطعی مثل طرح جوانی جمعیت نخواهد توانست گرهی از این مشکلات باز کند؛ بلکه آسیب‌های خودش را داشته و بسیاری از منابع جامعه را هدر خواهد داد و تأثیری هم روی افزایش جمعیت و نرخ باروری نخواهد داشت. محمد با اشاره به دیر اقدام کردن زوج‌های امروزی برای فرزندآوری گفت: بخشی از این امر ریشه‌های فرهنگی دارد و جوانانی هم که موفق به ازدواج می‌شوند بویژه در کلان‌شهرها که اصفهان هم از آن مستثنا نیست ترجیح می‌دهند تا مدت‌ها در اوایل سال‌های ازدواج بچه‌دار نشوند و این یک خرده فرهنگ است که جوانی که شرایط مطلوب زندگی را دارد با همسرش تصمیم می‌گیرند بچه‌دار شدن خود را به تعویق بیندازند، این امر هم نرخ باروری را پایین می‌آورد و هم در آینده روی ارتباط والدین و فرزندان اثرات منفی می‌گذارد.در شرایطی که همه نگران کاهش جمعیت و سالمندی کشورمان هستیم و به دنبال راهی برای افزایش جمعیت و جوانی آن می‌گردیم باید به یاد داشته باشیم ضمن تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری مسائلی مانند حفظ سلامت جنین، نوزاد و کودک نیز اهمیت زیادی دارد و در این راستا جوان‌سازی جمعیت ما نیاز به همت تمامی دستگاه‌ها برای مقابله با بحران جمعیت وجود دارد.