وعده ها در نبود اصلاحات اقتصادی؛ فقر با دستور ریشه کن نمی شود
یک کارشناس مسائل اقتصادی در واکنش به وعده وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبنی بر ریشه‌کن کردن فقر تا پایان سال، عنوان کرد:
فقر، رشد اقتصادی، خارج شدن از رکود و کنترل تورم، هیچوقت از منظر علم اقتصاد دستوری عمل نمی‌کند، چرا که یک شاخصه‌های درون‌زایی هستند که به عوامل متعددی وابسته‌اند.توزیع عادلانه درآمد و ریشه‌کن کردن فقر به آن اصلاحات اقتصادی برمی‌گردد و در کوتاه مدت هم صورت نمی‌گیرد. بنابراین اینکه آقای عبدالملکی گفته‌اند تا پایان سال فقر را ریشه‌کن می‌کنند، این بازه زمانی برای فقر یک دوره کوتاه مدت است؛ یعنی اول باید سرمایه‌گذاری شود و این سرمایه‌گذاری دارای بازده باشد.
روز گذشته حجت‌الله عبدالملکی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با توضیح اینکه «قرار است سیستم توزیع یارانه‌ها تغییر کند»، گفت: «می‌توانیم ادعا کنیم که تا آخر امسال، فقر را با تعاریف جهانی به‌طور کامل حذف خواهیم کرد.»
کمیل طیبی، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان با گفتگویی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه از زاویه علم اقتصاد چه قدر تحقق این ادعا امکان‌پذیر است، عنوان کرد: «به طور کلی فقر، رشد اقتصادی، خارج شدن از رکود و کنترل تورم، هیچوقت از منظر علم اقتصاد دستوری عمل نمی‌کند، چرا که یک شاخصه‌های درون‌زایی هستند که به عوامل متعددی وابسته‌اند. بدین معنا که اگر در اقتصاد ما سرمایه‌گذاری نشود و به دنبال آن رشد اقتصادی را به همراه نیاورد، فقر هم دستوری ریشه کن نمی‌شود.»
او با تاکید بر اینکه عوامل زیادی روی فقر اثرگذار است به دلیل اینکه یک مسئله خارج از سیستم نیست که با دو قانون آن را برداشت، گفت: «سال‌ها طول می‌کشد تا اقتصاد یک کشور بهبود پیدا کند، تورم نباشد و قدرت خرید مردم متعادل باشد. اگر تورم بالایی وجود داشته باشد، اختلاف درآمدی شکل می‌گیرد و تجمع ثروت در دست اقلیتی می‌افتد. این مسئله‌ای‌ست که اقتصاد ما دچارش است و هر کارشناس اقتصادی هم این مهم را می‌داند.»
این اقتصاددان افزود: «توزیع عادلانه درآمد و ریشه‌کن کردن فقر به آن اصلاحات اقتصادی برمی‌گردد و در کوتاه مدت هم صورت نمی‌گیرد. بنابراین اینکه آقای عبدالملکی گفته‌اند تا پایان سال فقر را ریشه‌کن می‌کنند، این بازه زمانی برای فقر یک دوره کوتاه مدت است؛ یعنی اول باید سرمایه‌گذاری شود و این سرمایه‌گذاری دارای بازده باشد. همچنین خود متغیر سرمایه‌گذاری یک شاخص بلند مدت است و بازدهیش در آینده مشخص می‌شود. بدین معنا که اگر امروز مثلا بر اساس ساختار مناسب جاده‌سازی کنیم، پنج سال دیگر نتیجه می‌دهد تا کمک کند و سطح ثروت در جامعه را بالا ببرد. همین ثروت هم از کارکرد اقتصاد به دست می‌آید که در جامعه توزیع شود.»
طیبی خاطرنشان کرد: «با این تفاسیر، برای اینکه این ادعا ارزیابی شود، وزیر باید مشخص کند که چه برنامه‌های اقتصادی متناسب با ویژگی‌های علم اقتصاد که شامل رشد اقتصادی مناسب، تقویت بخش خصوصی و میدان دادن به بازار می‌شود، در نظر دارد. اگر چنین برنامه‌هایی وجود داشته باشد، آنوقت می‌توانیم ارزیابی کنیم که آیا در پایان یک سال می‌توان فقر را ریشه‌کن کرد یا خیر. ولی همانطور که اشاره کردم، ریشه‌کن کردن یا کم کردن فقر یک برنامه میان مدت و بلند مدت است و در نظر گرفتن دوره یک ساله، بسیار کوتاه است.»
این اقتصاددان درباره علت مطرح شدن چنین وعده‌هایی از سوی دولت، بیان کرد: «شاید برنامه‌هایی برای این کار دارند که در همین چارچوب است. مثلا برنامه‌هایی برای اشتغال یا تامین مالی واحدهای صنعتی و اقتصادی در نظر گرفته‌اند. اما باید ببینیم چه قدر این برنامه‌ها ضمانت اجرایی و پشتیبانی قانونی دارند. همانطور که پیش‌تر متذکر شدم، چنین ادعایی باید با جزئیات مطرح شود، تا به بحث کارشناسی کشیده و سپس نتیجه‌گیری شود.»