گلستان| گلستان اسیر بیابان
رئیس اداره مرتع و بیابان‌زدایی گلستان گفت: پیشروی بیابان‌ها، فرو سایی زمین در نواحی خشک، نیمه‌خشک و مناطق نیمه مرطوب را دربرمی گیرد و عوامل دخیل در پیدایش آن در مرحله اول فعالیت‌های انسانی و تغییرات آب‌وهوا است.
تاج قلی فرهنگ دوست، افزود: این فرآیند در حقیقت به این دلیل رخ می‌دهد که اکوسیستم‌های نواحی خشک که بیش از یک‌سوم کره زمین را دربرمی‌گیرند در معرض استفاده بیش‌ازحد و بهره‌برداری نامناسب از زمین قرار دارند.
فرهنگ دوست اضافه کرد: فقر، نبودن ثبات سیاسی، جنگل‌زدایی و تخریب جنگل‌ها، چرای بیش‌ازحد دام‌ها و روش‌های نامناسب و نادرست آبیاری همگی می‌تواند به کاهش میزان حاصلخیزی زمین بیانجامد.
وی در ادامه گفت: همچنین یک سری عوامل نیز باعث شدت بیابان‌زایی می‌شوند که شامل سیل، تخریب منابع طبیعی، شور شدن خاک و آب و توسعه شهری و صنعتی است.
فرهنگ دوست افزود: بر پایه پژوهش‌ها در آسیای مرکزی عوامل انسانی از فاکتورهای غالب و عمده مؤثر بر بیابان‌زایی بوده، به‌طوری‌که ۸۷ درصد عوامل بیابان‌زایی را به خود اختصاص می‌دهد و تنها ۱۳ درصد آن مربوط به عوامل طبیعی است.
فرهنگ دوست گفت: در حال حاضر بیش از ۳۰۰ هکتار از مراتع پایین‌دست استان تحت تأثیر پدیده بیابان‌زایی قرار دارند. وجود دارد که بهره‌برداری سنتی از مراتع و جمعیت انسانی و دامی بیشتر متکی بر مرتع و عدم رعایت اصول زراعت موجب افزایش آن شده است.
انجام مطالعات مدیریت مناطق بیابانی
فرهنگ دوست،رئیس اداره مرتع و بیابان‌زدایی گلستان ادامه داد: ازجمله اقدامات انجام‌شده در سال ۹۶ انجام مطالعات مدیریت مناطق بیابانی بوده که در دل این مطالعه چند طرح انجام‌شده است.
وی افزود: یکی از این طرح‌ها احداث سازه‌های هلالی آبگیر در سطح ۷۵۰ هکتار در شهرستان گنبدکاووس، مراوه تپه و آق قلا بوده است.
فرهنگ دوست اضافه کرد: این سازه‌ها با قطر ۳ متر و با عمق ۳۰ تا ۴۰ متر باعث جلوگیری از حرکت روان آب در سطح زمین و درنتیجه تغذیه سفره‌های آب‌های زیرزمینی و تأمین رطوبت موردنیاز گیاه می‌شود.
وی در ادامه گفت: اقدام دیگر بوته کاری در سطح ۲ هزار و ۱۰۰ هکتار در شهرستان‌های گنبدکاووس، مراوه تپه و آق قلا و همچنین تولید گونه‌های مرتعی و بیابانی به تعداد یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار اصله شامل انواع آتری پلکس‌ها، قره داغ، قیچ و آلن گاتوم است. فرهنگ دوست افزود: اجرا مدیریت دام نیز یکی از اقدامات انجام‌شده در ۴۷۰ هزار هکتار در مراتع قشلاقی شهرستان گنبدکاووس، مراوه تپه، آق قلا، کلاله و گمیشان بوده که در این طرح دامدارانی که پروانه چرا دارند باید در زمانی که از سوی کارشناسان تعیین‌شده است نسبت به اقدام آن عمل کنند. وی اضافه کرد: همچنین در منطقه ترسیب کربن در شهرستان آزادشهر و گالیکش در ۱۲۵ هکتار از اراضی نهال، در ۱۷ هکتار گل محمدی، در ۱۲۰ هکتار جنگل‌کاری و در ۳۰۰ هکتار علوفه (تونجه) کشت شد. فرهنگ دوست گفت: همچنین به حدود ۱۰ هزار نفر از افراد بومی این مناطق آموزش‌های لازم برای جلوگیری از این پدیده داده شد و در حاضر ۵ هزار و ۶۰۰ هکتار از مراتع استان تحت حفاظت کامل قرار دارند.
اجرای برنامه‌ها به‌شرط تخصیص اعتبار
اما برنامه‌های جدید منابع طبیعی برای جلوگیری از این پدیده چیست؟ معاون فنی و آبخیزداری منابع طبیعی گلستان در این زمینه گفت: ازجمله برنامه‌های امسال ما مطالعه ۱۲۰ هزار هکتار از مناطق بیابانی، دو برابر کردن احداث سازه‌های هلالی آبگیر، بوته کاری در سطح ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار، تولید ۲ میلیون اصله نهال، احداث بند‌های خاک در حد ۱۰ مورد که این عمل موجب می‌شود تا آب موردنیاز بوته‌های کشت‌شده و آب موردنیاز اهالی منطقه را تأمین کند. عبدالرحیم لطفی افزود: تمام این برنامه‌ها به‌شرط اختصاص اعتبارات است.