آزمون امسال تیزهوشان تنها سنجش هوش است
آنقدر در 5ماه گذشته حواشی مدارس تیزهوشان زیاد بوده که نام آن بیش از هر زمان دیگری بر سر زبان‌ها افتاده است؛ از بحث حذف آزمون متوسط اول گرفته تا تجمع دانش‌آموزان و فارغ التحصیلان تیزهوشان روبه‌روی آموزش و پرورش و نهاد ریاست‌جمهوری و طرح موضوع حذف سمپاد در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی و...؛
اما ظاهرا قرار نیست که این حواشی تمام شود چرا که حالا پس از اعلام فعالیت مجدد مدارس تیزهوشان، بحث بر سر چگونگی آزمون آن است. دانش‌آموزان داوطلب می‌گویند که ابهام زیادی درخصوص نحوه برگزاری این آزمون وجود دارد چرا که مرکز سنجش آموزش و پرورش اعلام کرده که اولا سؤالات چهارگزینه‌ای نیست، دوما براساس سنجش هوش انتخاب صورت خواهد گرفت. مرکز سنجش این را هم عنوان کرده که « دانش‌آموزان برای موفقیت در این فرایند هیچ نیازی به مطالعه منابع درسی، غیردرسی و یا شرکت در کلاس‌های تقویتی ندارند، بنابراین خانواده‌ها باید از هزینه‌کردن منابع خود دراین زمینه اجتناب کنند.»
آزمون مبهم و دانش‌آموزان سرگردان
حسین مولایی، معلم پایه ششم ابتدایی مدرسه نور تهران درباره ضوابط آزمون جدید مدارس تیزهوشان در دوره اول متوسطه به همشهری گفت: « بخشنامه مرکز سنجش آموزش و پرورش خیلی مبهم است، اصلا مشخص نیست که منظورشان چیست، اینکه گفته‌اند منابع نه درسی است و نه غیردرسی یعنی چه؟ پس سؤالات براساس چه منطق و روشی طراحی می‌شوند؟ اگر مبنا آموزش‌های سر کلاس درس نیست پس چیست؟یا گفته‌اند سؤالات چهارگزینه‌ای نیست، اگر تشریحی است برگه‌ها برچه اساسی قرار است تصحیح شوند.» او افزود: « مسئولان آموزش و پرورش بهتراست نوع آزمون را دقیق و صریح مشخص کنند تا از ایجاد ابهام و شبهه جلوگیری شود.»
همچنین سهیل احمدی، دانش‌آموز پایه ششم که خود را برای آزمون آماده می‌کند به همشهری گفت: «ای کاش امسال آزمون را مثل سال‌های قبل برگزار می‌کردند، چون ما براساس نمونه سؤالات سال‌های قبل مطالعه کرده بودیم؛ می‌توانستند برای سال دیگر سر فرصت آن را تغییر بدهند، ما الان نمی‌دانیم قرار است چه امتحانی بدهیم و همین باعث شده استرسمان بیشتر شود.»
آزمونی در کار نیست، فقط سنجش هوش داریم
اما فاطمه مهاجرانی، رئیس مرکز استعدادهای درخشان و دانش پژوهان به همشهری درباره نوع آزمون توضیح داد و گفت: اصلا ابهامی وجود ندارد چون قرار نیست که ما آزمونی را برای مدارس تیزهوشان دوره اول متوسطه برگزار کنیم که نیاز به مطالعه کتاب‌های درسی و غیردرسی داشته باشد بلکه قرار است یک سنجش هوش از داوطلبان بگیریم و تمام. در واقع با این روش فقط دانش‌آموزانی که هوش خدادادی دارند، شناخته می‌شوند و افرادی که با کلاس‌های تقویتی و کتاب‌های تست و معلم خصوصی دوپینگ کردند قطعا نمی‌توانند در این سنجش موفق شوند. وی ادامه داد: سؤالات ترکیبی از چهارگزینه‌ای، تشریحی، دو گزینه‌ای و...است و شبیه هیچ کدام از تست‌های هوش موجود در مراکز علمی نیست. سؤالات را کارشناسان خودمان براساس استانداردهای ملی تدوین می‌کنند. مهاجرانی با بیان اینکه برای سنجش هوش سال آینده تصمیم این است که معلمان دوره ابتدایی را نیز در تشخیص و شناسایی دانش‌آموزان تیزهوش سهیم کنیم، گفت: اگر این برنامه اجرا شود قطعا همین سنجش هوش نیز حذف خواهد شد.
امکان کاهش مدارس سمپاد
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان درباره کاهش مدارس سمپاد نیز گفت: این امکان وجود دارد چون که قرار است امسال براساس تعداد پذیرفته‌شدگان در سنجش هوش به مدارس ظرفیت بدهیم؛ درحالی‌که در سال‌های قبل براساس ظرفیت مدارس، دانش‌آموز پذیرش می‌کردیم بنابراین امکان تغییر تعداد مدارس وجود دارد.
تیزهوشان چطور از خطر حذف‌شدن نجات پیدا کرد
ماجرای حذف آزمون و مدارس تیزهوشان در پایه اول متوسطه از بهمن‌ماه سال 96آغاز شد وقتی که وزیر آموزش و پرورش در توییتر خود از حذف تمام آزمون‌های رقابتی بین دانش‌آموزان دوره ابتدایی خبر داد و گفت:«با فشار آزمون‌های مداوم، فرصت کودکی و تمرین مهارت‌های لذتبخش زندگی را از کودکان گرفته‌ایم.گام نخست را برداشتیم. دانش‌آموزان ابتدایی از آماده شدن برای آزمون‌های تیزهوشان، نمونه دولتی و مدارس خاص رها شدند.» این توییت سیدمحمد بطحایی و توییت‌های بعدی او، خبر از جمع‌آوری زودهنگام مدارس تیزهوشان می‌داد. او بعد از این توییت‌ها، در نشست با خبرنگاران از مصوبه جدید شورای‌عالی آموزش و پرورش مبنی بر حذف آزمون‌های غیرضروری در دوره ابتدایی خبر داد و گفت که از این پس مدارس سمپاد در دوره اول به مراکز عادی آموزشی تبدیل می‌شوند. این تصمیم وزیر آموزش و پرورش باعث واکنش‌های فراوانی شد، عده‌ای از کارشناسان همچون رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزیر معتقد بودند که این اقدام مثبت خواهد بود و باعث کوتاه شدن دست مؤسسات‌آموزشی کنکور و کتاب‌های کمک آموزشی خواهد شد و چرخش مالی بالای آنها را از بین می‌برد ولی در طرف مقابل، کارشناسانی مانند فاطمه مهاجرانی، رئیس مرکز استعدادهای درخشان عقیده داشتند که حذف مدارس تیزهوشان باعث هدر رفتن دانش‌آموزان تیزهوش به‌خصوص در مناطق محروم و دور افتاده می‌شود؛ دانش‌آموزانی که خانواده‌های‌شان هزینه‌های بالای ثبت نام در مدارس خوب غیردولتی را ندارند.
واکنش‌ها به قانون حذف مدارس تیزهوشان در دوره اول آنچنان بالا گرفت که کار به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی هم رسید و اعضای این شورا در جلسه‌ای در این‌باره تصمیم‌گیری کردند. عزت‌الله ضرغامی که یکی از اعضای شوراست، پس از پایان جلسه، این مطلب را در فضای مجازی منتشر کرد که: « امشب برای سمپادی‌ها هم خوب بود و آنان را از نگرانی درآورد. خبر کامل آن را وزارت آموزش و پرورش اعلام خواهد کرد ولی اجمالا قرار شد آزمون دوره متوسطه اول برای سال‌جاری مثل گذشته انجام شود و اصلاحات انجام گرفته توسط شورای‌عالی آموزش و پرورش برای سال‌های آینده به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود.» ولی وزیر آموزش و پرورش بلافاصله این مطلب ضرغامی را تکذیب کرد و گفت: «دوست عزیزی برخلاف جمع‌بندی رئیس محترم شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و با اطلاعات نادرست، مباحث جلسه را رسانه‌ای کرد! فضای آشفته امروز رسانه‌ها و نگرانی برخی خانواده‌ها دستپخت ایشان بود. همچنان بر وعده خود برای دور کردن اضطراب از دانش‌آموزان و جمع کردن بساط مافیای آزمون‌ها پایبند هستم.» کشمکش‌ها آنچنان طولانی شد و آنقدر ابهام درباره واقعیت بالا گرفت که برخی از کارشناسان آموزشی خواهان شفاف شدن ماجرا شدند، اما سکوت مسئولان وزارت آموزش و پرورش باز هم بر ابهام ماجرا افزود تا اینکه مقام معظم رهبری در جلسه‌ای که به مناسبت روز معلم با دانشجویان دانشگاه فرهنگیان داشتند، در این‌باره سخنرانی کردند و فرمودند: « مسئله بعدی هم در مورد تعلیم و تربیت، همین توجّه به تیزهوشان و نخبگان است؛ خب بحث‌هایی هست؛ مقامات مسئول بایستی به‌صورت همه‌جانبه به این مسئله نگاه کنند. مسئله سمپادها یا هر شیوه دیگری را کاملاً حرفه‌ای و با ملاحظه جوانب مختلف بسنجند؛ کاری کنند که تبعیضی به‌وجود نیاید، مشکلاتی به‌وجود نیاید، دلال‌بازی‌ها درست نشود و مسئله تیزهوشان به‌معنای واقعی کلمه دنبال بشود.»
بعد از این سخنان مقام معظم رهبری بطحایی، وزیر آموزش و پرورش از ادامه فعالیت مدارس تیزهوشان در دوره متوسطه اول خبر داد تا 5 ماه کشمکش بر سر این موضوع به پایان برسد. پس از این بود که مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد: «فرایند سنجش هوش داوطلبان همزمان در سراسر کشور در تاریخ ۵ مردادماه ۹۷ انجام می‌شود و اسامی پذیرفته‌شدگان در نیمه دوم شهریورماه اعلام می‌شود.»
آزمون مبهم و دانش‌آموزان سرگردان
حسین مولایی، معلم پایه ششم ابتدایی مدرسه نور تهران درباره ضوابط آزمون جدید مدارس تیزهوشان در دوره اول متوسطه به همشهری گفت: « بخشنامه مرکز سنجش آموزش و پرورش خیلی مبهم است، اصلا مشخص نیست که منظورشان چیست، اینکه گفته‌اند منابع نه درسی است و نه غیردرسی یعنی چه؟ پس سؤالات براساس چه منطق و روشی طراحی می‌شوند؟ اگر مبنا آموزش‌های سر کلاس درس نیست پس چیست؟یا گفته‌اند سؤالات چهارگزینه‌ای نیست، اگر تشریحی است برگه‌ها برچه اساسی قرار است تصحیح شوند.» او افزود: « مسئولان آموزش و پرورش بهتراست نوع آزمون را دقیق و صریح مشخص کنند تا از ایجاد ابهام و شبهه جلوگیری شود.»
همچنین سهیل احمدی، دانش‌آموز پایه ششم که خود را برای آزمون آماده می‌کند به همشهری گفت: «ای کاش امسال آزمون را مثل سال‌های قبل برگزار می‌کردند، چون ما براساس نمونه سؤالات سال‌های قبل مطالعه کرده بودیم؛ می‌توانستند برای سال دیگر سر فرصت آن را تغییر بدهند، ما الان نمی‌دانیم قرار است چه امتحانی بدهیم و همین باعث شده استرسمان بیشتر شود.»
آزمونی در کار نیست، فقط سنجش هوش داریم
اما فاطمه مهاجرانی، رئیس مرکز استعدادهای درخشان و دانش پژوهان به همشهری درباره نوع آزمون توضیح داد و گفت: اصلا ابهامی وجود ندارد چون قرار نیست که ما آزمونی را برای مدارس تیزهوشان دوره اول متوسطه برگزار کنیم که نیاز به مطالعه کتاب‌های درسی و غیردرسی داشته باشد بلکه قرار است یک سنجش هوش از داوطلبان بگیریم و تمام. در واقع با این روش فقط دانش‌آموزانی که هوش خدادادی دارند، شناخته می‌شوند و افرادی که با کلاس‌های تقویتی و کتاب‌های تست و معلم خصوصی دوپینگ کردند قطعا نمی‌توانند در این سنجش موفق شوند. وی ادامه داد: سؤالات ترکیبی از چهارگزینه‌ای، تشریحی، دو گزینه‌ای و...است و شبیه هیچ کدام از تست‌های هوش موجود در مراکز علمی نیست. سؤالات را کارشناسان خودمان براساس استانداردهای ملی تدوین می‌کنند. مهاجرانی با بیان اینکه برای سنجش هوش سال آینده تصمیم این است که معلمان دوره ابتدایی را نیز در تشخیص و شناسایی دانش‌آموزان تیزهوش سهیم کنیم، گفت: اگر این برنامه اجرا شود قطعا همین سنجش هوش نیز حذف خواهد شد.
امکان کاهش مدارس سمپاد
رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان درباره کاهش مدارس سمپاد نیز گفت: این امکان وجود دارد چون که قرار است امسال براساس تعداد پذیرفته‌شدگان در سنجش هوش به مدارس ظرفیت بدهیم؛ درحالی‌که در سال‌های قبل براساس ظرفیت مدارس، دانش‌آموز پذیرش می‌کردیم بنابراین امکان تغییر تعداد مدارس وجود دارد.
تیزهوشان چطور از خطر حذف‌شدن نجات پیدا کرد
ماجرای حذف آزمون و مدارس تیزهوشان در پایه اول متوسطه از بهمن‌ماه سال 96آغاز شد وقتی که وزیر آموزش و پرورش در توییتر خود از حذف تمام آزمون‌های رقابتی بین دانش‌آموزان دوره ابتدایی خبر داد و گفت:«با فشار آزمون‌های مداوم، فرصت کودکی و تمرین مهارت‌های لذتبخش زندگی را از کودکان گرفته‌ایم.گام نخست را برداشتیم. دانش‌آموزان ابتدایی از آماده شدن برای آزمون‌های تیزهوشان، نمونه دولتی و مدارس خاص رها شدند.» این توییت سیدمحمد بطحایی و توییت‌های بعدی او، خبر از جمع‌آوری زودهنگام مدارس تیزهوشان می‌داد. او بعد از این توییت‌ها، در نشست با خبرنگاران از مصوبه جدید شورای‌عالی آموزش و پرورش مبنی بر حذف آزمون‌های غیرضروری در دوره ابتدایی خبر داد و گفت که از این پس مدارس سمپاد در دوره اول به مراکز عادی آموزشی تبدیل می‌شوند. این تصمیم وزیر آموزش و پرورش باعث واکنش‌های فراوانی شد، عده‌ای از کارشناسان همچون رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزیر معتقد بودند که این اقدام مثبت خواهد بود و باعث کوتاه شدن دست مؤسسات‌آموزشی کنکور و کتاب‌های کمک آموزشی خواهد شد و چرخش مالی بالای آنها را از بین می‌برد ولی در طرف مقابل، کارشناسانی مانند فاطمه مهاجرانی، رئیس مرکز استعدادهای درخشان عقیده داشتند که حذف مدارس تیزهوشان باعث هدر رفتن دانش‌آموزان تیزهوش به‌خصوص در مناطق محروم و دور افتاده می‌شود؛ دانش‌آموزانی که خانواده‌های‌شان هزینه‌های بالای ثبت نام در مدارس خوب غیردولتی را ندارند.
واکنش‌ها به قانون حذف مدارس تیزهوشان در دوره اول آنچنان بالا گرفت که کار به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی هم رسید و اعضای این شورا در جلسه‌ای در این‌باره تصمیم‌گیری کردند. عزت‌الله ضرغامی که یکی از اعضای شوراست، پس از پایان جلسه، این مطلب را در فضای مجازی منتشر کرد که: « امشب برای سمپادی‌ها هم خوب بود و آنان را از نگرانی درآورد. خبر کامل آن را وزارت آموزش و پرورش اعلام خواهد کرد ولی اجمالا قرار شد آزمون دوره متوسطه اول برای سال‌جاری مثل گذشته انجام شود و اصلاحات انجام گرفته توسط شورای‌عالی آموزش و پرورش برای سال‌های آینده به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ارائه شود.» ولی وزیر آموزش و پرورش بلافاصله این مطلب ضرغامی را تکذیب کرد و گفت: «دوست عزیزی برخلاف جمع‌بندی رئیس محترم شورای‌عالی انقلاب فرهنگی و با اطلاعات نادرست، مباحث جلسه را رسانه‌ای کرد! فضای آشفته امروز رسانه‌ها و نگرانی برخی خانواده‌ها دستپخت ایشان بود. همچنان بر وعده خود برای دور کردن اضطراب از دانش‌آموزان و جمع کردن بساط مافیای آزمون‌ها پایبند هستم.» کشمکش‌ها آنچنان طولانی شد و آنقدر ابهام درباره واقعیت بالا گرفت که برخی از کارشناسان آموزشی خواهان شفاف شدن ماجرا شدند، اما سکوت مسئولان وزارت آموزش و پرورش باز هم بر ابهام ماجرا افزود تا اینکه مقام معظم رهبری در جلسه‌ای که به مناسبت روز معلم با دانشجویان دانشگاه فرهنگیان داشتند، در این‌باره سخنرانی کردند و فرمودند: « مسئله بعدی هم در مورد تعلیم و تربیت، همین توجّه به تیزهوشان و نخبگان است؛ خب بحث‌هایی هست؛ مقامات مسئول بایستی به‌صورت همه‌جانبه به این مسئله نگاه کنند. مسئله سمپادها یا هر شیوه دیگری را کاملاً حرفه‌ای و با ملاحظه جوانب مختلف بسنجند؛ کاری کنند که تبعیضی به‌وجود نیاید، مشکلاتی به‌وجود نیاید، دلال‌بازی‌ها درست نشود و مسئله تیزهوشان به‌معنای واقعی کلمه دنبال بشود.»
بعد از این سخنان مقام معظم رهبری بطحایی، وزیر آموزش و پرورش از ادامه فعالیت مدارس تیزهوشان در دوره متوسطه اول خبر داد تا 5 ماه کشمکش بر سر این موضوع به پایان برسد. پس از این بود که مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد: «فرایند سنجش هوش داوطلبان همزمان در سراسر کشور در تاریخ ۵ مردادماه ۹۷ انجام می‌شود و اسامی پذیرفته‌شدگان در نیمه دوم شهریورماه اعلام می‌شود.»