خراسان جنوبی| داغ یادگاری بر پیکره آثار تاریخی «تون»
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، آثار باستانی شهر تاریخی تون در شهرستان فردوس به دلیل مشکلات کمبود اعتبار و کمبود نیروهای یگان حفاظت در حال تخریب است. به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، شهر تاریخی تون در فردوس استان خراسان جنوبی دارای بناهای تاریخی است که معماری ابنیه‌اش به صدر اسلام بازمی‌گردد، این شهر و بناهای تاریخی‌اش با تحمل تخریب‌کننده‌های طبیعی در طول سالیان گذشته که در این استان به وقوع پیوسته، تخریب نشده است؛ اما حالا برخی از گردشگران از نبود نیروهای کافی یگان حفاظت در این مجموعه سوءاستفاده می‌کنند و به تخریب و دیوارنویسی روی ابنیه اقدام می‌کنند و با آتش روشن کردن در برخی از نقاط، آسیب‌های جدی به محوطه وارد و سعی دارند هر آنچه زلزله نتوانسته نابود کند این افراد تخریب کنند. تمامی جداره‌های بناهای تاریخی مجموعه کوشک در شهر تاریخی «تون« با یادگاری نویسی با زغال و اسپری‌های رنگی سیاه شده است. در داخل محوطه مسجد تاریخی کوشک که دارای سه کتیبه از دوران سلجوقی، تیموری و صفوی بود، اقدام به روشن کردن آتش کرده‌اند.
کمبود نیروی حفاظت، مشکل اصلی شهر تاریخی تون است
سعید سعید پور کارشناس پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی تون خصوص مشکلات موجود در این شهر تاریخی گفت: تعدادی از گردشگران شهر‌های کشور و بازدیدکنندگان خود استان خراسان جنوبی اقدام به دیوارنویسی با اسپری‌ها و زغال‌ها در مدرسه علیا و مجموعه تاریخی کوشک کرده‌اند که باعث تغییر شکل ظاهری دیوار‌های این مجموعه شده است. اکثر یادگاری‌ها با اسم مشخص و با ذکر نام استان روی دیوار‌ها نوشته‌شده است که آسیب‌های زیادی را به این بناها وارد کرده است. کارشناس میراث فرهنگی شهر تون بیان کرد: بناهای موجود در این شهر تاریخی کاملا از دسترس ما خارج نشده است؛ یگان نیروی حفاظت از سوی پایگاه در این محل مستقرشده است؛ اما با توجه به گستردگی مجموعه، آثار تاریخی بسیار در استان و کمبود تعداد یگان حفاظت برای حراست بناها، این اتفاقات و مشکلات رخ‌داده است. سعید پور تأکید کرد: حضور نداشتن دائم و تمام‌وقت نیروهای یگان حفاظت یکی از مشکلاتی است که مجموعه را در گیرکرده است. در مواقعی بعد از سرکشی یگان حفاظت که موقتی است، برخی از افراد به دیوارنویسی بر روی ابنیه و آتش روشن کردن در محدوده‌های بناهای شاخص اقدام می‌کنند. کارشناس میراث فرهنگی پایگاه شهر «تون« ادامه داد: فقط در زمان عید که گردشگران بسیاری به این استان سفر می‌کنند، نیروهای حفاظت به‌صورت تمام‌وقت از این مجموعه حفاظت می‌کنند و نیرو‌هایی نیز برای معرفی بنا به تور‌های گردشگری گذاشته می‌شود. سعید پور تأکید کرد: مرمت‌هایی بر روی بناهای موجود در این شهر تاریخی هرچند سال یک‌بار به‌صورت موقتی انجام‌شده است، مدرسه علیا در حال مرمت و مبلغ ۷۰ میلیون تومان برای آن هزینه صرف شده است و بر روی مجموعه کوشک دو سال پیش مرمت‌هایی انجام شد. رسیدگی‌های دائمی به بناهای مجموعه نیازمند اعتبارات بیشتری است که سازمان میراث فرهنگی استان باید در اختیار قرار دهد.
مردم در برابر آثار تاریخی مسئولیت‌پذیر نیستند
اقدس کرم پور مدیر پایگاه میراث جهانی قنوات بلده و شهر تاریخی تون گفت: گزارش‌های زیادی از مشکلات موجود در تون به میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی و مرکز ارائه کرده‌ایم و خواستار اعتبار بیشتر هستیم، اما اعتبارات کم و آثار تاریخی بی‌شماری وجود دارد. مدیر پایگاه شهر تاریخی تون بیان کرد: از زلزله سال ۱۳۴۷ به بعد به بناهای تاریخی موجود در این شهر رسیدگی نشده است تا اینکه در سال ۱۳۸۴ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اقدام به تشکیل پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی تون کرد. از آن زمان به بعد سازمان میراث فرهنگی اعتباراتی برای مرمت این شهر قائل شد. او ادامه داد: شهر تون با مساحت ۹۰ هکتار و ۳۸ بنای شاخص که تعدادی از بناهای موجود در این مجموعه ۱۵ درصد و برخی دیگر ۸۰ درصد بر اساس ارزش اثر و شدت تخریب، مرمت و بازسازی‌شده‌اند. کرم پور بیان کرد: دیوارنویسی در مجموعه کوشک و حمام یک بحث فرهنگی است اگر پایگاه این بناها را پیاپی مرمت کند، بازهم به دلیل نبود مسئولیت‌پذیری مردم نسبت به آثار تاریخی شاهد این مشکلات خواهیم بود. در برخی از بخش‌های مجموعه مانند بقعه امامزاده و مساجد که ازدحام وجود دارد؛ یگان حفاظت به‌راحتی می‌توانند حراست کنند. او ادامه داد: پایگاه در سال ۱۳۹۴ در این مناطق به دلیل ازدحام مردم اقدام به نورپردازی‌هایی کرد، اما متأسفانه افرادی، پروژکتور‌های این مجموعه را دزدیده‌اند، با دزدیدن انتقال‌دهنده‌های برق، نور کافی برای سرکشی وجود نداشت و نیروهای حفاظت نیز قادر به مسئولیت خود نبودند و حفاظت از مجموعه تا ساعت ۷ و ۸ عصر انجام می‌شد، افراد سودجو از این موضوع استفاده و به آسیب بناهای تاریخی این مجموعه مشغول می‌شدند. مدیر پایگاه میراث فرهنگی «تون« مطرح کرد: باوجود وقایع طبیعی مانند سیل، زلزله و غیره، اگر ابنیه به‌صورت ۱۰۰ درصد نیز مرمت‌شده باشند بازهم نیازمند رسیدگی هستند و باید به‌صورت سالانه تعمیر و کنترل شوند. در استان تعدادی تشکل‌های مردم‌نهاد تشکیل‌شده است که با پیشرفت آن‌ها بهبود اوضاع ابنیه تاریخی استان اتفاق می‌افتد.